Δ. Δημηρούλης: «Αδικήθηκε από την Αριστερά και τη γενιά του ’30»

Δ. Δημηρούλης: «Αδικήθηκε από την Αριστερά και τη γενιά του ’30»

3' 8" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σταυροφορία. Αυτή είναι η λέξη που διαρκώς με ενοχλούσε όσο διάβαζα την εισαγωγή του Δημήτρη Δημηρούλη στην έκδοση των «Ποιημάτων και πεζών» του Κ. Γ. Καρυωτάκη. Ο φιλολογικός ενθουσιασμός και ο αναγνωστικός ρυθμός του επιμελητή μαρτυρούν μια προσπάθεια να κλείσουν λογαριασμοί με όσα έχουν ώς τώρα ειπωθεί για έναν από τους πιο δημοφιλείς και, ταυτόχρονα, αδικημένους ποιητές του ελληνικού κανόνα.

Ο Δημήτρης Δημηρούλης, προσεγγίζοντας τον Καρυωτάκη, τον ερευνά ως γέφυρα ανάμεσα, αφενός, στον ρομαντισμό και στον συμβολισμό και, αφετέρου, στο αίτημα του μοντέρνου (είναι εμβληματική η σχετική κριτική του Ζήσιμου Λορεντζάτου). Τον εντάσσει, ρητά και κατηγορηματικά, απολύτως στον Μεσοπόλεμο και, γι’ αυτόν τον λόγο, ο επιμελητής ακολουθεί, για πρώτη φορά, την ορθογραφία, τη στίξη και τη μορφολογία όπως τις είχε επιλέξει ο Καρυωτάκης, ώστε να αποδοθεί η εποχή. Ο Δημήτρης Δημηρούλης, όπως μας είπε σε πρόσφατη συνομιλία που είχαμε μαζί του με αφορμή τη συγκεκριμένη έκδοση, δεν αγνοεί, το αντίθετο μάλιστα, τους μιμητές του Καρυωτάκη, τον καρυωτακισμό δηλαδή, πάνω στον οποίον, κατά τον επιμελητή, οικοδομήθηκε η απαξιωτική κριτική της Αριστεράς και της γενιάς του ’30. Ο καρυωτακισμός, μας λέει ο Δημήτρης Δημηρούλης, «δεν πρόκειται για όρο καθαρά αισθητικό αλλά για όρο με ισχυρή ιδεολογική φόρτιση». Ο επιμελητής ερευνά και τη διαμόρφωση της ποιητικής ταυτότητας του Καρυωτάκη και τον διάλογο με άλλους ποιητές: «Ο Καρυωτάκης τρέφεται με υλικό του ευρωπαϊκού 19ου αιώνα, κατά κύριο λόγο», λέει.

Παράλληλα, ο Δημήτρης Δημηρούλης θεωρεί ότι η πιο άγονη συζήτηση για την ποίηση του Καρυωτάκη είναι η πρόσφατη περί των πολιτικών πεποιθήσεων και της ιδεολογικής του στράτευσης. Ο επιμελητής συγκαταβατικά δέχεται ότι υπήρξε άνθρωπος είτε συντηρητικών αρχών και αντιδραστικών πεποιθήσεων είτε γενικά αδιάφορος, χωρίς φανατισμούς, αφοσιωμένος στα δικά του ενδιαφέροντα και στις δικές του έγνοιες. Τον κατατάσσει «ως κορυφαίο κοινωνικό ποιητή του Μεσοπολέμου», με βολές κυρίως κατά της «αστικής ακηδίας», ενώ τον θεωρεί ποιητή που κατέδειξε την κοινωνική «διαφορά» του και, ως εκ τούτου, «ανατρεπτικό».

Ο επιμελητής αναρωτιέται και απαντά: Τι είναι αυτό που συνεχίζει να τον καθιστά αντικείμενο διαμάχης και δοκιμαστήριο ιδεών και αρχών στην εποχή μας; Είναι, εντέλει, ο Καρυωτάκης αδικημένος; Ο Δημήτρης Δημηρούλης, καταιγιστικός στη συνομιλία που είχαμε μαζί του, έτσι όπως μπορεί να είναι ένας αφιερωμένος φιλόλογος, χτυπάει κατευθείαν στην πληγή: «Ο Καρυωτάκης αδικήθηκε από την Αριστερά και τη γενιά του ’30», λέει. Συμβαίνει, όμως, κατά τα λεγόμενά του, και κάτι ακόμη, χειρότερο: «Τροφοδοτούμε με εντυπώσεις τους αναγνώστες από τη ζωή του Καρυωτάκη». Αυτή είναι η σταυροφορία του. Να αποδείξει, με την ορμή τού επιστήμονα που αγαπάει το κείμενο, και να τα καταδείξει, με τη μανία του αναγνώστη, ότι «ο Καρυωτάκης είναι καλός οδηγός για όποιον δοκιμάζει να περιπλανηθεί σε τόπους ξένους προς τη δήθεν υγιή λογική, για όποιον ενδιαφέρεται να ακολουθήσει τη διαδικασία εκτροπής από τον κυρίαρχο φενακισμό και απαλλαγής από τα στερεότυπα που διακινούνται ακόμη».

Ο Δημήτρης Δημηρούλης, παρά την κοπιώδη του προσπάθεια, παρ’ όλα τα «θυμωμένα» σημεία της εισαγωγής του, όπως λέει ο ίδιος, «δεν προτείνω, καταθέτω έναν “καινούργιο” Καρυωτάκη, μετά την υπερτιμημένη εισαγωγή του Σαββίδη. Θέλω να τον εντάξω σε μια πρόταση για την ελληνική παράδοση, ώστε να επανέλθει η συζήτηση για την ποίηση χωρίς ντετερμινισμούς, χωρίς να αποδεχόμαστε κατ’ αρχάς τα θέσφατα της γενιάς του ’30». Ο επιμελητής επιμένει να μην τσαλαβουτάμε στα νερά της σύντομης ζωής του, να απομακρυνθούμε από την επιβολή των επιγόνων του, την πολιτική αντιπαράθεση – «να τον δούμε μόνο του, όσο κι αν το κοινό αρκείται στο “δείγμα”». Εξάλλου, σε πολλά σημεία της εισαγωγής του, επαναλαμβάνει ότι «ποτέ μια αυτοκτονία δεν σε κάνει σπουδαίο ποιητή, αν είσαι όμως σπουδαίος ποιητής, τότε η αυτοκτονία ρίχνει άλλο φως στο έργο σου».

​​Η έκδοση του Gutenberg (2017) περιλαμβάνει: Εισαγωγή, χρονολόγιο, ποιήματα, πεζά, παράρτημα με επιστολές και κρίσεις για το έργο του ποιητή, ενδεικτική βιβλιογραφία και πολλά ευρετήρια, ενώ συνοδεύεται από φωτογραφικό υλικό από τη ζωή και το έργο του Κ. Γ. Καρυωτάκη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή