Τα πρόσωπα είναι οι ιστορίες τους

Τα πρόσωπα είναι οι ιστορίες τους

2' 57" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σ​​υνήθως μιλάμε για αντιγήρανση, σχεδόν ποτέ για γήρανση. Το πρώτο είναι το μεγάλο ζητούμενο στη βιομηχανία του θεάματος και στους, πολλούς, κλάδους με τους οποίους συνδέεται ορατά και υπόρρητα. Κι ενώ η αντιγήρανση είναι στο επίκεντρο της ζωής, η γήρανση αντιμετωπίζεται σχεδόν σαν κάτι παθολογικό· σαν μια ασθένεια την οποία δεν μπορεί να αποφύγει κανείς (για να μη σχολιάσουμε ότι η απελπισμένη προσπάθεια «αποφυγής» γεννά όλο και περισσότερα αισθητικά τέρατα).

Στην ιστοσελίδα του Μουσείου Μπελβεντέρε της Βιέννης υπάρχει ένα μικρό σημείωμα για την έκθεση «Aging Pride» (σε ελεύθερη μετάφραση «Περήφανα γηρατειά» – αν δεν είχε ο όρος τόσο άδοξη πορεία από τη συνθηματολογική υπερχρήση), στην οποία παρουσιάζονται έργα περίπου 100 καλλιτεχνών, ζώντων και τεθνεώτων. Κείμενο για την έκθεση δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην «Κ» (13/2), με περιγραφές φωτογραφιών και πινάκων, στις οποίες αποκαλύπτεται το κουρασμένο και φθαρμένο γηρασμένο σώμα χωρίς διάθεση ωραιοποίησης, ενίοτε και κάτω από άπλετο φως. Ανάμεσα στα έργα υπάρχουν και βίντεο (περφόρμανς, χορού, εγκατάστασης) που διερευνούν –και– την κοινωνική πλευρά του θέματος.

Φουσκωμένες κοιλιές, λιπόσαρκα ισχία, ζαρωμένα δέρματα, αλλά και χαρά ζωής, εμπειρία, σοφία, δύναμη σκέψης, επίθεση και αντιπαράθεση στερεοτύπων και επιθυμιών. Επιθυμίες που συχνά πραγματοποιούνται και δεν παραμένουν στο φαντασιακό ή βυθισμένες σε μια κολλώδη διάθεση νοσταλγίας. Το κείμενο της «Κ» καταλήγει με το ερώτημα: «Τι είδους ζωές ζουν οι ηλικιωμένοι Ευρωπαίοι», παραθέτοντας τον κίνδυνο της μοναξιάς αλλά και την αμείλικτη φθορά της άνοιας.

Τον επόμενο μήνα, στο επετειακό 20ό Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, και μετά στις αίθουσες, θα προβληθεί το τελευταίο ντοκιμαντέρ της 89χρονης Ανιές Βαρντά «Πρόσωπα & ιστορίες» («Faces Places»). Η Βαρντά σε αυτήν τη, θαυμάσια στη σύλληψη και εκτέλεση, ταινία συνυπογράφει τη σκηνοθεσία με τον 33χρονο διεθνώς αναγνωρισμένο Γάλλο φωτογράφο και εικαστικό JR. Οι δυο τους διασχίζουν, με ειδικά διαμορφωμένο βαν, τη γαλλική ύπαιθρο και αποθεώνουν τους απλούς ανθρώπους που συναντούν, μετατρέποντας τα φωτογραφικά πορτρέτα τους σε τεράστιες τοιχογραφίες, τις οποίες τοποθετούν σε προσόψεις σπιτιών, πλατείες, εργοστάσια, στάβλους, βράχους στη θάλασσα.

Σε μια σκηνή ο JR εστιάζει στα μικροσκοπικά δάχτυλα των ποδιών της Βαρντά και στο, γεμάτο ρυτίδες, μάτι της. Φωτογραφημένα και υπερμεγεθυσμένα τοποθετούνται πάνω σε βυτία καυσίμων… Το αποτέλεσμα αιφνιδιάζει με την τρυφερότητα και την πραγματικότητα που αναδίδει. «Ετσι, θα ταξιδέψεις σε μέρη που δεν έχεις πάει», της λέει καθώς βλέπουμε τα βυτία να ξεκινούν για τον άγνωστο προορισμό τους. Στην αρχή, η μικροκαμωμένη Βαρντά, με τα δίχρωμα μαλλιά (άσπρα και κόκκινα, γιατί αγαπάει το χρώμα, όπως ομολογεί), διαμαρτύρεται φιλάρεσκα, («τα δάχτυλα πολύ μικρά», «το μάτι τόσο γερασμένο…») αλλά η συνέχεια δεν δηλώνει γήρας· είναι ανεξάρτητη από τον χρόνο, αυτονομείται και αποκτά μια απροσδόκητη διάρκεια. Η 89χρονη Ανιές Βαρντά και ο 33χρονος JR, που δεν αποχωρίζεται τα μαύρα γυαλιά και το καπέλο του, δεν είναι ένα αταίριαστο ζευγάρι. Μοιράζονται περιέργειες, ευαισθησίες, εμπειρίες, γνώσεις, συναισθήματα. Ακόμη κι όταν η Βαρντά δεν καταφέρνει να φτάσει στην κορυφή μιας σκάλας για να δει τη θέα, κανείς δεν σκέφτεται ότι πρόκειται για απώλεια. Η δημιουργία, η ενέργεια που εκλύεται, κάνει τον χρόνο σύμμαχο και όχι συγκριτικό μέγεθος.

Μπορεί η έκθεση στη Βιέννη να αφουγκράζεται το οξυμένο δημογραφικό πρόβλημα της Ευρώπης και να προσπαθεί, μέσω της τέχνης, να προεκτείνει τη σκέψη, απομακρύνοντάς την από στερεότυπα και μελαγχολικές αναπολήσεις. Μπορεί να είναι και μια αντίδραση στη «δικτατορία της νεότητας» ή, για την ακρίβεια, στη «δικτατορία της αντιγήρανσης». Η πρόθεση δεν έχει, εν προκειμένω, μεγάλη σημασία. Οπως δεν έχει και στο ντοκιμαντέρ «Πρόσωπα & ιστορίες». Οχι μόνο γιατί η τέχνη μετασχηματίζει, προκαλώντας, απωθώντας, συμφιλιώνοντας. Αλλά γιατί, εντέλει, τα πρόσωπα είναι οι ιστορίες που αφηγούνται. Τα θραύσματα από το παρελθόν και ο τρόπος που συναρμολογούνται. Το ακανόνιστο της ζωής απέναντι στην κανονικότητα του θανάτου.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή