Από χαλλούμι δεν ξέρω. Ούτε από λούντζα κυπραίικη. Δεν έχω τη γευστική μνήμη, μου λείπει το μέτρο σύγκρισης. Από την άλλη, το καθαρό, πυκνό, γεμάτο τυρί, δεν μπορεί, λέω, θα το πιάσω. Εν πάση περιπτώσει, στην τυφλή γευσιγνωσία τοπικών προϊόντων που διοργάνωσε ο «Γαστρονόμος» Κύπρου πήγα περισσότερο για να μάθω παρά για να δώσω τα φώτα μου. Άκουσα με προσοχή τους ντόπιους συνδοκιμαστές μου, πριν ξεκινήσουμε ταχύρρυθμο για το ποιες αρετές και ποια ελαττώματα αναζητάμε στα υπό δοκιμή προϊόντα. Και ακόμη, λίγα πράγματα, όσα προλαβαίναμε, για τους τόπους και τους τρόπους παραγωγής τους, τις διαφορές τους, το ποικιλόμορφο, πολυσχιδές τερουάρ της Κύπρου.
Έχουν περάσει τρεις μήνες από την τυφλή γευσιγνωσία, κοντεύουν δύο από την απονομή των Βραβείων Ποιότητας του κυπριακού «Γαστρονόμου» και ακόμα έχω στο στόμα μου τη γαλατένια, ψημένη γεύση του χαλλουμιού νούμερο 7. Στη γιορτή των βραβείων έμαθα ότι είναι το παφίτικο χαλλούμι Κατσουράς, που φτιάχνει με γίδινο γάλα η οικογένεια Φιλίππου στη Γαλαταριά (με τέτοιο όνομα που ’χει αυτό το μέρος, πώς να μη βγάζει ωραία τυριά;).
Tέτοια καλά και νόστιμα προϊόντα βράβευσε, τέταρτη χρονιά φέτος, ο «αδερφός» «Γαστρονόμος». Τρόφιμα που φτιάχνουν «άνθρωποι με ποιότητα, όρεξη και μεράκι», όπως χαρακτήρισε τους υπό βράβευση παραγωγούς ο κ. Δημήτρης Λοττίδης, διευθύνων σύμβουλος της SPPMedia, που εκδίδει την «Καθημερινή» Κύπρου, στην εναρκτήρια ομιλία της απονομής. Δεν θα σας ζαλίσω με λεπτομέρειες για τη βραδιά, έχει περάσει καιρός και δεν έχει σημασία. Το σημαντικό είναι αυτοί οι «ωραίοι τρελοί» που βραβεύτηκαν.
Τρελός, θεότρελος, ο Γάλλος Dominique Micheletto, δασονόμος και ερασιτέχνης μελισσοκόμος, ήρθε στο νησί ερωτικός μετανάστης και έκανε το πάθος του επάγγελμα: έχει 150 κυψέλες, γνωρίζει όσο λίγοι την κυπριακή χλωρίδα, περνά περισσότερο χρόνο με τις μέλισσες παρά με την οικογένειά του (ο ίδιος μας το είπε κατά την απονομή), έχει βρει αβλαβείς τρόπους να καταπολεμά τους εχθρούς της μέλισσας και παράγει 5-6 τύπους μελιού, τον έναν καλύτερο από τον άλλο.
Τρελός και ρομαντικός και ο Κώστας Τσιάκκας, που πριν από 17 χρόνια αποφάσισε να εγκαταλείψει τη «σίγουρη» καριέρα του στην τράπεζα για να ασχοληθεί με τις μεγάλες του αγάπες, το αμπέλι και το κρασί. Το οινοποιείο του στην Πιτσιλιά βραβεύτηκε φέτος για το εξαιρετικό ερυθρό κρασί που παράγει, από τη γηγενή ποικιλία Βαμβακάδα ή Μαραθεύτικο. Η Μωροκανέλλα του οινοποιείου Άης Αμπέλης του Γιώργου Τρυπάτσα πήρε το έτερο βραβείο ποτού στην κατηγορία του λευκού κρασιού. Άλλος τρελός αυτός: ξαναφύτεψε πειραματικά πριν από χρόνια κλήματα της αυτόχθονης ποικιλίας, δημιούργησε νέους αμπελώνες και με πολλή δουλειά την επανέφερε στο προσκήνιο.
