Ξαπλωμένος, σκυφτός ή κοιτάζοντας προς την οροφή σε δωμάτια-κύβους, ο επισκέπτης της έκθεσης «Στέφανος Λαζαρίδης: κυνικός ρομαντικός» θα εισέλθει με διάφορους τρόπους στο μυαλό του σπουδαίου διεθνούς σκηνογράφου και σκηνοθέτη.
Μακέτες και σχέδια από εμβληματικές παραγωγές, προβολές και συνεντεύξεις, περισσότερα από 500 τεκμήρια από το αρχείο του ΜΙΕΤ παρουσιάζονται μέσα από μια σειρά εννέα κύβων-δωματίων στο πλαίσιο του τιμητικού αφιερώματος που υλοποιεί η Εθνική Λυρική Σκηνή για τον Στέφανο Λαζαρίδη (1942-2010). Ο «κύβος», ως χαρακτηριστικό στοιχείο στις δημιουργίες του Λαζαρίδη, αποτέλεσε την έμπνευση για το στήσιμο της έκθεσης, όπως λέει στην «Κ» ο επιμελητής και εικαστικός Αντώνης Βολανάκης. «Δημιουργήσαμε μια χορογραφία κύβων για τον εικαστικό των παραστατικών τεχνών. Ο Λαζαρίδης δεν ήταν ένας απλός σκηνογράφος, ένας εκτελεστής μιας παραγγελίας, αλλά συμμετείχε στη σκηνοθεσία της όπερα, δημιουργούσε δραματουργικούς χώρους και διατύπωνε ερωτήματα με τα σκηνικά του», σημειώνει.
«Let’s plant a riddle», ας «φυτέψουμε» έναν γρίφο, έλεγε ο Λαζαρίδης στους συνεργάτες του όταν ξεκινούσε να δουλεύει πάνω σε ένα καινούργιο πρότζεκτ και, προτού παρουσιάσει τις μακέτες του, έκανε μια ενδελεχή έρευνα για κάθε χαρακτήρα και την ιστορία κάθε έργου. «Εγκαθίδρυσε την έννοια του “μονού σκηνικού”. Δεν άλλαζε σκηνικά σε κάθε πράξη, αλλά αναδιαμόρφωνε το ίδιο σκηνικό», μας λέει ο κ. Βολανάκης, o οποίος συνεργάστηκε μαζί του, μεταξύ άλλων, στις παραγωγές του Λαζαρίδη για την Εθνική Οπερα της Αγγλίας το 2000 με ιταλικές όπερες. «Τότε ήθελε να ξηλώσει όλα τα καθίσματα της πλατείας και να τα αντικαταστήσει με καναπέδες και πολυθρόνες και να μειώσει όλα τα εισιτήρια. Ηθελε να κάνει την όπερα πιο οικεία στον κόσμο, να μην είναι είδος πολυτελείας και να τη φέρει στην εποχή του. Δεν τη θεωρούσε μουσειακό είδος», τονίζει ο κ. Βολανάκης.
Στον τέταρτο όροφο της Εθνικής Βιβλιοθήκης οι επισκέπτες, ακολουθώντας μια κυκλική πορεία, μπαίνουν στους κύβους του Λαζαρίδη ενεργοποιώντας το σώμα τους όπως ο κύβος μεταλλάσσεται ως σκηνικό στοιχείο για να δουν τεκμήρια εμβληματικών παραγωγών, όπως τη μνημειακή «Κάρμεν» σε σκηνοθεσία Στίβεν Πίμλοτ, τον «Ιπτάμενο Ολλανδό» και τον «Ναμπούκο» του σκηνοθέτη Ντέιβιντ Πάουντνι, τους «Δαιμονισμένους» που έκανε ο σκηνογράφος με τον Γιούρι Λιουμπίμοφ, την «Αρχή της ζωής» του Δημήτρη Δημητριάδη, τη συνεργασία του με τους Duran Duran, αλλά και την «Τόσκα» που ανέβασε σε συνεργασία με τον Τζόναθαν Μίλερ το 1986 στη Φλωρεντία και παρήγγειλε από τον Νίκο Πετρόπουλο στο μικρό διάστημα που διετέλεσε διευθυντής της ΕΛΣ. Σε αυτή την «Τόσκα», που ανεβάζει ξανά η Λυρική (από 26/1), συμπυκνώνεται και πάλι η φιλοσοφία «distorted traditionalism» του Λαζαρίδη, το «πείραγμα» της παράδοσης που ανοίγει νέους δρόμους.
«Στέφανος Λαζαρίδης: κυνικός ρομαντικός», από 4/2, ΕΒΕ, ΚΠΙΣΝ.