Πριν από λίγες εβδομάδες, στις 28 Ιανουαρίου, στην 60ή απονομή των βραβείων Γκράμι στη Νέα Υόρκη, οι Kraftwerk –το θρυλικό συγκρότημα ηλεκτρονικής μουσικής από το Ντίσελντορφ– κέρδισαν το πρώτο διαγωνιστικό Γκράμι στην ιστορία της καριέρας τους για το καλύτερο άλμπουμ ηλεκτρονικής/χορευτικής μουσικής, σχεδόν μισό αιώνα μετά την ίδρυσή τους. Το βραβευμένο λάιβ άλμπουμ «3-D The Catalogue» συνοδεύεται από ένα ντοκιμαντέρ, στο οποίο καταγράφονται οι συναυλίες των Kraftwerk σε μεγάλα μουσεία σε όλο τον κόσμο.
Είχε προηγηθεί, τέσσερα χρόνια νωρίτερα, η βράβευσή τους από τον ίδιο θεσμό για το σύνολο της προσφοράς τους στη μουσική. Στην απονομή εκείνη, μάλιστα, είχε τιμηθεί για τον ίδιο λόγο και ένα ακόμη συγκρότημα, βρετανικό αυτή τη φορά, που ίσως το όνομά του ηχεί στα αυτιά όλων ως το συνώνυμο της σύγχρονης μουσικής ιστορίας: οι Beatles.
Κάποιοι ίσως αναρωτηθούν αν οι Kraftwerk μπορούν να σταθούν επάξια πλάι στα θρυλικά «Σκαθάρια». Αν η επίδραση και το στίγμα τους στην πορεία της σύγχρονης μουσικής ανιχνεύονται και αναγνωρίζονται με εξίσου διακριτό τρόπο. Την απάντηση μάλλον μπορούν να τη δώσουν με τον πιο εκκωφαντικό και εύγλωττο τρόπο ο Ντέιβιντ Μπόουι και οι New Order.
Ο εμβληματικός Ντέιβιντ Μπόουι είχε εκφράσει όχι μόνον τον θαυμασμό του για τους Γερμανούς μινιμαλιστές, αλλά είχε παραδεχθεί και την επίδρασή τους στην πορεία της μουσικής του. Το 1974, ζώντας στην Αμερική, ακούει φανατικά το «Autobahn», το άλμπουμ που σύστησε ουσιαστικά τους Kraftwerk στο ευρύ κοινό, και αισθάνεται, όπως εξομολογείται αργότερα, το 2015, ότι «αυτή είναι η κατεύθυνση που πρέπει να έχει η μουσική μου». Παρότι δεν συνεργάστηκαν ποτέ και δεν συνυπήρξαν ποτέ επί σκηνής (ο Βρετανός μουσικός συναντιέται με τον Χούτερ και τον Σνάιντερ μόνον κοινωνικά, ελάχιστες φορές, όταν ο ίδιος πλέον μετακομίζει στο Βερολίνο), αναπτύσσεται μεταξύ τους ένας «διακειμενικός μουσικός διάλογος».
Οι Kraftwerk μνημόνευσαν στιχουργικά τον Μπόουι στο τραγούδι «Trans Europe Express» του ομώνυμου άλμπουμ, το 1977, μια «μουσική αβρότητα» που ο Βρετανός σταρ επέστρεψε με το «Heroes», την ίδια χρονιά, ηχογραφώντας το κατά κύριο λόγο ορχηστρικό «V-2 Schneider» ως φόρο τιμής στον Φλόριαν Σνάιντερ. Και τελικά, όπως αναφέρει ο ίδιος, «η αποφασιστική απομάκρυνσή τους από τις αμερικανικές κλασικές συγχορδίες και ο εγκάρδιος εναγκαλισμός της ευρωπαϊκής ευαισθησίας στη μουσική τους ήταν η πιο σημαντική επίδραση που μου άσκησαν…».
Το 1983, οι New Order, «μετεξέλιξη» των Joy Division, ηχογραφούν το μυθικό πλέον «Blue Monday», ένα τραγούδι-ύμνο της χορευτικής ηλεκτρονικής μουσικής. Ωστόσο, όπως και τα ίδια τα μέλη του συγκροτήματος ομολογούν, την έμπνευσή τους τη «δανείστηκαν» από τους Kraftwerk, καθώς στο τραγούδι σαμπλάρουν το «Uranium» από το «Radio-Activity» (1975).
Εξάλλου, πολλά χρόνια αργότερα, ένας ακόμη «επίγονός» τους, ο Μόμπι, θα έλεγε: «Οι Kraftwerk είναι για τη σύγχρονη ηλεκτρονική μουσική ό,τι οι Beatles και οι Rolling Stones για τη ροκ».
Στην Αθήνα
Οι πιονιέροι της ηλεκτρονικής μουσικής θα εμφανιστούν στο κλειστό Παλαιού Φαλήρου (Tae Kwon Do) το Σάββατο 3 Μαρτίου και όσοι αποφασίσετε να πάτε, θα βρεθείτε σε ένα πολυδιάστατο περιβάλλον. Στην είσοδο θα παραλάβετε τα ειδικά 3D γυαλιά (με το λογότυπο του συγκροτήματος), τα οποία μπορείτε να κρατήσετε ως αναμνηστικό.
«Με οδηγό την τεχνολογία να γίνουμε οι δημιουργοί του μέλλοντος»
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Βρισκόμαστε στις αρχές της δεκαετίας του 1970 στη Δυτική Γερμανία. Οι φοιτητές Ραλφ Χούτερ και Φλόριαν Σνάιντερ εγκαθιστούν το Kling-Klang-Studio στο Ντίσελντορφ, την πρωτεύουσα της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας και δημιουργούν το συγκρότημα Kraftwerk. Η αντίθεση ανάμεσα ανάμεσα σε μια περιοχή με πολλές βαριές βιομηχανίες και στα υπέροχα φυσικά τοπία που βρίσκονται γύρω από αυτήν έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του ήχου τους.
«Στήσαμε το στούντιό μας στη μέση μιας περιοχής με διυλιστήρια πετρελαίου», δηλώνει εμφανώς ενθουσιασμένος ο Φλόριαν Σνάιντερ σε παλαιότερη συνέντευξή του. «Υπάρχει καπνός και φωτιά τριγύρω, και όταν βγει κανείς από τον χώρο όπου εργαζόμαστε, μπορεί να ακούσει εκκωφαντικά σφυρίγματα. Είναι το ιδανικό περιβάλλον για να εμπνευστούμε και να δημιουργήσουμε τη μουσική που μας αρέσει».
To «στοίχημα»
Ο έτερος ιδρυτής των Kraftwerk, Ραλφ Χούτερ, θεωρεί τα αυτοκίνητα και τα άλλα σύμβολα της τεχνολογίας κάτι περισσότερο από διασκέδαση, πιστεύει ότι είναι τα κατάλληλα συστατικά για να «μαγειρέψει» τα ηλεκτρονικά μουσικά παραμύθια του. Και είναι απολύτως ξεκάθαρος: «Δεν μπορούμε να γυρίσουμε την πλάτη στην τεχνολογία. Τι θέλω να πω με αυτό: στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ήταν κυρίαρχη η τάση να επιστρέψουμε σε απλούστερους τρόπους ζωής, κάτι που είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον, πλην όμως είναι αδύνατον να μη λάβουμε υπ’ όψιν τα σύγχρονα μέσα, ήταν και είναι πάντα δίπλα μας. Πλέον, το στοίχημα είναι να μπορέσουμε με γνώση και ευαισθησία να χειριστούμε την τεχνολογία ώστε να κατορθώσουμε να αναπτύξουμε τον εαυτό σας, να γίνουμε οι δημιουργοί του μέλλοντος».
