«Ολους τους μηχανισμούς και τα εργαλεία που είναι διαθέσιμα πρέπει να αξιολογήσει και να χρησιμοποιήσει η Ελλάδα κατά τη διαδικασία εξόδου από το μνημόνιο», είπε χθες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο, επαναφέροντας στη συζήτηση το ενδεχόμενο προληπτικής πιστωτικής γραμμής, αφού αυτή είναι ένα από τα διαθέσιμα εργαλεία.
Διευκρίνισε, μάλιστα, ότι «ο ακριβής διακανονισμός που θα γίνει κατά τη στιγμή της εξόδου είναι μια απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης». Κάτι ανάλογο έχει επισημάνει στο παρελθόν, ερωτώμενος για το ενδεχόμενο νέου προγράμματος για την Ελλάδα ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι. Η επισήμανση του κ. Σεντένο ήρθε δύο μέρες μετά τον προβληματισμό που διατύπωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι στο Eurogroup για την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές και την άνοδο των αποδόσεων των ομολόγων, προκαλώντας την έντονη αντίδραση του υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου. Ο τελευταίος ήταν και χθες κατηγορηματικά αντίθετος στην προληπτική πιστωτική γραμμή, μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Η κυβέρνηση δεν επιθυμεί προληπτική γραμμή, γιατί αυτή συνεπάγεται ένα νέο μνημόνιο και ακυρώνει την επιχειρηματολογία της περί καθαρής εξόδου. Ολοι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, πάντως, που έχουν μιλήσει για το θέμα, υποστηρίζουν ότι για να συζητηθεί προληπτική γραμμή πρέπει να το ζητήσει η κυβέρνηση. Αλλωστε, πηγές στην Ευρώπη θεωρούν ότι τη λύση της προληπτικής γραμμής θα προτιμούσαν να αποφύγουν και πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, γιατί κάτι τέτοιο απαιτεί έγκριση από τα Κοινοβούλια. Ωστόσο, η εμπειρία από την άνοδο των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων –που συνεχίστηκε και χθες– ίσως έχει προκαλέσει δεύτερες σκέψεις.
Το πορτογαλικό παράδειγμα
Ο κ. Σεντένο, πάντως, κατά τα άλλα επικαλέσθηκε το παράδειγμα της Πορτογαλίας –που πραγματοποίησε καθαρή έξοδο– και είπε ότι για την επιτυχή έξοδο από το πρόγραμμα κλειδί είναι η «ιδιοκτησία» της δημοσιονομικής πολιτικής και των μεταρρυθμίσεων. Τόνισε ακόμη ότι έχουν σημασία η διασφάλιση της πλήρους πρόσβασης στις αγορές, με τη δημιουργία ταμειακού αποθέματος (του «μαξιλαριού»), αλλά και η εξασφάλιση πολιτικής σταθερότητας στη χώρα. Ο κ. Τσακαλώτος υποστήριξε ότι η προληπτική γραμμή όχι μόνο δεν προσδίδει αξιοπιστία, αλλά περνάει το αντίθετο μήνυμα στις αγορές ότι «δεν εμπιστευόμαστε την Ελλάδα». Ακόμη σημείωσε ότι τη θεωρεί υποκατάστατο και όχι συμπλήρωμα προς το «μαξιλάρι». Δεν έχει νόημα, είπε, να έχεις και τα δύο. Στο επιχείρημα ότι η προληπτική γραμμή θα εξασφαλίσει τη συνέχιση της αποδοχής των ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ (waiver) και την ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE), το οποίο έχει υποστηρίξει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, απάντησε ότι το κόστος είναι δυσανάλογα μεγάλο σε σύγκριση με το όφελος και ότι μπορούμε να βγούμε από το πρόγραμμα και χωρίς waiver και QE.
Το «μαξιλάρι ρευστότητας» θα ενισχυθεί και από ρέπος
Ενίσχυση του μαξιλαριού ρευστότητας και από ρέπος προβλέπει η αναθεωρημένη έκθεση συμμόρφωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ετοιμάστηκε ενόψει του Eurogroup της περασμένης Δευτέρας.
Η ενίσχυση αυτή περιορίζει την πίεση για άλλες δύο εξόδους στις αγορές ώς το τέλος του προγράμματος, προκειμένου να συγκεντρωθούν τα απαραίτητα κεφάλαια για το μαξιλάρι (ίσως μία έξοδος να είναι αρκετή). Με αυτή την έννοια, βοηθά ίσως την επιχειρηματολογία της υπέρ της καθαρής εξόδου, αν και πηγές της αγοράς ομολόγων σχολιάζουν ότι το μαξιλάρι –ακόμη και ενισχυμένο– δεν αποκλείει την προληπτική γραμμή, αφού τα επιπλέον κεφάλαια θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για επαναγορά ακριβού χρέους.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την τελευταία εκδοχή της έκθεσης συμμόρφωσης, στα 10,2 δισ. ευρώ που θα δώσει ο ESM για το μαξιλάρι, προσθέτει όχι μόνο τα 3 δισ. ευρώ από την έκδοση του 7ετούς ομολόγου, αλλά και 3,2 δισ. ευρώ από ρέπος, ανεβάζοντας το σύνολο στα 16,4 δισ. ευρώ.
Ο στόχος που είχε αναφερθεί στο παρελθόν από αξιωματούχους ήταν για μαξιλάρι 19 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα μισά περίπου θα προέρχονταν από τον ESM και τα υπόλοιπα από εκδόσεις ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου. Δεν είχε γίνει αναφορά σε ρέπος.
Ομως, η τελευταία έκθεση συμμόρφωσης σημειώνει ότι «οι καταθέσεις του κράτους στο τέλος Ιανουαρίου ήταν υψηλότερες από τις προβλέψεις της πρώτης εκδοχής της έκθεσης συμμόρφωσης, καθώς οι ελληνικές αρχές χρησιμοποίησαν διαθέσιμους πόρους του κοινού κεφαλαίου για να αυξήσουν τα ρέπος».
Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες από το οικονομικό επιτελείο, οι διαθέσιμοι πόροι φτάνουν συνολικά τα 12 δισ. ευρώ (αν συνυπολογιστούν, εκτός από τα ρέπος, οι καταθέσεις των φορέων της γενικής κυβέρνησης στις τράπεζες και στην Τράπεζα της Ελλάδος).