Τι θέλει μια γυναίκα;

4' 22" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

​​​​«Lady Bird», «I, Tonya», «Η αόρατη κλωστή», «Florida Project», «Οι τρεις ταμπέλες» είναι μερικές μόνον από τις φετινές κινηματογραφικές ταινίες που οι ηρωίδες είναι γυναίκες, αποτυπώνοντας το δύσκολο πρόσωπο της γυναικείας ψυχοσύνθεσης. Γυναίκες νεότερες, μεγαλύτερες, ανεπαρκείς, βασανισμένες, σκληρές, μισητές, όλες αναζητούν τη θέση τους ασκώντας βία ψυχολογική ή και σωματική. Ο κινηματογράφος αλλάζει, ίσως γιατί στη βιομηχανία έχουν μπει περισσότερες γυναίκες σε κομβικές θέσεις. Δεν έχει ανάγκη να αποτυπώσει τη γυναίκα μόνον ως θύμα, οι ηρωίδες αυτές είναι θύτες σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Ποιος θα ξεχάσει τη φρικτή μητέρα της Τόνια, τη στιγμή που εκσφενδονίζει με μίσος ένα μαχαίρι στο μπράτσο της κόρης της, ή, σε πιο ελαφριά εκδοχή, τη μητέρα της Lady Bird που δεν ξέρει πώς να απελευθερώσει την κόρη της.

Πριν από λίγες μέρες ήταν η Γιορτή της Γυναίκας. Επιανα τον εαυτό μου να ενοχλούμαι όταν μου έλεγαν χρόνια πολλά. Δεν θεωρώ για μένα απαραίτητο να γιορτάζω αυτή την ημέρα, παρόλο που γνωρίζω πόσο σημαντικό ήταν για τις γυναίκες πριν από μερικά χρόνια. Και παράλληλα ενώ έχει αναβιώσει μια συζήτηση περί δικαιωμάτων, φύλων, ισότητας, δεν μπορούμε παρά να παραδεχτούμε ότι οι γυναίκες στον δυτικό κόσμο έχουν καταφέρει πολλά. Ισως δεν έχουν κερδίσει τη θέση που θα τους άξιζε σε τομείς όπως η επιχειρηματικότητα, οι επιστήμες ή η πολιτική, εκεί οι γυναίκες δεν αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο ή δεν αμείβονται όπως θα έπρεπε. Και αυτό σίγουρα γεννά θυμό και αγανάκτηση.

Κοινωνικά, ίσως είχε δίκιο η Σιμόν ντε Μποβουάρ. Η γυναίκα στην αντίληψη του φαλλοκρατικού κόσμου είναι το δεύτερο φύλο, το πλευρό του Αδάμ, μια ατελής ύπαρξη, που χρειάζεται το βλέμμα του άνδρα για να ολοκληρωθεί. Αυτή η ψευδής αντίληψη οδηγούσε τις γυναίκες στο να υιοθετούν ή πολύ παθητικές πρακτικές ή πολύ επιθετικές, σαν να είχαν κάθε φορά έναν αόρατο εχθρό να αντιμετωπίσουν. Και αυτός εμφανιζόταν με ανδρικό πρόσωπο. Οι γυναίκες, όμως, είναι πολλά παραπάνω από έναν ετεροπροσδιορισμό.

Θέλω να τολμήσω να μεταφέρω τη συζήτηση από την κοινωνία προς τη βιολογία και την ψυχανάλυση. Ερχόμενη αντιμέτωπη στη θεραπεία με αρκετές γυναίκες, μελετούσα παράλληλα αυτό το αναπάντητο ψυχαναλυτικό ερώτημα που έθεσε ο Φρόιντ και ακόμα και τώρα οι μεταγενέστεροι ψυχαναλυτές αναζητούν: «Τι θέλει μια γυναίκα;». Ανακαλύπτοντας τον πλούτο του γυναικείου ψυχισμού συγκλίνω προς τη σκέψη του Λακάν ότι «δεν υπάρχει η Γυναίκα, υπάρχουν οι γυναίκες». Με την έννοια ότι η γυναίκα σε αντίθεση με τον άνδρα δεν είναι ένα πράγμα. Οι γυναίκες σωματικά είναι κρυμμένες. Το φύλο τους είναι προστατευμένο από την κοινή θέα. Γι’ αυτό μυθολογικά η γυναίκα προκαλεί και δέος και τρόμο. Στην πραγματικότητα, αλλιώς βιώνει η κάθε γυναίκα την απόλαυση και τον οργασμό. Ακόμα, όμως, και το 2018 υπάρχουν γυναίκες που δυσκολεύονται με αυτό το ζήτημα και δυστυχώς ούτε οι γυναικολόγοι μπορούν να τις βοηθήσουν – είναι ακόμα θέμα ταμπού. Και αυτό δεν έχει να κάνει με ελάττωμα, έχει να κάνει με τη δυσκολία να βρει η γυναίκα τον χώρο να αναπτυχθεί, να αρθρώσει υποκειμενικό λόγο μακριά από ό,τι πιστεύεται ως κανονικό ή μη.

Το θηλυκό, σε αντίθεση με το αρσενικό, είναι το μοναδικό φύλο που διαμορφώνει ψυχισμό ανάλογα με τη σωματική κατασκευή και το πώς αυτή βιώνεται στα πρώτα χρόνια της ζωής του και μετέπειτα στην εφηβεία. Και εδώ έρχεται η συνθετότητα. Οι γυναίκες ψυχικά και ορμονικά είναι παιδιά και των δύο γονιών τους. Εχουν πολλαπλές πληροφορίες και από το αρσενικό και από το θηλυκό και το μείγμα δημιουργεί μερικές φορές έναν εκρηκτικό μηχανισμό, όπως οι ηρωίδες που ανέφερα πιο πάνω. Οι άνδρες, όμως, είναι κυρίως παιδιά της μαμάς τους. Και αυτό δεν αφορά μόνο τη λαϊκή παράδοση, αλλά την επιστήμη. Ο ψυχισμός τους δεν επηρεάζεται από την εσωτερική απεικόνιση της ανατομίας τους, και το χρωμόσωμα Χ –κυρίαρχο σε γονιδιακές πληροφορίες– το παίρνουν από τη μητέρα τους.

Οταν συνάντησε ο Σίγκμουντ Φρόιντ τη Μαρία Βοναπάρτη, ήρθε αντιμέτωπος με μια γυναίκα διαφορετική από όσες είχε γνωρίσει. Εκείνη επιθυμούσε να λύσει το μυστήριο της σεξουαλικότητάς της, τραβώντας μια οριακή γραμμή που στο τέλος δεν την οδήγησε σε λύση. Εκείνο όμως που επαναλάμβανε είναι ότι η γυναίκα δεν γεννιέται, γίνεται. Σε αυτό ακόμα δεν έχουν καταλήξει πολλοί επιστήμονες από πολλά πεδία. Αυτό όμως που εγώ καταλαβαίνω και εκ θέσεως και εκ φύσεως είναι ότι η γυναίκα είναι ένα πολύ σύνθετο ον, με επιρροές, γονίδια, τάσεις, ενοχές και επικαλύψεις, πολύ μακριά από ό,τι έχει βιώσει ένας άνδρας. Και αυτή η φωνή δεν έχει ακουστεί λόγω του φόβου αλλά και της κυρίαρχης ανδρικής τάσης να ορίζει τα πράγματα. Και αυτή η συνθετότητα μπορεί από άγνοια να μεταφράζεται σε αδυναμία, είναι όμως κυρίως δύναμη.

Αναρωτιέμαι εάν ακόμα και σήμερα η κάθε γυναίκα ξεχωριστά έχει βρει τον προορισμό της, μακριά από αντιδράσεις σε παλιότερες μορφές καταπίεσης ή στερεότυπα. Αν αντέχει να δει την πολυπλοκότητα που κρύβει το ίδιο το φύλο, εναλλάσσοντας το θηλυκό σε αρσενικό ταυτόχρονα, την αδυναμία σε σκληρότητα και την παθητικότητα σε επιθετική ενεργητικότητα. Σίγουρα πρέπει να πάψουμε να λειτουργούμε αντιδραστικά, είτε σιωπώντας είτε κάνοντας μόνο θόρυβο. Δεν την έχουμε ανάγκη την αντίδραση. Εχουμε ανάγκη τη γνώση. Τη γνώση του φύλου μας, του εαυτού μας. Πολύ φοβάμαι ότι η αέναη σύγκριση με τον άνδρα και από την άλλη οι σύγχρονες μορφές κοσμετολογίας –τύπου μπότοξ– στις οποίες καταφεύγουν πολλές γυναίκες δαπανώντας χρόνο, χρήμα και ενέργεια θα παγώσουν τη βαθύτερη, ουσιαστική αναζήτηση και θα μετατρέψουν το πιο πλούσιο, ζωντανό και αντιφατικό φύλο σε μια παγωμένη ναρκισσιστική λίμνη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή