Ενα μεταμνημονιακό πλαίσιο με συστατικά που ίσως αποδειχθούν εξαιρετικά δύσπεπτα για την κυβέρνηση άρχισε να συζητείται στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, προκαλώντας κύματα ανησυχίας στο οικονομικό επιτελείο.
Αν και η ίδια η κυβέρνηση έχει ρίξει τους τόνους για την καθαρή έξοδο το τελευταίο διάστημα, στελέχη της διαμηνύουν σε συνομιλητές τους ότι δεν θα μπορέσει εύκολα να διαχειριστεί πολιτικά ένα σκληρό πλαίσιο εποπτείας. Μάλιστα, η ενισχυμένη το τελευταίο διάστημα προοπτική παραμονής του ΔΝΤ στο πρόγραμμα εντείνει τις κυβερνητικές ανησυχίες, καθώς σε μια τέτοια περίπτωση το Ταμείο μπορεί να ζητήσει να εφαρμοσθεί από την 1/1/2019 η μείωση του αφορολόγητου μαζί με τη μείωση των συντάξεων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις οικονομικών παραγόντων, κάτι τέτοιο θα έφτανε την κυβέρνηση στα όριά της.
Το θέμα του μεταπρογραμματικού πλαισίου αναμένεται να θίξουν για πρώτη φορά αύριο οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης (τα σχετικά ερωτήματα ετέθησαν ήδη στο Euroworking Group, προ δεκαημέρου), στο πλαίσιο της συζήτησης για την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης και την έγκριση της δόσης. Το Eurogroup αναμένεται να ανάψει το πράσινο φως για την εκταμίευση 6,7 δισ. ευρώ, αν και αυτή θα γίνει σταδιακά: το πρώτο τμήμα στα μέσα Φεβρουαρίου, μετά την ολοκλήρωση και των τελευταίων προαπαιτούμενων που απομένουν από τη λίστα των 110 της τρίτης αξιολόγησης και το δεύτερο μετά την εξόφληση των πρώτων ληξιπρόθεσμων οφειλών, αλλά και υπό την προϋπόθεση της ομαλής εφαρμογής των πλειστηριασμών. Ενα νέο «προαπαιτούμενο» που δείχνει τον βαθμό των ανησυχιών των δανειστών ως προς την προσήλωση της κυβέρνησης στις δεσμεύσεις της.
Το επόμενο βήμα θα είναι η έξοδος στις αγορές, η οποία προγραμματίζεται για τις επόμενες μέρες, πιθανότατα στις αρχές Φεβρουαρίου, με την έκδοση ενός 7ετούς ομολόγου.
Σημειώνεται οτι την Παρασκευή η Standard & Poor’s αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, αν και συντηρητικά, κατά μία μονάδα, σε Β από Β-.
Τα καλά αυτά νέα δεν είναι παρά η εισαγωγή σε ένα 5μηνο δύσκολων διαπραγματεύσεων για το μεταμνημονιακό πλαίσιο. Το Εurogroup της 21ης Ιουνίου θεωρείται η πιθανότερη προθεσμία, προκειμένου να ληφθούν οι σχετικές αποφάσεις και να δρομολογηθούν πιθανές παρεμβάσεις για την ελάφρυνση του χρέους.
Σε μια πρώτη ένδειξη των προθέσεων των δανειστών, ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος μίλησε την Πέμπτη για το ενδεχόμενο μιας «ενισχυμένης εποπτείας» και ταυτόχρονα επισήμανε με νόημα ότι οι περιπτώσεις της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας, που πραγματοποίησαν καθαρή έξοδο από τα μνημόνιά τους, διαφέρουν από αυτήν της Ελλάδας, καθώς η τελευταία ζητεί κάτι που εκείνες δεν ζητούσαν: την ελάφρυνση του χρέους της. Μια σαφής αιχμή ότι για να πάρει κάτι παραπάνω η Ελλάδα πρέπει και να δώσει κάτι παραπάνω.
