«Ετσι όπως το πάνε οι σύντροφοι, στο τέλος θα καταλήξουμε να είμαστε εμείς το μεγαλύτερο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα στην Ευρώπη». Ο αυτοσαρκασμός του παλαιού στελέχους του ΠΑΣΟΚ είναι συνειδητά σουρεαλιστικός. Ο ελληνικός κλάδος της ευρωπαϊκής σοσιαλιστικής οικογένειας έχει πλέον επίγνωση –οδυνηρή επίγνωση– ότι όχι μόνο μετέχει στην καθοδική τάση των κομμάτων που επιβεβαιώθηκε και στις ιταλικές εκλογές, αλλά την έχει κιόλας βαφτίσει: Pasokification.
Δεν είναι παρηγοριά, αλλά μετά τις εκλογές του 2012 τα εντός κι εκτός ΠΑΣΟΚ στελέχη της ελληνικής Κεντροαριστεράς βλέπουν την εκλογική τους μοίρα να εξελίσσεται σε πανευρωπαϊκή, ιστορική καθίζηση. Η προσγείωση του Partito Democratico την περασμένη Κυριακή στο 18,7% έγινε στην Αθήνα δεκτή ως ένα ακόμη επεισόδιο αυτής της ρουτίνας.
Ο ιταλικός εφιάλτης
«Για να είμαι ειλικρινής, όλες οι ενδείξεις που έχουμε μας λένε ότι τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα έχουν κλείσει τον ιστορικό τους κύκλο», λέει πρώην υπουργός του χώρου. Η διαπίστωση εκφέρεται μάλλον συγκαταβατικά. Δεν εξεπλάγη, λέει, από το αποτέλεσμα. Αν οι ιταλικές εκλογές έχουν κάποια αντανάκλαση στα ελληνικά πράγματα, εκείνος θα την εντόπιζε στη στάση των Ευρωπαίων έναντι του Τσίπρα. «Η Ιταλία εξελίσσεται σε μεγάλο πρόβλημα για την Ευρώπη. Το λογικό θα ήταν να μη θέλουν άλλο πρόβλημα στο τραπέζι. Αυτό ίσως οδηγήσει σε πιο επιεική στάση προς την Αθήνα», εκτιμά.
Με αυτήν την πρόβλεψη συμφωνεί και επιτελικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ. Η δυσκολία, λέει, για την ελληνική σοσιαλδημοκρατία είναι ότι ο αντίπαλος δεν ανήκει ξεκάθαρα στο αντισυστημικό στρατόπεδο. «Ο ΣΥΡΙΖΑ έξω είναι συστημικός και μέσα αντισυστημικός. Εξω είναι το καλό παιδί που κάνει τη μνημονιακή δουλειά. Και μέσα θέλει να φυλακίσει όλους τους αντιπάλους του και να διορίσει όλους τους οπαδούς του». Ο Τσίπρας, σύμφωνα με αυτή την ανάγνωση, μπορεί ακόμη να ποντάρει στην ανοχή μέρους των εταίρων, ιδίως αν πλανάται το φάντασμα μιας ακυβέρνητης Ιταλίας.
Η διάθεση ορισμένων παραγόντων της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας να ενσωματώσουν τον ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι νέα. Το ΠΑΣΟΚ έχει μάθει να ζει με αυτό, χωρίς να ελπίζει σε άμεση μεταστροφή των σταθερών, πλέον, «προξενητών» του Τσίπρα στις Βρυξέλλες. «Οι όποιες ορθολογικές δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ έχουν ανάγκη από μια ιδεολογική ταμπέλα για να ντύσουν τη μετάλλαξη του κόμματος. Αυτή την ταμπέλα μπορούν να την αποσπάσουν μόνο από τους Ευρωπαίους σοσιαλιστές», λέει πρόσωπο που μετέχει στις διεργασίες της Κεντροαριστεράς. Ο ίδιος είναι διστακτικός στις συγκρίσεις μεταξύ της Σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη και του χώρου που προσπαθεί τώρα στην Ελλάδα να συσπειρωθεί στο Κίνημα Αλλαγής. «Δεν είμαι σίγουρος ότι η περιπέτεια του ΠΑΣΟΚ πρέπει να συναρτηθεί με το θέμα ύπαρξης της σοσιαλδημοκρατίας. Εδώ ο χώρος, ακόμη κι όταν ήταν κραταιός, ήταν έκφραση κυρίως της εθνικής πολιτικής κουλτούρας».
Κυβερνητικά καθήκοντα
Εκεί που οι αντιστοιχίσεις είναι πιο εύκολες είναι στο δίλημμα της συμμετοχής στην κυβέρνηση. Η ανασύσταση του μεγάλου συνασπισμού στη Γερμανία ήδη ρίχνει το SPD κάτω από τη χειρότερη μεταπολεμική του επίδοση στις πρόσφατες εκλογές. Η εικόνα αυτή στοιχειώνει το μέλλον και του Κινήματος Αλλαγής. «Αυτοί (οι Γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες) είναι τελειωμένοι. Εχουν μετατραπεί σε αξεσουάρ της Δεξιάς, παρ’ ότι έχει αποδειχτεί ότι απορροφούν εκείνοι όλη την κυβερνητική φθορά», λέει ο πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ, ο οποίος πιστεύει ότι τυχόν συμμετοχή του Κινήματος Αλλαγής σε κυβέρνηση μόνο με τη Ν.Δ. θα ισοδυναμούσε με εκλογική εξαφάνιση για τον ελάσσονα εταίρο.
Το ενδεχόμενο μιας νέας κυβερνητικής συνεργασίας με τη Ν.Δ. φοβίζει πολλούς στο ΠΑΣΟΚ. Στο παρασκήνιο ακούγονται εδώ και καιρό φωνές που απενοχοποιούν το σενάριο δεύτερων εκλογών σε περίπτωση μη σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης. Η απλή αναλογική θα αναγκάσει, λένε οι υποστηρικτές αυτής της άποψης, και τον ΣΥΡΙΖΑ να μετάσχει σε ένα κυβερνητικό σχήμα, κρατώντας τον έτσι «εντός συστήματος, στη ρότα της κανονικότητας». «Καλύτερα να έχεις τον Τσίπρα μέσα, παρά έξω. Αν τον έχουμε στ’ αριστερά μας και στα κεραμίδια, θα συντριβούμε», λέγεται χαρακτηριστικά.
Υπάρχει για την ελληνική Κεντροαριστερά ευρωπαϊκό παράδειγμα προς μίμηση; «Ο μόνος που πάει καλά είναι ο Κόρμπιν στη Βρετανία. Αλλά θα έβαζα στοίχημα ότι δεν πρόκειται να κυβερνήσει ποτέ. Και δεν πιστεύω ότι εμείς πρέπει να πάμε στη δική του ατζέντα», λέει πασοκική πηγή. «Παραδείγματα προς μίμηση δεν βλέπω. Βλέπω μόνο παραδείγματα προς αποφυγήν».