«Αν ήταν αθώος ο Αρίστος πρέπει να δικαιωθεί η μνήμη του. Για να βρει ηρεμία η ψυχή του. Αλλιώς δεν θα μας φύγει αυτός ο κόμπος που μας πνίγει χρόνια τώρα. Γιατί πολλοί Θεσσαλονικιοί έχουν πρόβλημα με τον ύπνο τους». Το χαρακτηριστικό απόσπασμα του βιβλίου «Ο γύρος του θανάτου» (εκδ. Αγρα) του Θωμά Κοροβίνη συνοψίζει σε λίγες αράδες μία από τις σκοτεινές σελίδες της ιστορίας της Θεσσαλονίκης και μια πληγή που δεν έχει κλείσει έξι δεκαετίες μετά την εκτέλεση του Αριστείδη Παγκρατίδη, του φερόμενου ως «Δράκου του Σέιχ Σου».
«Σαν παιδί είχα συνδυάσει το δάσος του Σέιχ Σου με κάτι τρομακτικό», μας λέει ο σκηνοθέτης Γιώργος Παπαγεωργίου στον Κάτω Χώρο του Θεάτρου του Νέου Κόσμου όπου θα παρουσιάσει την παράσταση «Αρίστος», επιχειρώντας να μεταφέρει στη σκηνή το βραβευμένο μυθιστόρημα του Θωμά Κοροβίνη και να ανασυνθέσει τη ζωή του Παγκρατίδη μέσα από τις εξομολογήσεις εννέα χαρακτήρων.
Ο τρόμος ήταν για πολλά χρόνια συνδεδεμένος με το δάσος του Σέιχ Σου. Στα τέλη του ’50 μια σειρά δολοφονικών επιθέσεων σε ζευγάρια στο δάσος και σε απόμερες τοποθεσίες της πόλης, που παρέμεναν για χρόνια ανεξιχνίαστες, είχαν οδηγήσει στη θεωρία ενός «δράκου». Είχε προηγηθεί η δολοφονία του δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ και το ’63 σημειώθηκε η μοιραία επίθεση εναντίον του Γρηγόρη Λαμπράκη. Η μετεμφυλιακή Θεσσαλονίκη έβραζε στο ζουμί της, το παρακράτος και οι δωσίλογοι αλώνιζαν και στις φτωχογειτονιές της Τούμπας μεγάλωνε ο Αριστείδης Παγκρατίδης, η «γουρούνα» όπως τον έλεγαν, επειδή συνήθιζε να τρώει από τα σκουπίδια και να εκδίδεται από παιδί για μερικές δραχμές.
«Ενιωσα την ιστορία του να σκαλίζει το συκώτι μου. Το βιβλίο ξεδιπλώνει μια ολόκληρη εποχή στη Θεσσαλονίκη και ξαφνικά άρχισα να καταλαβαίνω καλύτερα τα χώματα που πατούσα», μας λέει ο Γιώργος Παπαγεωργίου, ο οποίος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Πολύ πριν ωριμάσει μέσα του η ιδέα μιας παράστασης άρχισε να συλλέγει φωτογραφίες από τις γειτονιές του Αρίστου και να ερευνά την υπόθεση που για πολλούς παραμένει ανοιχτή. Με τον ίδιο τρόπο προσέγγισε δραματουργικά το κείμενο του βιβλίου. «Η παράσταση είναι διπολική. Με το ένα πόδι πατάει στο θέατρο-ντοκουμέντο παρουσιάζοντας στοιχεία της δικογραφίας και με το άλλο στον μυθιστορηματικό κόσμο του Κοροβίνη. Μέσα στην παράσταση υπάρχουν όλες οι φωνές της υπόθεσης, αλλά σκεφτείτε ότι η καταδίκη του έγινε αφορμή για να διεκδικήσουν οι εγκληματολόγοι την αλλαγή του ποινικού κώδικα και την κατάργηση της θανατικής ποινής», σημειώνει ο σκηνοθέτης. Η υπόθεση του Παγκρατίδη είναι ένα από τα φαντάσματα που έχουν στοιχειώσει τη Θεσσαλονίκη, μαζί με άλλα που αργά αλλά τουλάχιστον σταθερά βρίσκουν τη λύτρωσή τους. «Ηττηθήκαμε», μας λέει ο κ. Παπαγεωργίου, «σε αυτό το κομμάτι, το συντηρητικό. Μελετώντας την εποχή γύρω από την υπόθεση, κατάλαβα ότι όλοι, η κοινή γνώμη, οι χωροφύλακες, οι φαντάροι, ήξεραν ότι ήταν αθώος αλλά δεν έκαναν τίποτα. Ο φόβος ήταν πολύ μεγάλος. Μετά όμως ζούμε με τις ενοχές μας».
«Αρίστος», Θέατρο του Νέου Κόσμου, από 5/2.