Πόσες στιγμές μπορεί να αισθανθεί ένας Ελληνας εθνικά υπερήφανος στο εξωτερικό; Στη σημερινή συγκυρία, ελάχιστες. Πώς λοιπόν να μη νιώσω ιδιαίτερα τυχερή που την περασμένη Τετάρτη παρευρέθηκα στα λαμπρά εγκαίνια της έκθεσης «Γκίκας, Κράξτον, Λι Φέρμορ: Η γοητεία της ζωής στην Ελλάδα» στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου και καμάρωσα τον θρυλικό αφηγητή, τηλεοπτικό και ραδιοφωνικό παραγωγό, τον φυσιολάτρη Σερ Ντέιβιντ Ατένμπορο, στα 92 του χρόνια, να βγάζει έναν λόγο αγάπης για την πατρίδα μου; Οχι με ρομαντισμό και νοσταλγία, αλλά με καυστικό βρετανικό χιούμορ, ευφυΐα και τη μοναδική, βαθιά φωνή του, που γνωρίζει ολόκληρος ο πλανήτης.
Να τι είπε: «Ο Κράξτον είχε εγκατασταθεί στην Κρήτη από το 1946 ώς το 1966, κάτι που μεταμόρφωσε όλη του τη ζωή και τη ζωγραφική του. Οταν έκανε μια αναδρομική έκθεση στο Λονδίνο το 1967, δεν είχε ένθερμη ανταπόκριση από τους Βρετανούς κριτικούς. Ξέρετε γιατί; Οπως έγραψε ένας εξ αυτών, έβρισκαν ότι οι πίνακές του ήταν γεμάτοι χαρά και ανάταση, συνεπώς δεν μπορεί να άξιζαν πολύ. Ο Κράξτον είχε μια αναπηρία, την αναπηρία της ευτυχίας (handicapped by happiness) που του είχε δημιουργήσει η Ελλάδα!» είπε, δίνοντας ένα ακόμα παράδειγμα για το πώς ένας σύντομος δημόσιος λόγος μπορεί να είναι γεμάτος ζωντάνια και αίσθημα.
Το αφιέρωμα για τη φιλία των δύο ξεχωριστών Βρετανών και ενός Ελληνα κοσμοπολίτη ξεκίνησε από μια ιδέα της Εντμέ Λεβέντη το 2014. Χρηματοδοτήθηκε από τη Λεβέντειο Πινακοθήκη της Κύπρου, παρουσιάστηκε πρώτα στη Λευκωσία, ύστερα ταξίδεψε στο Μουσείο Μπενάκη της Αθήνας και τώρα εγκαινιάστηκε στη Βρετανία. Σε κάθε πόλη, η έκθεση αλλάζει ελαφρώς μορφή και στο Λονδίνο έχει αρκετά έργα από βρετανικές συλλογές. Δεν θα είχε γίνει τόσο άρτιο, αν δεν είχαν δουλέψει σκληρά πολλοί άνθρωποι: ήταν ένα πραγματικά ομαδικό εγχείρημα.
Τα εύσημα ανήκουν πρωτίστως στους επιμελητές που κατέθεσαν την ψυχή τους: ο Σερ Μάικλ Λουέλιν Σμιθ, πρώην πρέσβης της Βρετανίας στην Ελλάδα, γνώριζε σε βάθος τον Λι Φέρμορ, η δική μας Εβίτα Αράπογλου τον Γκίκα, ο Ιαν Κόλινς τον Κράξτον και η Ιωάννα Μωραΐτη τα Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη. Ενώνοντας τις δυνάμεις τους έκαναν μία από τις ωραιότερες εκθέσεις των τελευταίων ετών, ιαματική για την Ελλάδα του τσακισμένου ηθικού, ιαματική για τη Βρετανία του Brexit.
Πριν από τον Ατένμπορο, είχαν προηγηθεί στο βήμα ο επικεφαλής του Βρετανικού Μουσείου, Χάρτβιγκ Φίσερ και ο Τάσος Λεβέντης, πρόεδρος του Δ.Σ. της Λεβεντείου Πινακοθήκης. Παίνεψαν το πάθος των επιμελητών και αναφέρθηκαν στην έκθεση ως ένα πραγματικό ελληνοβρετανικό ειδύλλιο. Είδα στο ακροατήριο τη νυν Βρετανίδα πρέσβειρα Κέιτ Σμιθ να χαμογελά στο άκουσμα αυτό, δίπλα της τον προκάτοχό της Τζον Κίτμερ, τον Γιώργο Μαγγίνη και τον Νίκο Τριβουλίδη από το Μουσείο Μπενάκη, την εκδότρια Αλεξάνδρα Βοβολίνη, την επικεφαλής της Γενναδείου Μαρία Γεωργοπούλου, τον Στάμο Φαφαλιό, μέλη της ελληνικής και της κυπριακής Κοινότητας Λονδίνου καθώς και πολλούς Βρετανούς φιλέλληνες. Ακολούθησε δείπνο στην εντυπωσιακή αίθουσα αφιερωμένη στον Διαφωτισμό, όπου Ελληνες και Βρετανοί γιόρτασαν την ξεχωριστή αυτή περίσταση σαν μια οικογένεια που θυμάται το παρελθόν της.