Ο αξιωματούχος ήταν ευγενής, γιατί η διαφορά δεν είναι μόνο αυτή. Είναι και το τεράστιο ύψος του χρέους της Ελλάδας, αλλά και η πρακτική της στο παρελθόν και στα μνημονιακά χρόνια, που γεννά ανησυχίες για το αν θα παραμείνει πιστή στις δεσμεύσεις της για δημοσιονομική πειθαρχία και συνέχιση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης, την Πέμπτη το βράδυ –στο πλαίσιο παρουσίασης βιβλίου– αναγνώρισε τον κίνδυνο ενός «δημοσιονομικού παραστρατήματος» και επιστροφής στις «παλιές κακές συνήθειες», ιδίως καθώς το 2019 θα είναι εκλογικό έτος, όπως είπε. Σε μια τέτοια περίπτωση, το οικονομικό επιτελείο γνωρίζει ότι η τιμωρία των αγορών, από πλευράς κόστους δανεισμού, θα ήταν σκληρή. Υπό αυτή την έννοια αναγνωρίζει την ανάγκη ενός πλαισίου επιτήρησης που θα δίνει εγγυήσεις ασφαλείας στις αγορές. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι οικονομικοί παράγοντες, το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό επιβάλλει και αυτό τα όριά του ως προς το τι μπορεί να γίνει αποδεκτό στη θέση της καθαρής εξόδου.
Ο όμιλος Eurasia
Οι πληροφορίες, για παράδειγμα, που μετέδωσε σε σημείωμά του την Πέμπτη ο όμιλος πολιτικής ανάλυσης Eurasia για τα χαρακτηριστικά της «ενισχυμένης εποπτείας» μάλλον ξεπερνούν τα κυβερνητικά όρια ανοχής: δομή τρόικας («Η Κομισιόν με την ΕΚΤ σε συνεργασία με το ΔΝΤ»), ανά τρίμηνο αξιολογήσεις, δυνατότητα να ζητούν οι θεσμοί τραπεζικά στρες τεστ, να απευθύνουν συστάσεις πολιτικής στην κυβέρνηση, ακόμη και να «συστήνουν πρόγραμμα», εν είδει κυρώσεων.
Δεδομένο πρέπει να θεωρείται, σε κάθε περίπτωση, ότι το νέο πλαίσιο θα δεσμεύει, μέσω κάποιου μηχανισμού, την κυβέρνηση να συνεχίσει τη δημοσιονομική και μεταρρυθμιστική προσαρμογή και να μην κάνει πίσω σε ό,τι έχει ήδη συμφωνηθεί.
Ο απερχόμενος πρόεδρος του EuroWorking Group Τόμας Βίζερ είπε χθες σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ οτι ειναι «ιδιαίτερα ενδεδειγμένο και πολύ πιθανο» η Ελλάδα να πάρει σημαντική ελάφρυνση χρέους, ενώ παραλλήλισε την προληπτική πιστωτική γραμμή με χριστουγεννιάτικο δώρο που αν δεν το θέλει η κυβένηση δεν θα της το προσφέρει κανείς.
Πληροφορίες επιμένουν ότι η σταδιακή εφαρμογή της ελάφρυνσης του χρέους, ανάλογα με την τήρηση των δεσμεύσεών της, εξακολουθεί να είναι το πιθανότερο σενάριο. Παράλληλα, συζητείται και η υιοθέτηση της γαλλικής πρότασης, η οποία συνδέει την εξόφληση χρέους με τον ρυθμό ανάπτυξης. Με αυτήν οι Ευρωπαίοι ελπίζουν ότι θα μπορέσουν ίσως να ξεπεραστούν οι επιφυλάξεις του ΔΝΤ, που θεωρεί υπερβολικές τις απαιτούμενες δημοσιονομικές επιδόσεις της χώρας.
Πολιτικοί αναλυτές δεν αποκλείουν πάντως το ενδεχόμενο να αποδεχθεί τελικά η κυβέρνηση το κόστος ακόμη και μιας «ενισχυμένης εποπτείας» με σκληρούς όρους, προσβλέποντας σε πολιτικά οφέλη που θα μπορέσει να αποκομίσει με διάφορους τρόπους, παρατείνοντας την παραμονή της στην εξουσία.