Η πορεία της οικονομίας μετά την κρίση, και κυρίως η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η «επόμενη μέρα» στο Κυπριακό μετά την κατάρρευση της τελευταίας πρωτοβουλίας των Ηνωμένων Εθνών, τον Ιούλιο του ’17 στο Κραν Μοντανά, και η αντιμετώπιση της τουρκικής προκλητικότητας στην κυπριακή ΑΟΖ βρίσκονται στο επίκεντρο της προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο, ο πρώτος γύρος των οποίων διεξάγεται σήμερα.
Οι πέντε κύριοι υποψήφιοι είναι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, ο οποίος υποστηρίζεται από το μεγαλύτερο κόμμα της χώρας, τον Δημοκρατικό Συναγερμό (ΔΗΣΥ), ο Σταύρος Μαλάς, που υποστηρίζεται από το δεύτερο κόμμα, το ΑΚΕΛ, ο πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος (ΔΗΚΟ) Νικόλας Παπαδόπουλος και οι επικεφαλής της Συμμαχίας Πολιτών Γιώργος Λιλλήκας και του Εθνικού Λαϊκού Μετώπου (ΕΛΑΜ) Χρίστος Χρίστου.
Από τις δημοσκοπήσεις των τελευταίων εβδομάδων προκύπτει ότι ο Νίκος Αναστασιάδης θα περάσει στον β΄ γύρο της ερχόμενης Κυριακής, με ένα ποσοστό που θα κινηθεί πάνω από το 35%. Ουσιαστικά, αυτό που κρίνεται στη σημερινή αναμέτρηση είναι ποιος θα είναι ο αντίπαλος του νυν προέδρου. Η μάχη ανάμεσα στους κ. Μαλά και Παπαδόπουλο είναι αμφίρροπη, με τον πρώτο να κινείται γύρω στο 24% και τον δεύτερο στο 22%.
Οι τρεις κύριοι υποψήφιοι παραχώρησαν συνεντεύξεις στην «Κ», στις οποίες κατέθεσαν τις προτεραιότητές τους. Ο Νίκος Αναστασιάδης επισήμανε τη θετική πορεία της οικονομίας λόγω της «νοικοκυρεμένης πολιτικής των τελευταίων πέντε ετών», μίλησε για άμεση επανέναρξη του διαλόγου για τις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού και για την ανάγκη καλής προετοιμασίας για μια νέα διάσκεψη.
Ο Σταύρος Μαλάς δήλωσε αποφασισμένος να εργασθεί για άμεση επανέναρξη μιας διαδικασίας λύσης «κυπριακής ιδιοκτησίας» και κατήγγειλε «φούσκες, χρηματιστηριακές, τραπεζικές, πώλησης διαβατηρίων», αλλά και φλερτ των αντιπάλων του με το «παράρτημα της Χρυσής Αυγής», το ΕΛΑΜ.
Τέλος, ο κ. Παπαδόπουλος μίλησε για μια νέα στρατηγική «που θα ανατρέπει την αποτυχημένη πολιτική των υποχωρήσεων των κ. Χριστόφια, Μαλά και Αναστασιάδη» και ταυτόχρονα προέβαλε τον χρήσιμο ρόλο που διαδραμάτισε στην αντιμετώπιση της κρίσης, καθώς, παρότι βρισκόταν στην αντιπολίτευση, στήριξε το πρόγραμμα σταθεροποίησης.
Νίκος Αναστασιάδης [υποστηρίζεται από τον Δημοκρατικό Συναγερμό (ΔΗΣΥ)]
«Μπορεί αμέσως να επαναρχίσει ο διακοινοτικός διάλογος»
– Στο Κυπριακό τι προτίθεστε να κάνετε την «επόμενη μέρα»;
– Παραμένω αποφασισμένος για συνέχιση του διαλόγου, τουλάχιστον όσον αφορά τις εσωτερικές πτυχές στο αμέσως προσεχές μέλλον. Για μια διάσκεψη για το Κυπριακό, θα πρέπει να γίνει καλή προετοιμασία για να μην αντιμετωπίσουμε τα φαινόμενα που είδαμε στο Μον Πελερέν, στη Γενεύη, αλλά και στο Κραν-Μοντανά. Χωρίς να είναι γνωστές οι θέσεις της Τουρκίας, και ιδιαίτερα χωρίς να συνάδουν με τις παραμέτρους του Γ.Γ., η προσπάθεια θα οδηγηθεί και πάλι σε αποτυχία. Συνεπώς, μπορεί αμέσως να επαναρχίσει ο διακοινοτικός διάλογος, ενώ ταυτόχρονα να προετοιμάζεται μια διεθνής διάσκεψη που θα οδηγήσει μέσα από τις προτάσεις που έχουμε καταθέσει και διαβουλεύσεις, σε ένα πραγματικά ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος, χωρίς τις όποιες αναχρονιστικές συνθήκες εγγυήσεων, επεμβατικών δικαιωμάτων ή και παρουσίας κατοχικού στρατού.
– Κάποιοι λένε ότι δεν θα υπάρξει νέα προσπάθεια για λύση.
– Από πλευράς δικής μας σας εξέθεσα τις προθέσεις μας και τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για μια νέα προσπάθεια. Από πλευράς τουρκικής διατυπώθηκε η θέση υπέρ της επανέναρξης των συνομιλιών μετά τις «εκλογές» στα Κατεχόμενα και τις προεδρικές στην Κυπριακή Δημοκρατία. Από πλευράς του ΟΗΕ δηλώθηκε ότι αναμένουν από τα ενδιαφερόμενα μέρη πρόσκληση. Η πιθανότητα είναι ανοικτή.
– Πόσο ανησυχείτε για δράσεις της Τουρκίας στην ΑΟΖ;
– Ανάλογες τουρκικές προκλήσεις αντιμετωπίσαμε και σε προηγούμενες γεωτρήσεις. Στόχος της Τουρκίας είναι να μας εκφοβίσει, αλλά και να μας παρασύρει σε ένα παιχνίδι αμφισβήτησης των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, στο οποίο ως Κυπριακή Δημοκρατία σε καμία περίπτωση δεν είμαστε διατεθειμένοι να εμπλακούμε. Τουναντίον, θεωρούμε πως η καλύτερη απάντηση εκ μέρους μας είναι όπως πράττουμε, να συνεχίσουμε ψύχραιμα την υλοποίηση των ενεργειακών μας σχεδιασμών.
– Η πορεία της οικονομίας;
– Η πορεία της οικονομίας είναι ευοίωνη εφόσον συνεχιστεί η νοικοκυρεμένη πολιτική των τελευταίων πέντε ετών. Εφόσον ο λαός μάς τιμήσει με την ψήφο του, θα συνεχιστούν οι προσπάθειες προσέλκυσης νέων επενδύσεων, με νέα κίνητρα, με φορολογικές απαλλαγές, κ.λπ. Παραλάβαμε μια οικονομία στα πρόθυρα της άτακτης χρεοκοπίας με ρυθμό ανάπτυξης -6,5% και τώρα τρέχουμε με τον πιο υψηλό ρυθμό ανάπτυξης στην Ευρώπη πέραν του 4%. Από 17% σχεδόν που ήταν το 2013 η ανεργία, τη ρίξαμε στο 10% με προοπτική σύντομα μονοψήφιου αριθμού. Η Κύπρος ήταν εκτός αγορών, ενώ το τελευταίο επιτόκιο βάσει του οποίου δανειζόταν ήταν σχεδόν 15% και σήμερα δανειζόμαστε με 1,8%. Εχουν γίνει άλματα τα οποία θα συνεχιστούν εφόσον δεν επιτρέψουμε πειραματισμούς και πισωγυρίσματα.
– Αν στον β΄ γύρο περάσουν οι κ. Παπαδόπουλος και Μαλάς, τι στάση θα τηρήσετε;
– Η ερώτησή σας είναι υποθετική και χωρίς έπαρση ή αλαζονεία πρέπει να πω ότι αναφέρεται σε απίθανο σενάριο. Δεν υποτιμώ τους συνυποψηφίους μου. Το αποδείξαμε στην πράξη ως κυβέρνηση την πενταετία που πέρασε. Συνεργαστήκαμε χωρίς κομματικούς ή ιδεολογικούς υπολογισμούς τόσο με το ΑΚΕΛ όσο και με το ΔΗΚΟ και άλλες δυνάμεις στη διαχείριση του Κυπριακού και της οικονομικής κρίσης, αλλά και στη μεταρρύθμιση και στον εκσυγχρονισμό του κράτους. Αυτό θα συνεχίσω.
Σταύρος Μαλάς (υποστηρίζεται από το ΑΚΕΛ)
Επανέναρξη μιας διαδικασίας λύσης «κυπριακής ιδιοκτησίας»
– Στο Κυπριακό, τι προτίθεστε να κάνετε την «επόμενη μέρα»;
– Θα συναντηθώ με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη ώστε από κοινού να ζητήσουμε τη συνέχιση της διαδικασίας επαναβεβαιώνοντας ότι παραμένει κυπριακής ιδιοκτησίας. Θα ξεκαθαρίσω ότι δέχομαι όσα είναι συμφωνημένα μέχρι σήμερα και το πλαίσιο Γκουτιέρες μαζί με τον μηχανισμό εφαρμογής της λύσης, αφού αυτό διασφαλίζει την κατάργηση της συνθήκης εγγυήσεων και των επεμβατικών δικαιωμάτων από την πρώτη μέρα της λύσης. Ακολούθως, θα διαπραγματευτώ με διεκδικητικό και εποικοδομητικό πνεύμα τα εναπομείναντα βασικά ζητήματα. Αν καταλήξουμε σε αυτά πιστεύω ότι η συνολική λύση του Κυπριακού θα είναι πιο κοντά από ποτέ.
– Κάποιοι λένε ότι δεν θα υπάρξει νέα προσπάθεια για λύση.
– Εφόσον γίνουν όσα εμείς προτείνουμε τότε δύο ενδεχόμενα υπάρχουν: είτε θα ανοίξει ο δρόμος για μια λύση αρχών, για απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μας, είτε θα επωμιστεί το πολιτικό κόστος η τουρκική πλευρά και θα αναδειχθεί η αδιαλλαξία της. Αν συνεχιστεί η σημερινή στασιμότητα όχι μόνο δεν θα έχουμε λύση, αλλά η Τουρκία –απενοχοποιημένη όπως παρουσιάζεται μετά το Κραν-Μοντανά– θα αφεθεί να εμβαθύνει την κατοχή και να εντείνει τον εποικισμό της μισής μας πατρίδας.
– Πόσο ανησυχείτε για δράσεις της Τουρκίας στην ΑΟΖ;
– Οι απειλές της Τουρκίας εις βάρος της Κύπρου και η διαρκώς αυξανόμενη επιθετικότητα της Τουρκίας, σε συνδυασμό με τις ανησυχητικές εξελίξεις στα Κατεχόμενα, υπογραμμίζουν πόσο επιτακτική είναι η ιστορική αναγκαιότητα της λύσης του Κυπριακού. Πώς θα οικοδομήσουμε οικονομική ανάπτυξη, ασφάλεια και ειρήνη όταν η Τουρκία θα συνεχίσει να κατέχει τη μισή Κύπρο; Η Κύπρος πρέπει να απαλλαγεί από τα κατοχικά στρατεύματα και τις εγγυήσεις της Τουρκίας, από τα συρματοπλέγματα, τη διαίρεση, τον εθνικισμό. Μια νέα εποχή πρέπει να ανατείλει για την Κύπρο. Της ειρήνης και της επανένωσης.
– Η πορεία οικονομίας;
– Η Κύπρος χρειάζεται επανασχεδιασμό του αναπτυξιακού της μοντέλου. Ενόσω η κυπριακή οικονομία συνεχίζει να εξαρτάται από φούσκες –χρηματιστηριακές, τραπεζικές, «πώληση διαβατηρίων»– ή τομείς που είναι ευάλωτοι σε εξωτερικούς παράγοντες, δεν θα στέκεται πραγματικά στα πόδια της. Χρειάζεται λοιπόν να στηρίξουμε ξανά την αγροτική παραγωγή και τη μεταποιητική βιομηχανία, σε συνδυασμό με μια στροφή στην έρευνα και την καινοτομία, και προσέλκυση εταιρειών υψηλής τεχνολογίας. Χρειάζονται κοινωνικά δίκαιες λύσεις στα εργασιακά και στη μεγάλη ωρολογιακή βόμβα που λέγεται μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Χρειάζεται να ξανακτίσουμε ένα πρωτοποριακό βιώσιμο κοινωνικό κράτος. Αυτό μόνο μια προοδευτική κυβέρνηση μπορεί να το πετύχει.
– Αν στον β΄ γύρο περάσουν οι κ. Αναστασιάδης και Παπαδόπουλος, τι στάση θα τηρήσετε;
– Πιστεύω ότι αυτό το ερώτημα δεν θα χρειαστεί να το απαντήσω. Οι κύριοι Αναστασιάδης και Παπαδόπουλος εκπροσωπούν μια οικονομική συνταγή που υπηρετεί τους λίγους και ένα σύστημα συντήρησης και κατεστημένων που βρίσκεται σε τέλμα. Το γεγονός δε ότι αποδέχονται να συζητούν με το παράρτημα της Χρυσής Αυγής στην Κύπρο, το ΕΛΑΜ –ακόμα και να αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο να τους δώσουν θέση σε μια δική τους κυβέρνηση– προκαλεί τα αισθήματα των πολιτών της Κύπρου, η οποία έχει δεινοπαθήσει από την ιδεολογία της ακροδεξιάς.