Στα χρόνια που ακολούθησαν μετά την πρώτη δυναμική τους εμφάνιση στα μουσικά δρώμενα, τους Χούτερ και Σνάιντερ πλαισίωσαν σπουδαίοι μουσικοί, όπως οι Καρλ Βάις, Εμπερχαρντ Χάνεμαν, Μίχαελ Ρότερ, Αντρέας Χόμαν, Κλάους Ντίνγκερ, Κλάους Ρέντερ, Βόλφγκανγκ Φλιρ, Καρλ Μπάρτος κ.ά. Από τους δύο θεμελιωτές των Kraftwerk μόνον ο 71χρονος Χούτερ παραμένει στο συγκρότημα. Ο Σνάιντερ αποχώρησε το 2008 αλλά εξακολουθεί να ασχολείται με τη μουσική. Μαζί με τον Χούτερ στην Αθήνα θα βρίσκονται ο Φριτς Χίλπερτ, ο Χένινγκ Σμιτ και ο Φαλκ Γκριφενχάγκεν.
Κοσμογονική αλλαγή
Είναι αξιοσημείωτο ότι με τους (πρωτ)εργάτες της ηλεκτρονικής βιομηχανικής μουσικής συντελείται η μεγαλύτερη αλλαγή στη μεταπολεμική μουσική μετά τον Ελβις Πρίσλεϊ, καθώς βγάζουν από τον ήχο τους ντραμς και κιθάρες, αντικαθιστώντας τα με συνθεσάιζερ και «μηχανές που παράγουν μουσική». Το 1974 από το «εργοστάσιο» αυτών των παράξενων ψυχρών Γερμανών βγαίνει το «Autobahn», ένα άλμπουμ «φτιαγμένο» από ήχους ηλεκτρονικούς, από όργανα και συσκευές που ουδεμία σχέση είχαν με τη συνήθη έως τότε ενορχηστρωτική πρακτική της ποπ και της ροκ μουσικής: ηλεκτρική κιθάρα, μπάσο, ντραμς. Οι Kraftwerk δεν υπήρξαν απλώς πρωτοπόροι ενός μουσικού είδους – επινόησαν το μέλλον στη σύνθεση, «αναγκάζοντας» πολλούς καλλιτέχνες έκτοτε να τους ακολουθήσουν και να συνεχίσουν να τους ακολουθούν, αφού ο νέος ήχος ήταν πλέον ένα παρόν που κανείς δεν μπορούσε να αγνοήσει.
Αλλά και στιχουργικά κινούνται σε υψηλά επίπεδα. Το «Computer Love», από το ομώνυμο άλμπουμ του 1981, περιγράφει με τον πιο απλό, σίγουρο και ψυχρά αρμονικό τρόπο, στοιχειώνοντας ένα μέλλον που δεν είχε ακόμα έρθει, μια συνθήκη που δεκαετίες αργότερα θα γινόταν καθημερινότητα για εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο του 21ου αιώνα: το κυνήγι της εφήμερης ευχαρίστησης αλλά και την αναζήτηση της ευτυχίας μέσα από τις οθόνες των υπολογιστών και των κινητών τηλεφώνων.
Δισκογραφία
Στα σημαντικότερα άλμπουμ του γκρουπ συγκαταλέγονται τα εξής: «Kraftwerk» (1970), «Kraftwerk 2» (1971), «Ralf und Florian» (1973), «Autobahn» (1974), «Trans-Europa Express» (1977), «Die Mensch-Maschine» (1978), «Electric Café» (1986), «The Mix» (1991), «Tour de France Soundtracks» (2003), «Minimum – Maximum» (2005). Οι Kraftwerk έχουν γράψει ίσως το πιο επικό τραγούδι στην ιστορία του ποδηλάτου: το «Tour De France», το οποίο κυκλοφόρησε το 1983 προς τιμήν του διάσημου, ομώνυμου επαγγελματικού αγώνα. Στο εξώφυλλο υπάρχουν τα χρώματα της γαλλικής σημαίας. Τριάντα χρόνια μετά έβγαλαν το άλμπουμ «Tour de France Soundtracks» για την 100ή επέτειο του αγώνα. Ας σημειωθεί ότι ο Φλόριαν Σνάιντερ και ο Ραλφ Χούτερ είναι εραστές της ποδηλασίας.
Πληροφορίες: fuzzclub.gr, www.viva.gr.