ΜΙΧΑΕΛ ΚΟΥΜΠΦΜΙΛΕΡ
Το μεγαλείο της ζωής.
Ο τελευταίος έρωτας του Φραντς Κάφκα
μτφρ.: Μαρία Αγγελίδου
εκδ. Αγρα, σελ. 276
Ενας χρόνος τού είχε μείνει του Καθηγητή. Η φυματίωση τον κατέβαλλε όλο και περισσότερο, οι αδελφές του προσπαθούσαν να κάνουν τις τελευταίες ημέρες του ανεκτές. Το εξοχικό που του είχαν νοικιάσει στο Μίριτς, στις ακτές της Βαλτικής, ήταν ένας τρόπος να ξεκουραστεί, να πάρει κιλά, να αναθαρρήσει – να μπορέσει, ίσως, να ξαναγράψει. Ο,τι κι αν έκαναν γιατροί, νοσοκόμες, συγγενείς και φίλοι ήταν λίγο μπροστά σε αυτό που του χάρισε η Ντόρα Ντιαμάντ, μια Εβραία νηπιαγωγός, μορφωμένη, όμορφη και τσαούσα: τον έρωτα λίγο πριν από το τέλος.
Ο Καθηγητής δεν είχε δημοσιεύσει πολλά κείμενα όσο ζούσε. Κυρίως έγραφε επιστολές –περνώντας ολόκληρες νύχτες– προς τις κυρίες που ερωτεύτηκε, αλλά ποτέ δεν κατάφερε να κρατήσει κοντά του. Εβλεπε, από νωρίς, το μυαλό του να μη βοηθάει το σώμα του, ώσπου ούτε το σώμα του μπορούσε. Η φυματίωση δεν ήταν παίξε-γέλασε. Μόνον ο έρωτας μπόρεσε να τη βάλει σε δεύτερο πλάνο.
Ενας ολόκληρος χρόνος γεμάτος έρωτα και σωτήρια αγγίγματα, αντίδοτα στον πόνο και στη φθίση. Από τον Ιούλιο του 1923 έως τον Ιούλιο του 1924, ο Φραντς Κάφκα, ο Καθηγητής, είδε τη ζωή να του χαμογελάει, της χαμογελούσε κι εκείνος, πράγμα σπάνιο για τους οικείους και τους θεράποντές του. Είδε αυτόν τον ένα χρόνο να μετατρέπεται σε αιωνιότητα, όσο ζούσε, προτού περάσει στο πάνθεον των συγγραφέων που θα ζήσουν μέσα από τα παγκόσμια Γράμματα. Ο Φραντς Κάφκα αγάπησε, για 365 ημέρες, ξανά τη ζωή, παρά τους πόνους, τους επίμονους πονοκεφάλους, τα κιλά που έχανε, την πίεση από τον περίγυρο που ήθελε να τον προφυλάξει από τον γρηγορότερο θάνατο.
Απτός ήρωας
Ο Γερμανός Μίχαελ Κούμπφμιλερ (γενν. 1961) έλαβε δικαίως το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας Jean Monnet το 2013 για το μυθιστόρημα «Το μεγαλείο της ζωής». Δεν είναι μόνον ο κόπος που έκανε για να μελετήσει όλο το υλικό γύρω από τον Κάφκα, μαζί και όλα τα δημοσιεύματα του Τύπου της εποχής για να την ανασυστήσει. Είναι, κυρίως, ο τρόπος με τον οποίο μετέτρεψε τον σπουδαιότερο, ίσως, συγγραφέα του 20ού αιώνα σε έναν απτό μυθιστορηματικό ήρωα, σε έναν άνθρωπο της διπλανής πόρτας, που μπορεί να χωρέσει, σε λίγους μήνες, το μεγαλείο της ζωής, την ύστατη προσπάθεια να κρατηθεί ζωντανός ένας άνθρωπος εξαιτίας ενός άλλου ανθρώπου.
Ερωτικό κείμενο
Το μυθιστόρημα, που χωρίζεται σε τρία κεφάλαια («Φτάνοντας», «Μένοντας», «Φεύγοντας») αναβιώνει τη Βαλτική, το μεσοπολεμικό Βερολίνο, τη λαίλαπα που προλογίζει τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Μίχαελ Κούμπφμιλερ (με τα υπέροχα ελληνικά της πολύπειρης μεταφράστριας Μαρίας Αγγελίδου) γράφει ένα μυθιστόρημα αγάπης, μόνο που ο τρόπος που παρουσιάζει τον Κάφκα και την εποχή το μετατρέπουν σε κείμενο ερωτικό: για τη λογοτεχνία, τον άνθρωπο και τους τρόπους που βρίσκει να νικάει προσωρινά τον θάνατο.