Λέγεται πως όταν ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης πήρε στα χέρια του την πρόταση της Ευρωζώνης για τη στήριξη της χώρας του, με όλα τα επώδυνα μέτρα, άναψε τσιγάρο, έκανε μία ρουφηξιά και αποφάνθηκε: «Τώρα είναι η ώρα να αποφασίσουμε αν θα πάμε από εδώ ή από εκεί».
Μπορεί να μην τέθηκε με αυτόν τον τρόπο, αλλά μία αντίστοιχη απόφαση ελήφθη στην Ελλάδα, όταν η χώρα έλαβε οικονομική στήριξη από την Ευρώπη και το ΔΝΤ, σε αναλογία δύο προς ένα. Η συμπόρευση με τη Δύση επιβεβαιώθηκε από το πρώτο μνημόνιο, και φαίνεται ξεκάθαρα από το ποιες χώρες στήριξαν τη χρηματοδότηση των ελληνικών προγραμμάτων και ποιες όχι – αν και η Ρωσία βολιδοσκοπήθηκε ως εναλλακτική επιλογή το 2015, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Από το ΔΝΤ που από την αρχή τόνισε την ανάγκη συμμετοχής και των Ευρωπαίων μέχρι την αναδιάρθρωση του ιδιωτικού χρέους, η οποία ολοκλήρωσε τη μεταφορά του ελληνικού δημοσίου χρέους από τον ιδιωτικό τομέα «στα χέρια της οικογένειας», όπως το περιγράφει Ευρωπαίος αξιωματούχος, η τύχη μας είναι συνυφασμένη με την πορεία της Ευρώπης.
Το περιέκλεισε στο μήνυμά της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όταν τόνισε, επ’ ευκαιρία της εθνικής μας εορτής, ότι οι έννοιες Ελλάδα και Ευρώπη είναι ταυτόσημες: «Η Ελλάδα είναι Ευρώπη, η Ευρώπη είναι Ελλάδα». Ενα ταξίδι στις Βρυξέλλες και στους ευρωπαϊκούς θεσμούς είναι αρκετό για να αντιληφθεί κανείς ότι οι δεσμοί της Ευρώπης με την Ελλάδα έχουν ενισχυθεί. Δεκάδες δημόσιοι υπάλληλοι της χώρας έχουν αποσπασθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως ειδικοί, και προστίθενται στους έμπειρους Ελληνες τεχνοκράτες των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Στην Επιτροπή αλλά και τον πολύ μικρότερο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, οι ομάδες που ασχολούνται με την Ελλάδα συναγωνίζονται εκείνες του υπ. Οικονομικών σε αριθμό – ως προς τις συνθήκες εργασίας, δεν υπάρχει σύγκριση… Αλλά και ευρύτερα στην πόλη των Βρυξελλών, η ελληνική κοινότητα έχει ενισχυθεί, με τους Ελληνες να συνεισφέρουν δημιουργικά στον πολυεθνικό χαρακτήρα της πόλης, προσθέτοντας μεσογειακό πάθος στη συνήθως συννεφιασμένη πόλη.
Το αφήγημα ότι οι Ευρωπαίοι προσέφεραν αλληλεγγύη ως εταίροι, όχι ως πιστωτές, αλλά και ότι η Ελλάδα έλαβε το μεγαλύτερο πρόγραμμα στην ιστορία ακριβώς επειδή ήταν μέρος της Ευρωζώνης, είναι κυρίαρχο. Ακόμη και αν έχει ενστάσεις κανείς, οι υποθετικές ερωτήσεις για το τι θα είχε γίνει αν τα πράγματα ήταν διαφορετικά απορρίπτονται ως αντιπαραγωγικές. Η αίσθηση ότι δεν υπάρχει εναλλακτική στρέφει αρκετούς στον ευρωσκεπτικισμό – μεταξύ τους και αρκετούς ευρωβουλευτές. Οσο για το ευρύ κοινό, όσο περισσότερο η μοίρα μας δένεται με την Ευρώπη, τόσο εξιδανικεύει τους Ρώσους. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της διαΝΕΟσις, η Ρωσία είναι η πλέον δημοφιλής χώρα, ενώ ακολουθούν οι ΗΠΑ. Την ίδια στιγμή οι Ελληνες αναγνωρίζουν πλέον ότι για την κρίση φταίνε κυρίως οι ελληνικές παθογένειες, ενώ θεωρούν συνολικά θετική τη συνεισφορά της Ε.Ε. στη χώρα.
Σίγουρα, λόγω της κρίσης η σχέση της Ελλάδας με την Ε.Ε. πέρασε τα τελευταία χρόνια τη μεγαλύτερη δοκιμασία στην ιστορία της. Πολλά έχουν αλλάξει και στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Ανεξαρτήτως του αφηγήματος που επιλέγει κανείς, όμως, είτε θεωρεί την Ευρώπη πολύτιμο αρωγό είτε απαιτητικό δυνάστη, η τύχη της χώρας έχει δεθεί με την Ε.Ε. Αυτό είναι αμφίδρομο: Δεν εξαρτάται μόνον το μέλλον της Ελλάδας από την ανταπόκριση της Ευρώπης, αλλά και το μέλλον της Ευρώπης από την επιτυχία της Ελλάδας. Στις Βρυξέλλες δείχνουν να το έχουν αντιληφθεί.