Οι ηγέτες λαϊκιστικών κινημάτων στις δημοκρατίες της Δύσης, στην επιχείρηση άλωσης του κατεστημένου και εδραίωσής τους στην εξουσία, δείχνουν –παρά τις τοπικές παραλλαγές– να ακολουθούν μία κοινή στρατηγική. Ξεκινούν κατακεραυνώνοντας την ισχύουσα τάξη πραγμάτων ως μια διεφθαρμένη συνωμοσία των ελίτ (πολιτικών, επιχειρηματιών και του βαθέος κράτους που διαιωνίζει την κυριαρχία τους) έναντι του λαού. Η συντριβή αυτής της συνωμοσίας αρκεί για να ανακτήσει η χώρα μια μυθική χαμένη ευημερία – στην Ελλάδα εκφράστηκε ως «σκίσιμο των μνημονίων», στις ΗΠΑ ως «make America great again». Οι λεπτομέρειες περιττεύουν.
Το παλαιό καθεστώς συνεχίζει να είναι χρήσιμο για τους λαϊκιστές και μετά την κατάκτηση της εξουσίας: οι διαδοχικές διαψεύσεις, οι επώδυνες συγκρούσεις με την πραγματικότητα αποδίδονται στις σκοτεινές μηχανορραφίες όσων εξακολουθούν να το υπηρετούν. Δεν είναι τυχαίο το μένος τόσο των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ όσο και του κ. Τραμπ κατά δικαστών και μέσων ενημέρωσης που στέκονται στον δρόμο τους. «Είμαστε στην κυβέρνηση, όχι στην εξουσία», όπως είπε η κ. Μπαζιάνα. Ο Αμερικανός πρόεδρος, στη θεωρία τουλάχιστον Ρεπουμπλικανός, έχει πάει ακόμα παραπέρα, εντάσσοντας στη συνωμοσία και το FBI αλλά και την ηγεσία του δικού του υπουργείου Δικαιοσύνης.
Ισως όμως η πιο δηλητηριώδης επίδραση του λαϊκισμού στην υγεία της πολιτείας έρχεται με το τρίτο στάδιο – αυτό του κυνισμού, του «όλοι κάνουν τα ίδια». Για να δικαιολογήσουν την ακραία πόλωση, την υπονόμευση ανεξάρτητων θεσμών και του κράτους δικαίου, την άνευ προηγουμένου διαστρέβλωση της αλήθειας, οι αυθεντικοί λαϊκιστές ισχυρίζονται ότι απλά ακολουθούν στα χνάρια των προηγουμένων.
Στην εποχή του κατακερματισμού της πραγματικότητας, των «εναλλακτικών γεγονότων» και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ο ισχυρισμός αυτός βρίσκει δυστυχώς πολύ πιο γόνιμο έδαφος. Αναζητώντας προσανατολισμό μέσα στην ομίχλη της υπερπληροφόρησης, ο μέσος πολίτης στρέφεται σε ιδεολογικά οικείες πηγές, που μεγαλοποιούν τις ομοιότητες με το παρελθόν και αποσιωπούν τις διαφορές – που είναι είδους πλέον, όχι βαθμού.
Η διάχυση του κυνισμού αυτού στο πολιτικό σύστημα δρα ως οξύ που διαλύει όση εμπιστοσύνη έχει απομείνει στο κοινωνικό σύνολο και διαρρηγνύει το ήδη ξεφτισμένο ύφασμα της κοινωνικής συνοχής. Ωσπου η ιδέα του κράτους δικαίου να καταρρεύσει και να αντικατασταθεί από το κράτος του ισχυρού.