Της ANNA-SOPHIE SCHNEIDER
SPIEGEL ONLINE
Η Marcella Hansch φοβάται τα ψάρια, αλλά παρ’ όλα αυτά αγαπάει τις καταδύσεις. Οταν τα ψάρια κολυμπούν προς το μέρος της, αρχίζει να αναπνέει όλο και πιο γρήγορα, με αποτέλεσμα το απόθεμα οξυγόνου στην μπουκάλα της να καταναλώνεται γρηγορότερα.
Κατά τη διάρκεια μιας κατάδυσής της, όμως, το 2013, στο Πράσινο Ακρωτήριο, αυτό που την τρόμαξε δεν ήταν κάποιο ψάρι, αλλά μία πλαστική σακούλα. Αυτό το συμβάν έκανε τη Hansch (η οποία σπούδαζε αρχιτεκτονική στο Ααχεν) να σκεφτεί μία ιδέα για τη διατριβή της – μία ιδέα που θα μπορούσε να λύσει ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας: την πλαστική ρύπανση.
Το συμβάν με την πλαστική σακούλα τής έκανε μεγάλη εντύπωση. Οι ωκεανογράφοι υπολογίζουν ότι 4,8-12,7 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού καταλήγουν στους ωκεανούς και στις θάλασσες κάθε χρόνο. «Αν αυτό συνεχιστεί, μέχρι το 2050 θα υπάρχει περισσότερο πλαστικό στις θάλασσες παρά ψάρια», σημειώνει η Hansch. Η Γερμανίδα άρχισε να επινοεί μία πλατφόρμα που θα φιλτράριζε τους πλαστικούς ρύπους από το νερό. «Ηθελα να κάνω κάτι που θα με ευχαριστούσε ιδιαίτερα», λέει η ίδια. Τέτοιου είδους ιδέες που υπάρχουν σε διατριβές δεν εφαρμόζονται σχεδόν ποτέ. Το σχέδιο της Hansch, όμως, ενδέχεται να έχει μέλλον. Αυτήν τη στιγμή συνεργάζεται με μία ερευνητική ομάδα ώστε να μην καταλήξει η ιδέα της να μαζεύει σκόνη σε κάποιο συρτάρι.
Η Hansch γίνεται ιδιαίτερα ενθουσιώδης όταν εξηγεί με ποιον τρόπο το σχέδιό της άρχισε να πραγματοποιείται και να αποκτά επιστημονικό χαρακτήρα – αν και η ίδια λέει ότι πιο πολύ είναι «άτομο καλλιτεχνικής φύσης» και ότι ποτέ δεν είχε κάποια ιδιαίτερη επιστημονική κλίση. Γι’ αυτό το εγχείρημα, πάντως, τόλμησε να ξεφύγει από την άνεση του πεδίου σπουδών της.
Παρακολούθησε διαλέξεις για τη μηχανική, υπολόγισε τα ωκεάνια ρεύματα και έμαθε για τα φύκη (algae). Το αποτέλεσμα ήταν ένα σύστημα που λειτουργεί ως κλειστός βρόχος και δεν παράγει καθόλου απορρίμματα.
Τα μικροσφαιρίδια, γνωστά και ως μικροπλαστικά, είναι πιο ελαφριά από το νερό και συνήθως βρίσκονται πάνω ή κοντά στην επιφάνεια, αν και τα ωκεάνια ρεύματα μπορούν να τραβήξουν αυτά τα κομμάτια πλαστικού σε βάθος 30 μέτρων από την επιφάνεια. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Hansch, ένα βολβώδες σχήμα και ένα σύστημα υποβρύχιων καναλιών θα διέκοπταν τα ωκεάνια ρεύματα, επιτρέποντας έτσι στο πλαστικό να ανέβει στην επιφάνεια και να ξαφριστεί από εκεί μέσω της πλατφόρμας.
Η Hansch μιλάει γρήγορα και κάνει χειρονομίες με τα χέρια της καθώς εξηγεί την ιδέα της. Εχει παρουσιάσει το σχέδιό της αμέτρητες φορές – στο πανεπιστήμιο, σε συνέδρια και σε διάφορους επιστήμονες. «Η μοριακή δομή των πλαστικών κομματιών που περισυλλέγονται από τη θάλασσα έχει καταστραφεί από το αλμυρό νερό και αυτά δεν μπορούν να ανακυκλωθούν όπως θα έπρεπε», εξηγεί. Η Hansch επέμενε να βρει έναν τρόπο να χρησιμοποιήσει τα απορρίμματα που θα συλλέγει.
Σύμφωνα με το αρχικό πλάνο της, τα πλαστικά απορρίμματα θα περνούσαν από μία διαδικασία που ονομάζεται αεριοποίηση πλάσματος, η οποία θα τα μετέτρεπε σε υδρογόνο και διοξείδιο του άνθρακα. Το υδρογόνο θα χρησιμοποιούνταν έπειτα ως πηγή ενέργειας για τις κυψέλες καυσίμου που τροφοδοτούν την πλατφόρμα. Εν τω μεταξύ, το διοξείδιο του άνθρακα θα χρησιμοποιούνταν ως θρεπτικό συστατικό για την καλλιέργεια φυκών στην πλατφόρμα. Αυτή η βιομάζα αποτελούμενη από φύκη θα λειτουργούσε έπειτα ως η πρώτη ύλη για την παραγωγή βιοπλαστικών από φύκη, τα οποία είναι φιλικά προς το περιβάλλον.
Αν και διατήρησε την ιδέα του κλειστού βρόχου, δεν αποδείχθηκαν όλες οι λύσεις της Hansch ρεαλιστικές. Συγκεκριμένα, η αεριοποίηση πλάσματος εγκαταλείφθηκε. Η ομάδα των ερευνητών της αναζητεί τώρα άλλες πιθανές λύσεις. «Αλλά και αυτές θα πρέπει να παράγουν υδρογόνο και διοξείδιο του άνθρακα», λέει η Hansch, προσθέτοντας ότι η αναζήτηση για μία πρακτική λύση είναι σε εξέλιξη.
Αφού αποφοίτησε, η Hansch ξεκίνησε να εργάζεται ως αρχιτέκτονας. Μία μέρα, κατά τη διάρκεια του διαλείμματός της, επισκέφθηκε το Ινστιτούτο Υδραυλικής Μηχανικής και Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων στην τεχνική σχολή (RWTH) του Πανεπιστημίου του Ααχεν, όπου και παρουσίασε το σχέδιό της. «Ημουν σίγουρη ότι θα γελάσουν μαζί μου». Κανείς όμως δεν γέλασε. Αντίθετα, υπήρξε μεγάλο ενδιαφέρον για το έργο και τις ιδέες της. Το πανεπιστήμιο προέτρεψε κι άλλους φοιτητές να κάνουν σχετικές διατριβές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν την πρόοδο του σχεδίου της Hansch. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να συμμετέχουν σε αυτό.
Ενα σημαντικό βήμα
Για αρκετό καιρό, το έργο της προχωρούσε πάρα πολύ αργά. Κάποια στιγμή, η Hansch κόντεψε να τα παρατήσει, συμφώνησε όμως να κάνει μία τελευταία παρουσίαση. Θα μπορούσε να είναι η τελευταία ομιλία που θα έβγαζε για το συγκεκριμένο θέμα, κατά τη διάρκειά της όμως συνειδητοποίησε πόσο σημαντικό είχε γίνει αυτό το έργο για την ίδια. «Μου ήταν ξεκάθαρο πλέον ότι δεν μπορούσα να τα παρατήσω», σημειώνει.
Λίγο καιρό αργότερα, η Hansch και οι συνεργάτες της ίδρυσαν μία ΜΚΟ ονόματι «Διαλογή Απορριμμάτων του Ειρηνικού» («Pacific Garbage Screening»). Αυτή η ΜΚΟ αποτελείται από περίπου 35 μέλη, μεταξύ των οποίων μηχανικοί, περιβαλλοντικοί επιστήμονες και βιολόγοι. Ολοι αυτοί συνεργάζονται με σκοπό μία μέρα να δουν την πλατφόρμα τους να λειτουργεί. Η έρευνά τους γίνεται εθελοντικά και το μεγαλύτερο μέρος του κόστους καλύπτεται με δικά τους έξοδα.
Αν και η Hansch δηλώνει ότι είναι δύσκολο να καταρτισθεί ένα πλάνο γι’ αυτό το έργο, ελπίζει ότι όλη η αναγκαία έρευνα θα έχει ολοκληρωθεί εντός των επομένων πέντε χρόνων. Λέει επίσης ότι πλέον προσπαθεί και η ίδια να «παράγει» όσο το δυνατόν λιγότερα απορρίμματα: «Δεν επιπλήττω τον κόσμο, αλλά καταδεικνύω πράγματα με αίσθηση του χιούμορ».