«Επινα τσάι με τον Φίλιπ Γκλας…»

«Επινα τσάι με τον Φίλιπ Γκλας…»

7' 20" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΒΕΡΟΛΙΝΟ – ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Το Βερολίνο συνεχίζει ν’ αλλάζει, εργοτάξια παντού, το Mitte γεμίζει trendy στέκια, αλλά το Claerchens Ballhaus παραμένει στη θέση του από το 1895 – το τελευταίο «χορευτικό εστιατόριο» στην πόλη. Αναμμένα κεριά μάς οδηγούν στη Spiegelsaal, τη Σάλα των Καθρεπτών, μια υποβλητική αίθουσα φθαρμένης μεγαλοπρέπειας, ενώ λίγο μετά, στον κάτω όροφο, μια μπάντα παίζει σ’ ένα πάλκο στολισμένο με χρυσή «βροχή». Νιώθω ότι βρίσκομαι στη Ζώνη του Λυκόφωτος και, υπό αυτή την έννοια, η επιλογή του χώρου είναι ιδανική για την εναρκτήρια εκδήλωση του Arts Weekend της Rolex, μιας τριήμερης γιορτής των τεχνών με την οποία έκλεισε ο όγδοος κύκλος του χορηγικού της προγράμματος Mentor and Protegé.

H αίσθηση ότι έχω περάσει σε μιαν άλλη διάσταση ενισχύεται όσο οι ώρες κυλούν. «Hello, I am Joan», συστήνεται η μικροκαμωμένη ασπρομάλλα που κάθεται δίπλα μου στο γεύμα και, ακούγοντας πως είμαι από την Ελλάδα, αναπολεί τους μήνες που είχε περάσει στην Κρήτη τη δεκαετία του ’60. Είναι η Joan Jonas, θρύλος της performance και video art, με 50 χρόνια καριέρας γεμάτης έργα που εισήγαγαν νέες διαλέκτους στην τέχνη. Η Joan, μέντορας στο πρόγραμμα, με συστήνει στη μαθητευόμενή της, τη Βιετναμέζα multimedia artist Thao-Nguyen Phan, η οποία μέσα από τα συμβολικά έργα της ανοίγει ένα παράθυρο στην ψυχή της πολύπαθης χώρας της.

Λίγο μετά στην παρέα προστίθεται ο Andrea Lissoni, επιμελητής της Tate Modern, που ετοιμάζει μεγάλη αναδρομική έκθεση της Jonas από τον Μάρτιο.

Στη σκιά γιγάντων

Μιλάμε για πολιτιστικό σοκ. Πίνω καφέ στα όρθια και από μπροστά μου περνούν ο σερ Ανις Καπούρ, ο Ολάφουρ Ελιάσουν και ο Ρόμπερτ Ουίλσον. Μπαίνω στο ασανσέρ με τον Αλφόνσο Κουαρόν, θριαμβευτή των Οσκαρ το 2014, που ως μέντορας βρήκε τον ιδανικό μαθητή –αλλά και έμπιστο φίλο– στο πρόσωπο του νεαρού Ινδού σκηνοθέτη Chaitanya Tahkmane: ήταν ο μόνος άνθρωπος στον οποίο έδειξε το σενάριο της νέας, πολυαναμενόμενης ταινίας του «Roma».

Ο Ρομπέρ Λεπάζ μου μιλάει για το θέατρο στην εποχή του Netflix: Πρέπει διαρκώς να εκπλήσσει, να ενσωματώνει όλες τις τέχνες και τεχνολογίες, να καθιστά τον θεατή συμμέτοχο και να του προσφέρει μια εμπειρία μοναδική, για την οποία αξίζει να βγει από το σπίτι…

Νιώθω συγκίνηση ακούγοντας τον Νοτιοαφρικανό πρωτοπόρο της σύγχρονης τέχνης Ουίλιαμ Κέντριτζ να περιγράφει πώς το «Canto General» του Μίκη Θεοδωράκη και του Πάμπλο Νερούδα είχε εμψυχώσει τη φοιτητική νεολαία του Γιoχάνεσμπουργκ. Σφίγγω το χέρι του Φίλιπ Γκλας ευχαριστώντας τον για τη μουσική του, την ώρα που καλεσμένοι διεκδικούν μια selfie μαζί του. Οπου κι αν στεκόμουν σε αυτή την υποδειγματικά οργανωμένη γιορτή της δημιουργικότητας, που φιλοξένησαν οι πιο εμβληματικοί χώροι πολιτισμού του Βερολίνου (Deutches Theater, Gemaldegalerie, Staatsbibliotek, Staatsoper), βρισκόμουν στη σκιά γιγάντων.

Πολλές μεγάλες εταιρείες υλοποιούν προγράμματα πολιτιστικών χορηγιών, αλλά καμία δεν το κάνει με τη φιλοδοξία και το κύρος της Rolex. Το πρόγραμμα Mentor and Protegé καθιερώθηκε το 2002 για να διευκολύνει τη μεταλαμπάδευση της γνώσης στις επόμενες γενιές καλλιτεχνών. Ανερχόμενοι δημιουργοί της αρχιτεκτονικής, της μουσικής, του κινηματογράφου, του θεάτρου, του χορού, της λογοτεχνίας και των εικαστικών τεχνών περνούν ένα χρόνο κοντά σε κορυφαίους ομότεχνούς τους, εργάζονται πάνω σε ένα project μαζί τους, αλλά και παίρνουν πολύτιμες συμβουλές για τη ζωή και την καριέρα τους. Είναι σαν ένα προσωπικό πανεπιστήμιο.

Πώς λειτουργεί; Οι μέντορες επιλέγονται από συμβούλιο ειδικών και, σε συνεργασία με τη Rolex, σκιαγραφούν το πορτρέτο ενός πιθανού μαθητευόμενου (πολλοί π.χ. δείχνουν προτίμηση σε ταλέντα από αναπτυσσόμενες χώρες). Επτά πάνελ, ένα για κάθε τέχνη, καταλήγουν σε μια λίστα 20 υποψηφίων. Τελικά προκρίνονται τρεις, τους οποίους ο μέντορας συναντά προσωπικά ώστε να επιλέξει έναν. Ο ελάχιστος χρόνος που περνούν μαζί είναι έξι εβδομάδες, αν και στην πράξη τον υπερβαίνουν κατά πολύ, ταξιδεύοντας ανά τον κόσμο. Ο μέντορας πληρώνεται 100.000 ελβετικά φράγκα για τον χρόνο του, ο μαθητευόμενος 40.000 φράγκα και 30.000 επιπλέον μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, για τη χρηματοδότηση ενός νέου έργου.

Αλλαξε η ζωή τους

Μέχρι σήμερα οι υποψήφιοι ανέρχονται σε 1.100 από 110 χώρες, από την Παραγουάη ώς την Κίνα και από το Τόγκο ώς την Ονδούρα. Πενήντα από αυτούς είδαν τη ζωή τους να αλλάζει: Η protegé της μουσικής Puichi Sasaki ματαίωσε τις διδακτορικές σπουδές της προκειμένου να μαθητεύσει δίπλα στον Φίλιπ Γκλας. «Θυμάμαι να καθόμαστε στο σπίτι του, να πίνουμε τσάι, ή εκείνος να φτιάχνει ένα σάντουιτς και να αρχίζει να μου λέει ιστορίες», λέει. Και έτσι έμαθε τα πάντα για το πρακτικό σκέλος της ζωής ενός μουσικού: στούντιο, πρόβες, εμφανίσεις, συμβόλαια. «Εγώ δυστυχώς έφτασα 75 χρόνων για να μου τα πούν», αστειεύτηκε ο Γκλας.