Νικόλας Παπαδόπουλος [πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος (ΔΗΚΟ)]
Ανατροπή της αποτυχημένης πολιτικής των υποχωρήσεων
– Στο Κυπριακό, τι προτίθεστε να κάνετε την «επόμενη μέρα»;
– Θα εφαρμόσω τη νέα στρατηγική για την Κυπριακή Δημοκρατία και τη λύση του Κυπριακού. Μια νέα στρατηγική, που ανατρέπει την αποτυχημένη πολιτική των υποχωρήσεων, που εφάρμοσαν ή στήριξαν τα τελευταία δέκα χρόνια οι κ. Χριστόφιας, Μαλάς και Αναστασιάδης. Μια νέα στρατηγική που αναγνωρίζει ότι την ευθύνη για τη μη λύση του Κυπριακού τη φέρει η Τουρκία και που στόχο έχει, μέσα από την ενίσχυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, την πρόκληση πολιτικού, οικονομικού και πολιτικού κόστους στην Τουρκία και στο κατοχικό ψευδοκράτος, προκειμένου να κάνει τις πολλές και αναγκαίες υποχωρήσεις που πρέπει να κάνει για να έχουμε μια σωστή λύση του κυπριακού προβλήματος.
Αντιθέτως, με την πολιτική των επικίνδυνων υποχωρήσεων τα τελευταία δέκα χρόνια, οδηγούμαστε, δυστυχώς, σε ένα κάκιστο κλείσιμο του Κυπριακού, το οποίο απορρίπτεται από τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων.
– Κάποιοι λένε ότι δεν θα υπάρξει νέα προσπάθεια για λύση.
– Σημασία έχει η λύση να προνοεί απελευθέρωση της πατρίδας μας από την τουρκική κατοχή, τερματισμό της διχοτόμησης και να είναι σωστή, λειτουργική, δημοκρατική, αξιοπρεπής και βιώσιμη. Λύση βασισμένη στο ευρωπαϊκό κεκτημένο χωρίς αποκλίσεις, στο διεθνές δίκαιο, στις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και στον χάρτη του ΟΗΕ για τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματά του. Λύση που θα επιτρέπει στον κυπριακό ελληνισμό να συνεχίσει να ζει και να ευημερεί στο νησί μας, να συνυπάρχει αρμονικά με τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας, χωρίς να αποστερείται κανένας Κύπριος οποιοδήποτε δικαίωμα ή ελευθερία. Λύση που θα προβλέπει ρητώς τη συνέχιση και μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Λύση που θα προνοεί την πλήρη αποχώρηση του τουρκικού στρατού κατοχής, πριν από την έναρξη εφαρμογής της. Λύση χωρίς εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα οποιουδήποτε άλλου κράτους. Λύση που θα σέβεται εμπράκτως το αναπαλλοτρίωτο δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Λύση που θα προβλέπει την αποχώρηση των εποίκων. Λύση που θα διασφαλίζει ότι όλοι οι Κύπριοι πολίτες θα απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες ελευθερίες που απολαμβάνουν οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Λύση που δεν θα παραβιάζει την αρχή «Ενας άνθρωπος – Μία ψήφος». Λύση που δεν θα επιτρέπει σε μια κοινότητα να επιβάλλει τη θέλησή της επί της άλλης ή να προκαλεί παράλυση του κράτους.
– Πόσο ανησυχείτε για δράσεις της Τουρκίας στην ΑΟΖ;
– Ολοι ανησυχούμε από την προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας στην περιοχή. Από κει και πέρα, δεν πρέπει να παίζουμε το παιχνίδι της Τουρκίας για δημιουργία έντασης. Η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει, μπορεί, και πρέπει, να ασκήσει τα νόμιμα και κυριαρχικά δικαιώματά της.
– Η πορεία της οικονομίας;
– Εχω στηρίξει το πρόγραμμα σταθεροποίησης της χώρας μετά τη χρεοκοπία του 2013, και χάρη στις θυσίες του λαού τα δημόσια οικονομικά βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση σε σύγκριση με τότε. Ομως, άλλο τα δημόσια οικονομικά και άλλο τα ιδιωτικά. Η ιδιωτική, πραγματική οικονομία αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα, που λόγω της αδιαφορίας της απερχόμενης κυβέρνησης αυξάνονται. Είναι γι’ αυτό τον λόγο που έχω προτείνει ένα συγκεκριμένο σχέδιο για αποκατάσταση της μεσαίας τάξης και ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας.
– Αν στον β΄ γύρο περάσουν οι κ. Αναστασιάδης και Μαλάς, τι στάση θα τηρήσετε;
– Στον β΄ γύρο θα είμαι εγώ.