Οι κοινωνίες ωριμάζουν ότι μπορούν να κοιτάξουν κατάματα την πηγή της κακοτυχίας τους. Και να μπορούν εν συνεχεία να αποδεχθούν το πρόβλημα και έπειτα να αναζητήσουν μια πειστική απάντηση. Δεν θα εμπλακώ καθόλου στην πολιτική και διπλωματική συζήτηση που αφορά το χθεσινό συλλαλητήριο. Εστιάζω σε ένα στοιχείο.
Αυτό της δημογραφικής σύνθεσής του. Επρόκειτο για ένα συλλαλητήριο που αντικατοπτρίζει τη σύγχρονη Ελλάδα. Ένα συλλαλητήριο μεσόκοπων και γερόντων, όπου η παρουσία των νεότερων ήταν ισχνή και περιορισμένη. Οι νέοι της Ελλάδας, είτε βρίσκονται ήδη στο εξωτερικό αναζητώντας μια αξιοπρεπή διαβίωση, είτε απλά απέχουν από την πολιτική συζήτηση.
Όταν συμμετέχουν, είναι ριζοσπαστικοποιημένοι προς τη μία ή την άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος. Η δημογραφική σύνθεση του συλλαλητηρίου παραπέμπει σε αυτό που πραγματικά ήταν: Μια αναβίωση του 1992. Με τους ίδιους πρωταγωνιστές, τα ίδια συνθήματα, την ίδια ατμόσφαιρα. Αναρωτιέται κανείς αν πράγματι το πολιτικό σύστημα, ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΝΔ εν ολίγοις, είναι ικανοποιημένο με την ατζέντα που υπηρετεί.
Δεν πρόκειται για μια απορία που πηγάζει από έναν ψευτοπροοδευτισμό. Ούτε, βεβαίως, από την πεποίθηση ότι τα έθνη μπορεί να ετεροκαθορίζονται. Αλλά είναι μια ατζέντα οπισθοδρόμησης. Μια ατζέντα μιας κοινωνίας που αντιδρά μεν γνήσια και πατριωτικά, για λόγους δε οι οποίοι δεν αφορούν το μείζον διακύβευμα του μέλλοντος της.
Η ελληνική κρίση, όπως και όλες οι κρίσεις από την έναρξη της οργάνωσης του ανθρώπου σε κοινωνίες, έχει έναν έντονο διαγενεακό χαρακτήρα. Οι γενιές που απέρχονται εντείνουν τον ανταγωνισμό τους αδιαφορώντας για το τι κληροδοτούν στους επόμενους. Μια ειδοποιός διαφορά στην περίπτωση της σύγχρονης Ελλάδας είναι ότι οι προηγούμενοι δεν κληροδοτούν τίποτα σε κάποιον. Η νέα γενιά έχει ήδη φύγει και αυτή που έρχεται – πολύ πιο περιορισμένη -μεγαλώνει με την ενσυνείδητη πεποίθηση ότι σε αυτό τον τόπο τίποτα δεν μπορεί να πάει μπροστά.
Η ιδεολογία της αδράνειας έχει επικρατήσει και η -οποιαδήποτε- αλλαγή προκαλεί ίλιγγο στην ιδέα κι μόνο της διαχείρισής της. Ομφαλοσκοπούμε χωρίς να συνειδητοποιούμε. Και πορευόμαστε ασύγγνωστοι στο σκοτάδι.