Ανάμεσα στις υπεραισιόδοξες επίσημες εκτιμήσεις για την οικονομία και την πραγματικότητα που βιώνουν όλοι, παραμένει χάσμα που προκαλεί σύγχυση και ενισχύεται με τη «φυσιολογική» άρνηση αλλαγών. Καλοπροαίρετοι άνθρωποι, ανεξάρτητα από πολιτικές προτιμήσεις, δυσκολεύονται να ξεκαθαρίσουν την εικόνα για το προσεχές μέλλον. Είναι μια επικίνδυνη τάση, καθώς ακόμα και μικρή απόκλιση από τον ορθολογισμό μπορεί να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις.
Πρόσφατη μελέτη για την ελληνική επιχειρηματικότητα, από τη Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, προσφέρει εργαλεία για να βάλουμε τάξη στο χάος της υπερπληροφόρησης που συσκοτίζει την πραγματικότητα.
Στα χρόνια της μεγάλης κρίσης (2008-2016) ο τζίρος των επιχειρήσεων στην Ελλάδα μειώθηκε 28% ενώ στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες αυξήθηκε 14%. Ωστόσο, παρά τη μεγάλη πτώση του κύκλου εργασιών, η δομή της ελληνικής αγοράς δεν άλλαξε. Οι μικρές επιχειρήσεις συνεχίζουν να δημιουργούν πάνω από το μισό των συνολικών πωλήσεων ενώ στην Ευρώπη καλύπτουν μόλις το 37%. Οι μεγάλες επιχειρήσεις που στην Ευρώπη κάνουν το 43% των συνολικών πωλήσεων στην Ελλάδα περιορίζονται στο 28%.
Το εντυπωσιακό είναι ότι, παρά τη συρρίκνωση πωλήσεων, τα κεφάλαια που απασχολούνται στην ελληνική επιχειρηματική αγορά παραμένουν όπως ήταν πριν από την κρίση. Το λιανικό εμπόριο πραγματοποιεί πλέον το 4% των λειτουργικών κερδών αλλά απασχολεί το 13% των κεφαλαίων. Η βιομηχανία παράγει το 31% των κερδών αλλά απασχολεί το 26% των κεφαλαίων. Οι μεγάλες και μεσαίες επιχειρήσεις παράγουν το 59% των κερδών (περίπου όσα και στα ευρωπαϊκά δεδομένα) αλλά απασχολούν το 44% των επιχειρηματικών κεφαλαίων και το 44% των παγίων.
Είναι προφανές ότι το επόμενο διάστημα κάτι σημαντικό θα αλλάξει. Οσοι διαθέτουν κεφάλαια, δάνεια, ακίνητα, εργασία, ιδέες, σε τομείς που δεν αποδίδουν, θα μετακινήσουν τους πόρους που έχουν, αναζητώντας απόδοση.
Κι αν όλα πάνε περίφημα; Αν τα επόμενα τρία χρόνια αυξηθεί η εσωτερική ζήτηση 10%; Θα πλησιάσουμε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο απόδοσης κεφαλαίων, αλλά η βελτίωση δεν θα αφορά όλους.
Η μελέτη της Εθνικής Τράπεζας κατατάσσει τις ελληνικές επιχειρήσεις σε τρεις ομάδες. Στην πρώτη είναι αυτοί που βελτίωσαν την ανταγωνιστικότητα (και την κερδοφορία) την περίοδο της κρίσης. Είναι κλάδοι όπως διύλισης και εμπορίας πετρελαίου, πλαστικά, μεταφορές, που κάνουν το 11% του συνολικού τζίρου. Αυτοί θα ξεπεράσουν τους Ευρωπαίους ανταγωνιστές τους σε απόδοση.
Η δεύτερη ομάδα είναι επιχειρήσεις που έχουν προοπτικές. Κλάδοι όπως τρόφιμα, ξενοδοχεία, τσιμέντα, ορυκτά, κάνουν σήμερα περίπου το 30% των συνολικών πωλήσεων της χώρας. Η άνοδος της ζήτησης θα τους ενισχύσει καθώς έχουν μειώσει το κόστος τους και είναι έτοιμες να επωφεληθούν από την αναμενόμενη ανάκαμψη.
Υπάρχει και η τρίτη ομάδα επιχειρήσεων, η πολυπληθέστερη, η οποία θα συνεχίσει να βρίσκεται σε κρίση παρά την ανάκαμψη. Αυτοί παράγουν σήμερα περίπου το 55% των συνολικού τζίρου και 36% των κερδών της ελληνικής αγοράς. Είναι το 80% των μικρών επιχειρήσεων και περίπου το 30% των μεγαλύτερων. Δραστηριοποιούνται σε κλάδους όπως κατασκευές, κλωστοϋφαντουργία, χαρτί, μικρά εστιατόρια. Ανάμεσα σ’ αυτούς ζουν όσοι θα παραμείνουν θύματα της κρίσης. Η ανάκαμψη δεν τους αγγίζει.