To ξέρουμε. Μας το έχει διδάξει η ζωή, όπως επιμένει ανθρωπομορφικά ένα από τα πιο συνηθισμένα κλισέ. Μας έχει διδάξει δηλαδή να κρατάμε μικρό καλάθι και να είμαστε καχύποπτοι όποτε ακούμε κομματικά στελέχη να λένε ότι «στα κρίσιμα εθνικά θέματα απαιτείται συναίνεση». Ή ότι «είναι απαραίτητη η ομοψυχία για να αντιμετωπιστούν οι σοβαροί κίνδυνοι που μας απειλούν». Ή ότι «η παιδεία πρέπει να μένει μακριά από το πεδίο των κομματικών αντιδικιών». Μιλούν εν ονόματι της ενότητας και την ίδια στιγμή κόβουν τον χαλινό της γλώσσας τους και τροχίζουν τα μαχαίρια τους. Ψεύδονται ενσυνειδήτως, αλλά και με τη γνώση ότι οι ακροατές τους γνωρίζουν πια ότι ψεύδονται.
Θα μπορούσαν, πολύ απλά, να αρνηθούν για μια στιγμή τον κυνισμό και τις προσωπίδες που τους υποχρεώνει να φορούν και να πουν ευθέως ότι ακόμα και στα σοβαρότερα θέματα δεν είναι αυτονόητη η ομοφωνία. Εφόσον όλα συμβαίνουν στη σκηνή της πολιτικής και των ιδεών, η διαφωνία και η αντιπαράθεση είναι απολύτως εύλογες. Και σίγουρα είναι πολύ πιο τίμιες από τη μασκαρεμένη σύμπνοια, που δημιουργεί ψευδείς εντυπώσεις στον κόσμο και κάτι πολύ χειρότερο: ψευδείς ελπίδες.
Εδώ είναι όμως το κουμπί, τα δύο κουμπιά μάλλον. Το πρώτο: Απορρέει πράγματι από ιδέες η πολιτική των κομμάτων, στα μικρά και τα μεγάλα ζητήματα; Προκύπτει από επίπονες επεξεργασίες και από μελετημένα προγράμματα, στηριγμένα σε αρχές και αξίες, ή δεν είναι παρά μια αλυσίδα όπου κάθε κρίκος αποτελεί και μια νέα άσκηση τακτικισμού, μια καινούργια επίδειξη κομματικής μικρότητας; Βλέποντας τους κομματικούς μηχανισμούς να αντιδρούν σπασμωδικά, να σύρονται από τα γεγονότα, ή και από τα ψευδογεγονότα που κατασκευάζει η μηχανή των μέσων ενημέρωσης, τα δε στελέχη τους να φορούν το προσωπείο του ανένδοτου μαχητή μπρος στην κάμερα, καταλαβαίνουμε πως παραμένει ζητούμενο ό,τι θα ’πρεπε να είναι από καιρό δεδομένο: η πολιτική ως παράγωγο στοχασμού. Κι ας ζούμε στον τόπο όπου θεμελιώθηκε η τέχνη της πολιτικής ως σκέψης και ως δράσης.
Κουμπί δεύτερο. Εύλογες βέβαια οι διαφωνίες, πόσο εύλογο είναι όμως να διεκπεραιώνεται η αντιπαράθεση με όρους κακού θεάτρου ακόμα και στη Βουλή; Πόσο ανεκτό είναι να αντικαθίστανται τα επιχειρήματα από φέικ νιους, και η ανάλυση του συγκεκριμένου από γενικόλογες, αστήριχτες καταγγελίες; Δεύτερο ζητούμενο, που κι αυτό θα έπρεπε να είναι δεδομένο: ο φρόνιμος πολιτικός λόγος που παραμένει μετρημένος ακόμα κι όταν οξύνεται.