Πρέπει να προσέξουμε τι λέει για το Μακεδονικό ο Γ. Κατρούγκαλος! Οχι μόνο επειδή είναι ωραίος και καταφέρνει να συνδυάζει την ποσέτ με το αξύριστο προγούλι, αλλά και επειδή, τύποις τουλάχιστον, είναι υφυπουργός Εξωτερικών. Είναι «ακραίοι και εθνικιστές», είπε χθες ο υφυπουργός, όσοι δεν θέλουν σύνθετη ονομασία για τα Σκόπια και διαδηλώνουν εναντίον της διαπραγμάτευσης. Εχει σημασία πότε το είπε αυτό: λίγες ώρες προτού ο Μητσοτάκης ανακοινώσει τη δεξιά στροφή της Ν.Δ. στο θέμα της ονομασίας και ενώ ο Τσίπρας βρισκόταν στο Νταβός και επέκειτο η συνάντηση με τον ομόλογό του της ΠΓΔΜ, με αντικείμενο συζήτησης την ονομασία.
Ποσώς με απασχολεί αν είναι ή κατά πόσον είναι όπως το λέει ο κομψευόμενος υφυπουργός. Μπορεί πράγματι κάποιος, σε μια συγκεκριμένη συγκυρία, να πάρει μία θέση η οποία είναι ακραία ή εθνικιστική. Αυτό όμως δεν τον καθιστά απαραιτήτως ακραίο ή εθνικιστή συνολικά ως πολιτική προσωπικότητα. Το ουσιώδες ερώτημα, όμως, είναι τι κερδίζει ο Κατρούγκαλος χαρακτηρίζοντας τους απέναντι ακραίους και εθνικιστές. Η ζωή διδάσκει ότι δεν αρέσει ούτε στους ακραίους ούτε στους εθνικιστές να τους λένε ακραίους και εθνικιστές. Επομένως, εφόσον ο Κατρούγκαλος υποτίθεται ότι ενδιαφέρεται για την επιτυχία της κυβερνητικής πολιτικής στο Μακεδονικό, τότε οφείλει να εξηγήσει στους διαφωνούντες γιατί δεν έχουν τίποτε να φοβούνται από έναν έντιμο συμβιβασμό με τα Σκόπια. Δεν το κάνει· αντιθέτως, προτιμά να εξάπτει τους φόβους τους, εκστομίζοντας χαρακτηρισμούς, τους οποίους η άλλη πλευρά θα εκλάβει προσβλητικά.
Παράλογη συμπεριφορά για υπουργό κανονικής κυβέρνησης· απολύτως φυσιολογική όμως για υπουργό της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και δη τον Κατρούγκαλο. (Δεν λέω «κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ», όπως θα ήταν τυπικά σωστό, διότι στο Μακεδονικό η κυβέρνηση είναι μόνο ΣΥΡΙΖΑ…) Υπό αυτό το πρίσμα, ο στόχος της προόδου στο Μακεδονικό –γιατί όχι και της λύσης– είναι δευτερεύον ζήτημα για τον κάθε Κατρούγκαλο της κυβέρνησης. Το πρωτεύον είναι πάντα ο εσωτερικός αντίπαλος, που απειλεί το καθεστώς. Μιλούσε, λοιπόν, ενόψει της αναμενόμενης στροφής της Ν.Δ. και μιλούσε στο ίδιο μήκος κύματος με τον Ν. Βούτση, ο οποίος έσπευσε να διαπιστώσει ότι το Μακεδονικό «αναδιαμορφώνει τον πολιτικό χάρτη της χώρας». Αυτό είναι το τροπάριο με το οποίο θα πάνε προς τις εκλογές: ότι η Ν.Δ., με τη δεξιά αναδίπλωσή της στο Μακεδονικό, είναι το κόμμα των ακραίων και των εθνικιστών.
