Στις 28 Φεβρουαρίου, γίνεται 89 ετών. Κι όμως, δεν σταματούν να έρχονται τα νέα σχετικά με τα επόμενα σχέδιά του. Ο Φρανκ Γκέρι φέρει τον τίτλο, από πολλά ιδρύματα και επιστημονικές επιθεωρήσεις, του μεγαλύτερου εν ζωή αρχιτέκτονα. Είναι ένας ζων μύθος, ένα μαγικό χέρι που εμπνέει συναδέλφους του, αλλά και όσους αντιμετωπίζουν την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία σαν την ιατρική που μπορεί να θεραπεύσει τα τραύματα της καθημερινής αστικής ζωής, φτάνοντας σε νέα όρια αντοχής και ομορφιάς.
El Peix, Port Olimpic, Βαρκελώνη, 1992.
Πλησιάζοντας τη δέκατη δεκαετία της ζωής του, ο Φρανκ Γκέρι είναι ακούραστος – κι ας είναι το μαγικό χέρι πίσω από το Walt Disney Concert Hall στο Λος Αντζελες, το Olympic Fish Pavilion στη Βαρκελώνη, το Dancing House στην Πράγα, το Ιδρυμα Louis Vuitton στο Παρίσι και το Μουσείο Guggenheim στο Μπιλμπάο, ας είναι ο κάτοχος του βραβείου Πρίτσκερ, του Νομπέλ Αρχιτεκτονικής. Ο Γκέρι δεν σχεδιάζει απλώς νέες σύνθετες και σαγηνευτικές κατασκευές, αλλά ταυτόχρονα επανεπισκέπτεται παλαιότερες προτάσεις του και τις τελειοποιεί. Οπως κάνει με τους εν αναμονή, εδώ και 14 χρόνια, πύργους που έχει προτείνει για το κέντρο του Λος Αντζελες, απέναντι από το περίφημο Walt Disney Concert Hall, δικής του κατασκευής, στη λεωφόρο Γκραντ. Ο Φρανκ Γκέρι δεν έπαψε να επικαιροποιεί τα σχέδιά του, βασιζόμενος πάντοτε στις νέες συνθήκες, στα νέα υλικά, στη δική του αντοχή να φτάσει τον σχεδιασμό του ένα βήμα παραπέρα. Τα σχέδια, μάλιστα, που αποκαλύφθηκαν λίγες ημέρες πριν, δείχνουν ότι ο αρχιτέκτονας και οι συνεργάτες του δεν σταματούν να εστιάζουν στη γνώριμη αίσθηση κίνησης και πλαστικότητας των κατασκευών του Γκέρι.
Την ίδια στιγμή, πριν από λίγες ημέρες, οι Times του Λονδίνου αποκάλυψαν ότι η εταιρεία Facebook θα αναθέσει στον ίδιο τον σχεδιασμό των γραφείων της στη βρετανική πρωτεύουσα. Λίγα μέτρα παρακάτω από τις εντυπωσιακές εγκαταστάσεις της Google, ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ επενδύει σε τέσσερα κτίρια, ενισχύοντας έτσι την ευρωπαϊκή του παρουσία και, μάλιστα, στο πολύβουο King’s Cross Central. Γκέρι και Ζούκερμπεργκ έχουν συνεργαστεί ξανά όταν ο δεύτερος ανέθεσε στον αρχιτέκτονα την ανάπτυξη και τελειοποίηση των εγκαταστάσεων της Facebook στη Σίλικον Βάλεϊ. Βέβαια, τα λονδρέζικα γραφεία της εταιρείας θα είναι κατά πολύ μεγαλύτερα των αμερικανικών: η νέα κατασκευή θα έχει επιφάνειες περίπου 200.000 τ.μ., με αυτή του Λος Αντζελες να ανέρχεται σε 130.000 τ.μ.
The Walt Disney Concert Hall, Λος Αντζελες, 2003.
Και μόλις το περασμένο Σαββατοκύριακο πληροφορίες θέλουν τον Φρανκ Γκέρι και τον Σαντιάγο Καλατράβα, επίσης βαρύ πυροβολικό, να αναλαμβάνουν τη δεύτερη φάση του megaproject «Hudson Yards», στη Νέα Υόρκη – ένα υπερφιλόδοξο σχέδιο αναμόρφωσης του Μεγάλου Μήλου, συμπεριλαμβανομένου το Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου, η πρώτη φάση του οποίου προσείλκυσε το ενεργό ενδιαφέρον μεγάλων αρχιτεκτονικών γραφείων απ’ όλο τον κόσμο. Γκέρι και Καλατράβα, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες της Wall Street Journal, θα αναλάβουν τη δημιουργία δύο πύργων στην περιοχή Hudson Yards, στο δυτικό άκρο του Μανχάταν, την «καινούργια γειτονιά για τη νέα γενιά».
Στα 89 του, ο Φρανκ Γκέρι δεν παύει να βραβεύεται. Στις αρχές Φεβρουαρίου, του απονεμήθηκε το βραβείο Design Icon για το 2018, για την κατασκευή της Κλινικής Ψυχικής Υγείας «Lou Ruvo», δωρεάς του ομώνυμου επιχειρηματία, στο Κλίβελαντ. Ο Lou Ruvo ήθελε εξαρχής να προσλάβει έναν εμβληματικό αρχιτέκτονα, ώστε να προσελκύσει τα διεθνή βλέμματα στο έργο του ιατρικού κέντρου. Ο Φρανκ Γκέρι, σύμφωνα με δικές του δηλώσεις στην τελετή απονομής, δέχτηκε την πρόταση που του είχε κάνει ο Lou Ruvo, διότι ο πατέρας του εκατομμυριούχου κατασκεύαζε παιχνίδια που διαμόρφωσαν την παιδική ηλικία ενός ανθρώπου που έμελλε να αλλάξει, κι αυτός μαζί με άλλους αρχιτέκτονες, μια για πάντα, τον τρόπο με τον οποίο μπορούν οι πόλεις μας να γίνουν χρηστικά έργα τέχνης.