Η θητεία στο πρόγραμμα αποτελεί εισιτήριο σε μια κοινότητα δημιουργών που διαρκώς μεγαλώνει. «Οι αριθμοί λένε τη μισή ιστορία», όπως επισημαίνει ο Bertrand Gros, πρόεδρος του Δ.Σ. της Rolex. «H αληθινή σημασία του προγράμματος έγκειται στο γεγονός ότι πολλοί από τους μαθητευόμενους εξελίχθηκαν σε κορυφαίους στους χώρους τους. Οι μέντορες αντίστοιχα έλαβαν ενέργεια, έμπνευση και ενθάρρυνση από την επαφή τους με τους νεότερους συναδέλφους τους. Το πρόγραμμα και η συναναστροφή των συμμετεχόντων έχει δώσει έμπνευση και ερεθίσματα για πολλές διακαλλιτεχνικές συνεργασίες».

Μέντορες και μαθητές, μια αμφίδρομη σχέση

Μέντορες και μαθητευόμενοι τονίζουν ότι η σχέση τους υπήρξε αμφίδρομη. «Θαυμάζω την τόλμη της νέας γενιάς», έλεγε ο Αλφόνσο Κουαρόν. «Το πρόγραμμα είναι μια πηγή ζωντάνιας για τους παλαιότερους δημιουργούς», σημείωνε ο Ρομπέρ Λεπάζ. Ολοι αναγνώρισαν τη γενναιοδωρία της χορηγού και τη δημιουργική ελευθερία που τους παρείχε. Κανείς δεν απαιτεί να συνδέσουν το όνομά τους με το brand. Κανείς δεν επιχειρεί να καλουπώσει τη δημιουργικότητά τους.

«Με τον Μatias ταξιδέψαμε σε Τόκιο, Νέα Υόρκη, Κεμπέκ, Λονδίνο, Παρίσι, Ισπανία… Πολλαπλασιάστε τις οργανωτικές και οικονομικές απαιτήσεις επί επτά για να καταλάβετε το μέγεθος του προγράμματος», λέει ο Λεπάζ. «Για τη Rolex όμως είναι φιλοσοφικό ζήτημα, έχει να κάνει με τον χρόνο, την ακρίβεια, την ομορφιά – και όλα αυτά συνδέονται με την τέχνη».

Από το 2018, το πρόγραμμα «σπάει» σε δύο εναλλασσόμενους διετείς κύκλους, ώστε ο χρόνος που θα περνούν μέντορες και μαθητευόμενοι μαζί να διπλασιαστεί. Τα πρώτα τέσσερα ζευγάρια ανακοινώθηκαν από την Rebecca Irwin, επικεφαλής των φιλανθρωπικών προγραμμάτων της Rolex. Στην αρχιτεκτονική, ο γεννημένος στην Γκάνα, Βρετανός sir David Adjaye επέλεξε την 38χρονη Νιγηριανή Mariam Kamara. Στον χορό, η Καναδή χορογράφος Crystal Pite ξεχώρισε τον 31χρονο Σενεγαλέζο Khoudia Touré, που παντρεύει την αφρικανική παράδοση με τη χιπ χοπ κουλτούρα. Στη λογοτεχνία, ο Ιρλανδός συγγραφέας Colm Toibin θα καθοδηγήσει τον βραβευμένο συμπατριώτη του Colin Barrett. Στη μουσική, ο Ινδός θρύλος της tabla Zakir Hussain θα συμπράξει με τον 21χρονο Νεοϋορκέζο τζαζ μουσικό και καινοτόμο τυμπανιστή Marcus Gilmore.

