Δύο χρόνια μετά την υπογραφή της κοινής δήλωσης Ευρωπαϊκής Ενωσης – Τουρκίας για το μεταναστευτικό (στις 20 Μαρτίου 2016), ο Γκέραλντ Κνάους, Αυστριακός αναλυτής, ο οποίος θεωρείται βασικός εμπνευστής της συμφωνίας, με δηλώσεις του στην Deutsche Welle αφήνει αιχμές κατά της Ελλάδας για τις καθυστερήσεις στην εξέταση των αιτημάτων ασύλου. Λόγω της κατάστασης αυτής, τονίζει, σχεδόν ελάχιστοι είναι αυτοί που επαναπροωθούνται στην Τουρκία, όπως προβλέπει η συμφωνία.
«Χρειαζόμαστε γρήγορες και δίκαιες διαδικασίες ασύλου στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε. για να επαναπροωθούνται γρήγορα οι άνθρωποι ή για να τους παρέχεται γρήγορα προστασία», τονίζει, προσθέτοντας ότι οι διαδικασίες μετεγκατάστασης είναι το επόμενο στάδιο.
«Ακόμα και η εκδίκαση της έφεσης, ύστερα από μια αρχική απόρριψη αιτήματος για την παροχή ασύλου, πρέπει να γίνεται μέσα σε λίγες εβδομάδες», δηλώνει ο Κνάους στην Deutsche Welle. «Κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Την περασμένη εβδομάδα ήμουν στην Ολλανδία, όπου τα περισσότερα αιτήματα για την παροχή ασύλου εξετάζονται πραγματικά μέσα σε λίγες εβδομάδες. Βέβαια χρειάζονται πόροι για να συμβεί αυτό, αλλά υποθέτω ότι μπορούμε να τους διασφαλίσουμε στην Ευρώπη, για να βοηθήσουμε εκεί που χρειάζεται, δηλαδή στην Ελλάδα και στην Ιταλία». Οι απόψεις του Γκέραλντ Κνάους προκαλούν συχνά αντιδράσεις, ειδικά από την πλευρά των οργανώσεων στήριξης δικαιωμάτων προσφύγων και μεταναστών, που υποστηρίζουν ότι το fast track άσυλο δεν εξασφαλίζει δίκαιες διαδικασίες για τους αιτούντες άσυλο.
Από την άλλη, η αστυνομία εντόπισε στο hotspot στη Μόρια της Λέσβου άτομα τα οποία δεν είχαν προσέλθει να παραλάβουν τις απορριπτικές αποφάσεις από την υπηρεσία ασύλου, σε μια προσπάθεια να παρατείνουν όσο γίνεται τον χρόνο παραμονής τους.
Γεγονός ωστόσο είναι ότι δύο χρόνια μετά την υπογραφή της κοινής δήλωσης, η Ελλάδα αποτελεί τη μόνη ευρωπαϊκή χώρα η οποία όχι μόνο υποδέχεται κάθε μήνα σταθερά αρκετές χιλιάδες μετανάστες από τα τουρκικά παράλια, αλλά είναι υποχρεωμένη να τους φιλοξενήσει και να εξετάσει τα αιτήματα ασύλου που καταθέτουν. Μόνο την τελευταία εβδομάδα έφτασαν από την Τουρκία στα νησιά, κυρίως στη Λέσβο και τη Σάμο αλλά και στην Κω, 855 άτομα.
Την ίδια στιγμή τα προγράμματα-δρόμοι νόμιμης μεταφοράς αιτούντων άσυλο σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχουν ολοκληρωθεί και δεν προβλέπεται να ανοίξουν και πάλι άμεσα.
Πολλοί από τους μετανάστες που βρίσκονται στην Ελλάδα επιμένουν να προσπαθούν με κάθε τρόπο να περάσουν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των εκατοντάδων ανθρώπων που συνωστίζονται στο λιμάνι της Πάτρας αναζητώντας την κατάλληλη στιγμή για να επιβιβαστούν παράνομα σε κάποιο πλοίο προς την Ιταλία.
Σχέδιο μεταφοράς
Υπάρχει ολοκληρωμένο σχέδιο για τη μεταφορά σε δύο παλαιά εγκαταλελειμμένα εργοστάσια, που έχουν μετατραπεί σε άτυπους καταυλισμούς, των περίπου 500 μεταναστών που ζουν στην Πάτρα, δήλωσε από το βήμα της Βουλής ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρης Βίτσας, απαντώντας σε σχετική επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή της ΔΗΣΥ Θεόδωρου Παπαθεοδώρου, διαβεβαιώνοντας παράλληλα ότι «δεν πρόκειται να φτιαχτεί χώρος φιλοξενίας μεταναστών στην περιοχή της Αχαΐας». Οπως επεσήμανε ωστόσο, δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί βία αλλά είναι σημαντικό οι άνθρωποι αυτοί να πειστούν να μεταφερθούν στους καταυλισμούς με ειρηνικό τρόπο.