Dancing House, Πράγα, 1996.
Ο οδηγός φορτηγού που έγινε… οδηγός της σύγχρονης αρχιτεκτονικής
Ο Φρανκ Οουεν Γκόλντμπεργκ, όπως είναι το όνομα του Φρανκ Γκέρι, γεννήθηκε στο Τορόντο του Καναδά στις 28 Φεβρουαρίου του 1929. Ο πατέρας του, Ιρβινγκ Γκόλντμπεργκ, είχε γεννηθεί στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, από Ρωσοεβραίους γονείς, ενώ η μητέρα του ήταν Πολωνή Εβραία μετανάστρια. Η γιαγιά του, από την πλευρά της μητέρας του, ήταν εκείνη που τον ενέπνευσε για την αρχιτεκτονική, αφού μαζί κατασκεύαζαν πόλεις από ξύλο. Η Λία Κάπλαν (Καπλάνσκι), παίρνοντας κομμάτια ξύλου από το κατάστημα του συζύγου της, γέμιζε το σπίτι, παρέα με τον μικρό Φρανκ, με πόλεις από το μέλλον, όπως αναφέρεται στη μονογραφία του Laurence B. Chollet, «The Essential Frank O. Gehry» (εκδ. The Wonderland Press, 2001).
Το κατάστημα του παππού του και τα σαββατιάτικα πρωινά που περνούσε μαζί του ήταν εκείνα που τον οδήγησαν στη χρήση των καθημερινών χρηστικών υλικών στις μετέπειτα κατασκευές του. Η κυματοειδής μορφή των μεταλλικών έργων του ή το κόντρα πλακέ συναντούν την παιδική ηλικία του Φρανκ Γκέρι. Σε συνέντευξή του στο τεύχος 155 του περιοδικού Time, τον Φεβρουάριο του 2000, δήλωνε ότι τα δημιουργικά του γονίδια βρίσκονταν στον πατέρα του, στον παππού του, αλλά και στη μητέρα του, η οποία τον μύησε στην τέχνη. «Ο πατέρας μου πίστευε ότι ήμουν ονειροπόλος και ότι δεν θα κατάφερνα τίποτα. Η μητέρα μου, όμως, θεωρούσε ότι απλώς ήμουν απρόθυμος για οτιδήποτε, κι έτσι με πίεζε», αφηγείται ο ίδιος. Δεν είχε άδικο… Ο Φρανκ Γκέρι άλλαξε πολλά σχέδια και εγγράφηκε σε διάφορες σχολές προτού καταλήξει στην αρχιτεκτονική και αφού είχαν μεταναστεύσει οικογενειακώς στην Καλιφόρνια το 1947 και είχε κάνει ένα σωρό δουλειές, όπως οδηγός φορτηγού. Το 1956, με το πτυχίο αρχιτεκτονικής στα χέρια, μετακομίζει στο Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης για μεταπτυχιακές σπουδές πολεοδομίας στο Χάρβαρντ. Τελικώς εγκατέλειψε τις σπουδές του, απογοητευμένος διότι πίστευε στην κοινωνική διάσταση της πολεοδομίας και έμαθε ότι ένας εκ των καθηγητών του έχτιζε τη βίλα του Κουβανού δικτάτορα Φουλχένσιο Μπατίστα.
Ο «μάγος» Φρανκ Γκέρι.
Από εκείνη την εποχή και μετά, ο Φρανκ Γκέρι, με το πέρασμα των χρόνων, κατέστη εκείνος που «μας ώθησε να σχεδιάσουμε έργα διασκεδαστικά και γλυπτικώς συναρπαστικά – κτίρα-εμπειρίες», όπως έχει γράψει η Τζούλι Πάουερ στη Sydney Morning Herald το 2015. Ο διαφορετικός φιλοσοφικός και θεωρητικός τρόπος προσέγγισης κάθε κατασκευής καθιστά σχεδόν αδύνατη την κατάταξή του σε κάποιο ρεύμα, παρότι το κυρίως σώμα των έργων του έχει εμφανείς αναφορές στον αρχιτεκτονικό μοντερνισμό του 20ού αιώνα – παραμένει, όμως, κάτι πέρα από αυτό, αφού «ο απόστολος του κυματοειδούς χάλυβα και της περίφραξης-αλυσίδας» συνδυάζει το ευτελές υλικό και τη φανκ αισθητική των ’60s με την ευρωπαϊκή ιστορία της τέχνης.
Σε μία εφ’ όλης της ύλης βιντεοσκοπημένη συνέντευξη, το 2015, με τους Frédéric Migayrou και Aurélien Lemonier, επιμελητές της μεγάλης έκθεσης στο Πομπιντού, ο Φρανκ Γκέρι συνοψίζει το έργο του: «Αποτείνομαι στην Ιστορία. Προσπαθώ να κατανοήσω τι είχαν στο μυαλό τους οι καλλιτέχνες, για ποιον λόγο δημιούργησαν ό,τι δημιούργησαν και πώς αυτό τελικώς προέκυψε. Αυτό που αναζητώ στην Ιστορία είναι αυτές οι ανθρώπινες πινελιές – τι δημιουργήθηκε από την τεχνολογία της εποχής. Κι έτσι, σκέφτομαι, “έχουμε νέα τεχνολογία και καινούργια εργαλεία· πώς μπορούμε να εγγυηθούμε ότι δεν θα χαθεί αυτή η ανθρωπιά, αυτή η σκέψη;”».