Για τη Ν.Δ., ωστόσο, η χθεσινή αναδίπλωση δεν ήταν παρά ένας ελιγμός, τον οποίο υπαγόρευσε η απολύτως κυνική εκτίμηση του κομματικού συμφέροντός τους, αλλά και η εξαρχής επιθετική στάση της κυβέρνησης έναντι της αντιπολίτευσης. Αν αυτό εννοεί ο Ν. Βούτσης με τα περί αναδιαμόρφωσης κάνει λάθος. Αναδιαμόρφωση θα είχαμε αν ο Μητσοτάκης δεν έκανε τη στροφή που έπρεπε, με τη λεπτότητα που την έκανε. Αναδιαμόρφωση θα προέκυπτε από τον εσωτερικό διχασμό της Ν.Δ. με αφορμή το Μακεδονικό και, οπωσδήποτε, από την πιθανή διάσπασή της. (Περιττεύει, νομίζω, να θυμίσω ότι έχει συμβεί ξανά…)
Με τη στροφή, ο Μητσοτάκης απέφυγε ό,τι ακριβώς ονειρεύονταν ο Βούτσης και ο ΣΥΡΙΖΑ: να παγιδευτεί η Ν.Δ. στο Μακεδονικό και να σφαγούν μεταξύ τους. Δεν τους έκανε τη χάρη, μολονότι οι πάντες το γνωρίζουν ότι ο ίδιος κλίνει προς την πλευρά του συμβιβασμού. Δύσκολα θα εκτιμηθεί η στάση του, διότι ο ρεαλισμός είναι έννοια δυσώνυμη όσο και ο συμβιβασμός. Για πολλούς και διαφόρους λόγους, κατά βάση πολιτισμικούς –αυτούς για τους οποίους θαυμάζουμε τον Πούτιν και, κατά βάθος, τον Ερντογάν–, υπάρχουν πολλοί ανάμεσά μας που αναγνωρίζουν ως ηγετική ικανότητα τη δυνατότητα να επιβάλλουν το δικό τους. Πολύ συχνότερα, όμως, ηγεσία είναι η υποχώρηση που γίνεται την κατάλληλη στιγμή και με τον σωστό τρόπο.
Τι «αναδιαμόρφωσε» η αναβίωση του Μακεδονικού είναι πολύ νωρίς ακόμη για να το ξέρουμε. Το βέβαιο είναι ότι άνοιξε την πληγή του εθνικισμού και πρέπει να περιμένουμε για να δούμε πώς θα εξελιχθεί το τραύμα. Παρατηρώ, πάντως, τον κίνδυνο του διχασμού να εκδηλώνεται με τρόπους ανεπαίσθητους για τους περισσότερους. Δείτε, λ.χ., το φαινόμενο ορισμένων να υποστηρίζουν –εμμέσως ή αμέσως– ότι, επειδή οι ίδιοι είναι Ελληνες Μακεδόνες, η γνώμη τους μετράει περισσότερο από ό,τι των άλλων Ελλήνων. Και δεν καταλαβαίνουν ότι, υποστηρίζοντας κάτι τέτοιο, θέτουν τη μακεδονική ταυτότητά τους υπεράνω της ελληνικής. Δεν καταλαβαίνουν, δηλαδή, ότι κάνουν ό,τι θα ήθελε από αυτούς ο Γκρούεφσκι. Παρόμοιες μεταβολές στη συνείδηση της ταυτότητας δεν είναι ακίνδυνες.
ΥΓ.: Ελέγετο από ψιθυριστές αμφιβόλου ήθους και κύρους ότι η χθεσινή συνεδρίαση της πολιτικής επιτροπής της Ν.Δ. είχε ορισθεί σε ημέρα κατά την οποία η Ντόρα Μπακογιάννη θα βρισκόταν στο Στρασβούργο. Επειδή, ωστόσο, εκείνη έσπευσε να επιστρέψει άρον άρον την προηγουμένη με την τελευταία πτήση, ώστε να προλάβει την Π.Ε. και την ομιλία του Κυριάκου, οι ψιθυριστές χθες το μεσημέρι εκτιμούσαν ότι μπορεί να έπαιρνε θέση αντίθετη προς τη στροφή της Ν.Δ. Φυσικά, μόλις τόλμησε να μου το πει κάποιος κατά πρόσωπο, του το έκοψα αμέσως. Ως πού θα φτάσει, επιτέλους, η κακία του κόσμου! Ολοι το ξέρουν ότι η Ντόρα δύο όνειρα είχε στη ζωή της: Το ένα ήταν να δει τον Κυριάκο αρχηγό και το είδε. Το άλλο είναι να τον δει πρωθυπουργό…