«Πώς είναι να λαμβάνεις το email ότι σε επέλεξαν;» ρωτάω τον Matias Umpierrez, προστατευόμενο του Lepage στην κατηγορία του θεάτρου. «Η πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής μου! Πρωτάκουσα για το πρόγραμμα πριν από 10 χρόνια, όταν η Selena Murga μου είπε ότι έχει ραντεβού με τον Μάρτιν. Εννοούσε τον Σκορσέζε, ήταν ο μέντοράς της! Από τότε ονειρευόμουν να μου δοθεί η ευκαιρία να πάρω κι εγώ μέρος και να που έγινε»

Θυμηθείτε αυτά τα ονόματα

Thao-Nguyen Phan

Εικαστική καλλιτέχνης, Βιετνάμ

Στην έκθεσή της, με τίτλο «Poetic Amnesia», συνδύασε βίντεο με υδατογραφίες πάνω σε σελίδες βιβλίου του ιεραπόστολου Alexandre de Rhodes. Η μέντοράς της Joan Jonas ταξίδεψε μαζί της για πρώτη φορά στο Βιετνάμ και γύρισε ένα βίντεο που θα παρουσιαστεί στη μεγάλη της έκθεση στην Τate.

Simon Kretz

Aρχιτέκτων, Ελβετία

Τα σχέδια ανάπτυξης του Bishopsgate Goodsyard διχάζουν το Λονδίνο για πάνω από 10 χρόνια. Σε συνεργασία με τον μέγα αρχιτέκτονα Sir David Chipperfield και το τεχνολογικό πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, ο Κretz ανέπτυξε εννέα εναλλακτικά σχέδια για την περιοχή και ένα θεωρητικό μανιφέστο για τον αστικό σχεδιασμό του μέλλοντος.

Pauchi Sasaki

Μουσικός, Περού

Η μικροκαμωμένη, ιαπωνικής καταγωγής βιολινίστρια, συνθέτρια και καλλιτέχνης πολυμέσων, μαθήτευσε δίπλα στον Φίλιπ Γκλας. Παρουσίασε το ηλεκτρο-ακουστικό έργο της «Gamma» φορώντας ένα φόρεμα φτιαγμένο από 100 ηχεία και μετά έκανε το Deutches Theatre να σειστεί με κομμάτια εμπνευσμένα από τη μουσική της πατρίδας της.

Londiwe Khoza

Χορεύτρια, Νότιος Αφρική

Μια μπαλαρίνα από το Κέιπ Τάουν μετακομίζει στο Τελ Αβίβ, γίνεται μέλος της θρυλικής ομάδας Batsheva και μυείται από τον κορυφαίο χορογράφο Ohad Naharin στη χορευτική διάλεκτο Gaga, μαθαίνοντας να πειραματίζεται, να σπρώχνει τα όριά της, να «ακούει» το σώμα της πιο καθαρά από ποτέ.

Julian Fuks

Συγγραφέας, Βραζιλία

Ενας από τους καλύτερους νέους λογοτέχνες στην πορτογαλική γλώσσα, παιδεύει την κάθε λέξη, αγωνιά για το λάθος, ψάχνει τα πατήματά του στη μυθοπλασία. Ο σπουδαίος Mia Couto από τη Μοζαμβίκη («Υπνοβάτισσα Γη») τον βοηθά να επεκτείνει τους ορίζοντές του και τον μυεί στον κόσμο της ποιητικής γραφής.

Matias Umpierrez

Θεατρικός σκηνοθέτης,

Αργεντινή

Παρουσίασε μια καθηλωτική διασκευή του Μακμπέθ με τίτλο «Imperio», γυρισμένη σε τέσσερα κανάλια βίντεο, με τους θεατές στη μέση της αίθουσας – και της δράσης. Ο μέντοράς του Ρομπέρ Λεπάζ συμμετείχε στο λαμπρό καστ, πλάι στη θρυλική Ισπανίδα ηθοποιό Αngela Molina.

Chaitanya Tahkmane

Σκηνοθέτης, Ινδία

Η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, «Court», βραβεύθηκε το 2016 στο Πρόγραμμα «Ορίζοντες» του Φεστιβάλ Βενετίας. Με την καθοδήγηση του διάσημου σκηνοθέτη Αλφόνσο Κουαρόν ολοκλήρωσε το σενάριο της νέας του ταινίας, με θέμα την κλασική μουσική στην Ινδία.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή