Πολλές φορές όταν βλέπω τον εγκιβωτισμό του Κηφισού στις εκβολές του στον Φαληρικό Ορμο, με τα τσιμεντένια τείχη και τον αυτοκινητόδρομο για σκεπή, σκέφτομαι έναν υγροβιότοπο με πουλιά και καλαμιές. Πιο πέρα, ανάμεσα σε πολυκατοικίες των τελευταίων δεκαετιών, επιζούν ακόμη ορισμένα παλιά σπίτια, άλλα μικρά σαν χαμοκέλες και άλλα μεγαλύτερα πλησιέστερα σε εκδοχές προαστιακών επαύλεων, που θυμίζουν εκείνες τις εποχές όταν οι εκβολές του Κηφισού, ανάμεσα σε ρύπους και κουνούπια, διατηρούσαν και εκείνη τη ρομαντική τοπιογραφία.
Ο Κηφισός είναι το φυσικό όριο ανάμεσα στο Νέο Φάληρο και στο Μοσχάτο, και οι δύο παλιές περιοχές, με πολλές ιστορίες και πολλά κατάλοιπα από το παρελθόν τους. Οσοι έζησαν το Νέο Φάληρο ώς το 1968, που άρχισε η μεταμόρφωσή του μετά την ενσωμάτωσή του στον Δήμο Πειραιώς, δεν αναγνωρίζουν το όμορφο προάστιο αλλά για όποιον νεοφώτιστο τον φέρει ο δρόμος του προς τα κάτω, τα λίγα παλιά αρχοντόσπιτα που διασώθηκαν εντυπωσιάζουν.
Από τη μεριά του Μοσχάτου, και κοντά στον Κηφισό, μικρά σπίτια του Μεσοπολέμου φέρνουν στον νου την κλίμακα παλαιότερων εποχών. Θα πρέπει να τα ψάξετε, καθώς πολλά είναι χωμένα ανάμεσα σε ψηλές πολυκατοικίες ή βρίσκονται πίσω από άγρια βλάστηση σε παρατημένες αυλές. Αλλά είναι εκεί, όσα είναι, και θυμίζουν τις αντιφάσεις της παλιάς γειτονιάς, με τα φτωχόσπιτα και τα πιο αρχοντικά, ανάμεσα σε χέρσα κάποτε οικόπεδα και σε κοντινή απόσταση από την ακρογιαλιά. Πολλά ισόγεια σπιτάκια του Μεσοπολέμου, με εκείνη την αυτοσχέδια μαστοριά, μπορούν με απλά, απλούστατα μέσα, να μεταδίδουν ακόμη και σήμερα την ευγένεια μιας ζωής χωρίς πολλές ανάγκες.
Τα βλέπω τα περισσότερα, όσα ελάχιστα έχουν απομείνει, και τα σκέφτομαι όταν η γειτονιά θα είχε άπλα και παιδομάνι στους χωματόδρομους. Μερικά έχουν ακόμη ζωή και ορισμένα δέχονται φροντίδα. Αλλά τα πιο πολλά είναι παρατημένα, γεμάτα υγρασία, με αδέσποτες γάτες, αγριεμένους κήπους και άχρηστα αντικείμενα. Ενα από τα πιο όμορφα και σε προνομιακή θέση είδα στη γωνία Κωνσταντινουπόλεως και Αγίου Κωνσταντίνου, κοντά στο 6ο Δημοτικό Σχολείο Μοσχάτου. Ισόγειο, με τα κεραμίδια του, τη βαθιά ώχρα, τα ρομαντικά σκαλοπάτια που οδηγούν στην ξύλινη εξώθυρα που διακρίνεται στο βάθος της αυλόπορτας. Είναι ένα σπιτάκι με μνήμη νεοκλασική, χωρίς το ίδιο να είναι. Οπως και κάποια, ανάκατα στα στενά, διώροφα τα περισσότερα του Μοντέρνου Κινήματος της δεκαετίας του 1930 ή με επιρροές από τα μοντέρνα σπίτια της Αθήνας.
Ηταν, όμως, έκπληξη το ψηλό σπίτι στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου του Μοσχάτου. Ενα αρχοντόσπιτο, πλήρως εγκαταλελειμμένο, σιωπηλό και αγέρωχο, με εκείνη τη γοητευτική σύζευξη του παλιού και του νέου ρυθμού, όπως τη σκέφτονταν στον Μεσοπόλεμο. Στην ακμή του θα ήταν εντυπωσιακό, θυμίζει τα σπίτια του Νέου Φαλήρου, με την πυργοειδή εξωστρέφεια στην αριστερή πλευρά της πρόσοψης με τα πολλά παράθυρα, ορισμένα κομμένα σε ημικύκλια με διάθεση αρ νουβό. Στο χώμα έβγαινε η πρασινάδα της εποχής, και πεταμένα ρούχα, παιχνίδια και σακούλες έδειχναν ότι κάποιοι το είχαν παραβιάσει.
Κάτω από τη φρίζα της στέψης διέκρινα ίχνη από μπλε χρώμα, σαν μία λουλακί σκιά, μία κυανή απόχρωση που έβγαινε σαν λεκές πάνω στο γκρίζο του γεμάτου υγρασία σοβά. Μπορεί να ήταν απλώς η επιθυμία να δω χρώμα, αλλά ένιωσα πως το σπίτι αυτό, που μου θύμιζε άλλα που έχουν πλέον κατεδαφιστεί, είχε ζήσει όμορφες μέρες. Ηταν σαν ένα αγκυροβολημένο καράβι, με την άγκυρα στα βράχια.