Ενας μικρός – συγκριτικά με το σύνολο των εκτοπισθέντων – αλλά σημαντικός αριθμός προσφύγων επιλέγει να επιστρέψει στην Συρία παρά τον εν εξελίξει πόλεμο, σύμφωνα με στοιχεία που δίνει στη δημοσιότητα η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Παρότι ο ακριβής αριθμός όσων έχουν επιστρέψει είναι δύσκολο να εξακριβωθεί, η Υπατη Αρμοστεία, όπως μεταδίδει το Associated Press (ΑP), υπολογίζει ότι από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο του 2017 περίπου 68.000 Σύροι πρόσφυγες επέστρεψαν από μόνοι τους από τις γειτονικές χώρες όπου και είχαν διαφύγει λόγω του επταετούς εμφυλίου.
Ωστόσο, εκπρόσωπος του ΟΗΕ ανέφερε ότι ο αριθμός όσων επιστρέφουν είναι και πάλι αρκετά μικρότερος από όσους παραμένουν στο Λίβανο, την Ιορδανία, την Τουρκία και την Ευρώπη, αλλά και όσων ακόμη διαφεύγουν από την Συρία.
Τόσο τα Ηνωμένα Εθνη όσο και οι κυβερνήσεις σε χώρες υποδοχής της Ευρώπης δεν ενθαρρύνουν την επιστροφή τους λόγω της έλλειψης ασφάλειας στην χώρα. Παρόλα αυτά, η αύξηση των αυτοβούλως επαναπατρισθέντων μέσα στον επόμενο χρόνο ενδέχεται να συντελεστεί συναρτήσει δύο άκρως αντιθετικών σεναρίων. Της επιστροφής της σταθερότητας στη Συρία – γεγονός ωστόσο που μετά τις πρόσφατες εξελίξεις σε Ιντλίμπ, Γιούτα και Αφρίν φαντάζει δύσκολο να επιτευχθεί άμεσα – αλλά και της ενίσχυσης του αισθήματος εχθρότητας κατά των προσφύγων στις χώρες υποδοχής.
Οι επιστροφές σε αριθμούς
Μόνο από την Τουρκία, η οποία φιλοξενεί 3,5 εκατομμύρια Σύρους, στην Συρία έχουν επιστρέψει περίπου 130.000 πρόσφυγες, δείχνουν τα στοιχεία που έχει στην κατοχή του ο ΟΗΕ.
Από τους 650.000 Σύρους πρόσφυγες που έχουν βρει καταφύγιο στην Ιορδανία, μόλις οι 8.000 έχουν επιστρέψει στα σπίτια τους το 2017. Οι περισσότεροι επέστρεψαν σχεδόν αμέσως μετά την επίτευξη εκεχειρίας για τις νοτιοδυτικές περιοχές της Συρίας που τέθηκε σε εφαρμογή τον Ιούλιο του 2017 με τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Ιορδανίας, μέσω μιας συμφωνίας αποκλιμάκωσης της έντασης, για την κατάπαυση του πυρός μεταξύ των δυνάμεων της συριακής κυβέρνησης και των ανταρτών στα νοτιοδυτικά της χώρας.
Στο Λίβανο, η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι ο αριθμός των εγγεγραμμένων προσφύγων έπεσε κάτω από ένα εκατομμύριο για πρώτη φορά από το 2014. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι επέστρεψαν στη Συρία, καθώς η μείωση μπορεί να οφείλεται είτε στην μεγάλη θνησιμότητα είτε στην μετεγκατάστασή τους σε τρίτες χώρες.
Τα κίνητρα της επιστροφής
Παρά το λογικό ρίσκο, τα κίνητρα της επιστροφής είναι πολλά, με πρωταρχικό την νοσταλγία για το σπίτι. Πολλοί είναι οι πρόσφυγες που πλέον έχουν ξοδέψει τα χρηματικά ποσά που είχαν στην κατοχή τους και δεν μπορούν να βρουν δουλειά ή δεν τους επιτρέπεται να εργαστούν. Εκατοντάδες είναι εκείνοι που «μαραζώνουν» όπως σημειώνει χαρακτηριστικά το ΑP σε καταυλισμούς γειτονικών χωρών, ενώ όσοι κατάφεραν να φτάσουν στην Ευρώπη νιώθουν ότι η Δύση δεν μπορεί τελικά να τους προσφέρει τις ευκαιρίες που ήλπιζαν.
Αντιμέτωποι συχνά με διακρίσεις, αρκετοί είναι αυτοί που νιώθουν αποξενωμένοι σε χώρες με διαφορετική κουλτούρα και γλώσσα και για αυτό επιλέγουν το δρόμο της επιστροφής.
Ωστόσο, οι λόγοι που καθιστούν την παραμονή τους στην εξορία ως την καλύτερη επιλογή έγκειται στo γεγονός ότι ένοπλες επιθέσεις σημειώνοται ακόμα σε διάφορες περιοχές, μεταξύ των οποίων και οι μάχες μεταξύ του καθεστώτος του Ασαντ και των ανταρτών στα βορειοδυτικά της χώρας. Οπως μεταδίδει το AP, πολλοί είναι οι νέοι άνδρες που επιλέγουν να μην επιστρέψουν φοβούμενοι ότι θα πρέπει να ολοκληρώσουν την υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία, παρόλο που ο υποστηριζόμενος από την Ρωσία και το Ιράν στρατός της συριακής κυβέρνησης του προέδρου, Μπασάρ αλ Ασαντ, έχει ανακαταλάβει σχεδόν όλες τις μεγάλες πόλεις και το Ισλαμικό Κράτος φαίνεται να χάνει τον έλεγχο σε αρκετές περιοχές που είχε καταλάβει. Στο πλαίσιο αυτό, η εμπλοκή της Τουρκίας στο Αφρίν περιπλέκει την κατάσταση, απομακρύνοτας το αισιόδοξο σενάριο της επιστροφής της ομαλότητας στην περιοχή, τουλάχιστον στο προσεχές διάστημα.
Ακόμη και σε μέρη όπου οι μάχες έχουν σταματήσει και φαίνεται απίθανο να ξεκινήσουν εκ νέου στρατιωτικές επιχειρήσεις, οι πόλεις έχουν υποστεί ολική καταστροφή. Εξαιτίας αυτού, περίπου 6,1 εκατ. Σύροι που παραμένουν στην χώρα έχουν απομακρυνθεί από τις οικίες τους, γεγογός που δεν καθιστά τους πρόσφυγες την μοναδική ομάδα που επιθυμεί να επιστρέψει.