Αχ, αυτά τα αλλαντικά της Πιτσιλιάς
Βραβείο παραδοσιακού προϊόντος πήρε το μικρό εργαστήρι της οικογένειας Καυκαλιά στην Πιτσιλιά για την εξαιρετική λούντζα που φτιάχνει α λα παλαιά, χωρίς συντηρητικά. «Ένα προϊόν είναι σπουδαίο όταν διεγείρει τις μνήμες μας και εκφράζει το γευστικό σήμερα. Η λούντζα του Καυκαλιά καταφέρνει και τα δύο». Τάδε έφη ο Κύπριος σεφ Χριστόφορος Πέσκιας όταν ξεχωρίσαμε σχεδόν ομοφώνως το προϊόν.
Με το βραβείο εξαγωγών βραβεύτηκε το χαλλούμι της Χαραλαμπίδις Κρίστης, της μεγαλύτερης γαλακτοβιομηχανίας της Κύπρου. Η εταιρεία έχει ετήσιο τζίρο πάνω από 100 εκατομμύρια ευρώ. Τα 40 από αυτά προέρχονται από τις εξαγωγές του χαλλουμιού τους.
Μια άλλη ιστορική βιομηχανία της Κύπρου τιμήθηκε με το βραβείο καινοτομίας. Είναι η εταιρεία Papafilipou, που παράγει παγωτά με φρέσκο γάλα και κρέμα, φρέσκα αυγά και φρούτα. Το καινοτομικό της προϊόν είναι το παγωτό fat free με στέβια. Αν και βιομηχανικού τύπου, είναι αξιοζήλευτο, σαν να μην του λείπει τίποτα!
Η τρίτη μεγάλη εταιρεία των φετινών βραβείων είναι η ΚΕΟ, που παράγει τη φερώνυμη μπίρα. Σχεδιασμένη από Τσέχους ζυθοποιούς που έλαβαν υπόψη τις κλιματολογικές συνθήκες του νησιού, η υψηλής ποιότητας και προσιτής τιμής lager βρίσκεται στα κυπριακά σπίτια από το 1951. Εξάγεται σε 19 χώρες και οι πωλήσεις της εταιρείας αυξάνονται κάθε χρόνο – το 2016 είχε κύκλο εργασιών 48,4 εκατ. ευρώ.
Το βραβείο ετικέτας και συσκευασίας απονεμήθηκε στην κοινότητα της Αγίας Σκέπης, που παράγει και εμπορεύεται σε λιτές, γουστόζικες συσκευασίες φρέσκα, βιολογικά λαχανικά, βιολογικό ψωμί και αυγά, βότανα της κυπριακής φύσης, όσπρια, ξηρούς καρπούς και μπαχαρικά. Όσα μέλη δουλεύουν στην παραγωγή βρέθηκαν στην κοινότητα σε μια προσπάθεια απεξάρτησής τους από τα σκληρά ναρκωτικά.
Το τιμητικό βραβείο, φέτος απονεμήθηκε σε μια συλλογικότητα, στην κοινότητα Αγρού της επαρχίας Λεμεσού, καθότι καλλιεργεί συνέργειες μεταξύ ντόπιων παραγωγών, μεταποιητών και επαγγελματιών της εστίασης, προάγοντας έτσι τον τοπικό γαστρονομικό πολιτισμό.
Το χρωστούμενο που έχω αφήσει για την επόμενη φορά που θα πάω στην Κύπρο είναι το εστιατόριο που διακρίθηκε φέτος. Λέγεται Μαγεία Λαζανιά, βρίσκεται στο όμορφο χωριό Λαζανιά στην ορεινή Λευκωσία και μαγειρεύει αυθεντική κυπριακή κουζίνα με ντόπια προϊόντα.
Μια ευχή για το τέλος: κάποια στιγμή να δούμε αυτά και άλλα θαυμάσια κυπριακά προϊόντα στα ράφια των ελληνικών παντοπωλείων και σούπερ μάρκετ. Ελπίζω κάποιος Έλληνας έμπορος να διαβάζει αυτές τις γραμμές…