Τσιμπάει; Ή δεν τσιμπάει; Ακόμη και μετά τα αποκαλυπτήρια της δικογραφίας για τη Novartis –ακόμη και αφότου είχε φανεί ότι τα μόνα στοιχεία ήταν τρεις ανώνυμες μαρτυρίες– το ερώτημα που απασχολούσε, κυρίως την αντιπολίτευση, ήταν αυτό: «Τσιμπάει ο κόσμος» με τη σκανδαλολογία; Βρίσκει ακόμη έρεισμα η γενικόλογη καταγγελία τόσο, ώστε να επηρεάζει τις κομματικές προτιμήσεις;
Δημοσκοπήσεις που να απαντούν στο ερώτημα δεν υπάρχουν ακόμη – τουλάχιστον φανερές. Ομως, τώρα, που πλέον έχει κλείσει ο πρώτος κύκλος της υπόθεσης, μπορούν να διατυπωθούν εκτιμήσεις με μεγαλύτερη ασφάλεια. Εκτιμήσεις που δεν βασίζονται μόνο στον αντίκτυπο που είχαν ανάλογες υποθέσεις του παρελθόντος, αλλά και από τα ευρήματα των μετρήσεων που διεξάγονται το τελευταίο διάστημα.
«Θα ήταν μεγάλη έκπληξη αν βλέπαμε αλλαγές στην πρόθεση ψήφου», λέει ερευνητής της κοινής γνώμης. Επικαλούμενος την εμπειρία, εκτιμά ότι «τέτοιου είδους υποθέσεις στενού κομματικού ανταγωνισμού δεν έχουν βραχυπρόθεσμη επίπτωση. Αν η ερώτηση είναι “θα επηρεαστεί η ψαλίδα;”, απαντώ εύκολα: Οχι».
Δράση – αντίδραση
Ο προφανής στόχος, σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν να απευθυνθεί ο ΣΥΡΙΖΑ στο κομμάτι εκείνο των ψηφοφόρων του που είναι μεν δυσαρεστημένο από την κυβέρνηση, αλλά εξακολουθεί να δυσπιστεί και απέναντι στην αντιπολίτευση. Στην καλύτερη για τον ΣΥΡΙΖΑ περίπτωση, η πολωτική επίθεση προς την αντιπολίτευση μπορεί να προκαλέσει μια μικρή συσπείρωση. Θα αντισταθμιστεί όμως από την αντισυσπείρωση που προκαλεί και στην πλευρά των αμυνομένων.
Αν υπάρχει ένα ιστορικό παράδειγμα που αποδεικνύει αυτόν τον νόμο δράσης-αντίδρασης, είναι το σκάνδαλο Κοσκωτά, που κατέληξε να συσπειρώσει αντανακλαστικά και την πλευρά του βαλλόμενου ΠΑΣΟΚ. Και αυτό σε μια εποχή που, όπως επισημαίνει η ίδια πηγή, «υπήρχε πανίσχυρη πίστη στο κόμμα και κραταιός διπολισμός».
Σήμερα, χωρίς αυτές τις έλξεις, τι αποτέλεσμα έχει η πόλωση;
Πρόσωπο με γνώση των περιοδικών μετρήσεων που διενεργούνται για λογαριασμό της αντιπολίτευσης διαπιστώνει ότι «το θέμα της Novartis δεν ιεραρχείται ψηλά στις προτεραιότητες των ερωτώμενων. Εξακολουθούν να βαραίνουν περισσότερο οι οικονομικές αγωνίες ή ακόμη και θέματα όπως το Μακεδονικό». Στο ερώτημα δε αν πιστεύουν ότι στο σκάνδαλο εμπλέκονται πολιτικοί που δωροδοκήθηκαν, οι καταφατικές απαντήσεις προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ και της Χρυσής Αυγής.
Τα δεδομένα αυτά εκτιμάται ότι θα άλλαζαν, μόνο αν εμφανιζόταν ένα στέρεο ενοχοποιητικό στοιχείο. Οσο δεν υπάρχει τέτοιο στοιχείο, η υπόθεση λειτουργεί, σύμφωνα με τη νεοδημοκρατική ανάλυση, εις βάρος του ΣΥΡΙΖΑ.
Βρισκόμαστε πάντως ήδη σε ένα χρονικό σημείο τόσο κοντά στις εκλογές που οι βασικοί συσχετισμοί είναι, όπως λέγεται, πολύ δύσκολο να ανατραπούν. Οι διαφορές, άλλωστε, που καταγράφονται σταθερά τα τελευταία δύο χρόνια, δεν είναι μικρές. Αν η Novartis ασκεί κάποια επιρροή, είναι μόνο μακροπρόθεσμα. Σύμφωνα με την ανάλυση έμπειρου ερευνητή, η αναζωπύρωση της σκανδαλολογίας, που υποσκάπτει την εμπιστοσύνη συλλήβδην προς το πολιτικό σύστημα, συμπίπτει με την αναζωπύρωση των εθνικών θεμάτων –του Μακεδονικού και των ελληνοτουρκικών. Το «αλήτες, προδότες πολιτικοί» που ακουγόταν στα συλλαλητήρια συνηχεί με το «κλέφτες πολιτικοί» που ήρθε πάλι στην επιφάνεια με τη συζήτηση για τη Novartis. O συνδυασμός αυτός «συνιστά το κοκτέιλ της ακροδεξιάς ατζέντας». «Το αν στο τέλος θα ωφεληθεί η Χρυσή Αυγή, όπως θέλει ο κοινός τόπος, είναι δευτερεύον ερώτημα. Το μείζον είναι ότι φαίνεται να δημιουργείται στη βάση των αξιών πολιτική ζήτηση στον εθνικολαϊκιστικό χώρο. Ζήτηση που θα μπορούσε να ενταθεί σε περίπτωση μιας νέας οικονομικής πίεσης, όπως τα προγραμματισμένα για το 2019 μέτρα στις συντάξεις και το αφορολόγητο. Και θα μπορούσε να καλυφθεί από ένα νέο κομματικό σχήμα», επισημαίνει η ίδια κομματικά ανεξάρτητη πηγή.
Από τη σκοπιά της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αυτός ο κίνδυνος δεν υπάρχει. «Αν εμείς είχαμε πάρει λάθος θέση στο Μακεδονικό, θα υπήρχε πράγματι χώρος στο άκρο της Δεξιάς», λέει επιτελικό στέλεχος της Ν.Δ. «Η Χρυσή Αυγή ή κάποιο άλλο κόμμα θα βρισκόταν για να μαζέψει τη δυσαρέσκεια από το Μακεδονικό. Αλλά αυτό νομίζω ότι το αποφύγαμε».