Ο Ταγίπ Ερντογάν αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως επανιδρυτή της Τουρκίας στον 21ο αιώνα, προσπαθώντας να υπερκεράσει τον Κεμάλ Ατατούρκ σε επιτυχίες και ιστορικότητα. Με βασική επιδίωξη την de facto αλλαγή της Συνθήκης της Λωζάννης, γιατί μόνο έτσι θα ξεπερνούσε τον Κεμάλ, επιχείρησε τη διάλυση της Συρίας και την εκδίωξη του Ασαντ, υποστηρίζοντας τις δυνάμεις ενάντια στον ηγέτη της χώρας.
Πληροφορίες λένε ότι είχε υποσχεθεί στην τότε υπουργό Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον ότι την άνοιξη του 2012 θα εκφωνούσε μαζί της στην κεντρική πλατεία της Δαμασκού τον απελευθερωτικό λόγο.
Βεβαίως, η Ιστορία μίλησε διαφορετικά. Το μέτωπο των δυνάμεων που υποστήριζε την ανατροπή Ασαντ ηττήθηκε και οι μαχητές του ετράπησαν σε φυγή προς Τουρκία και αλλού. Η έλλειψη στρατηγικής βάθους και η ταραχή της ήττας οδήγησαν σε σπασμωδικές ενέργειες όπως αυτή της κατάρριψης του ρωσικού αεροπλάνου, στην όξυνση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, στη σκληρή ρητορική επίθεση στις ευρωπαϊκές ηγεσίες.
Σήμερα, που επιχειρείται η ειρήνευση της περιοχής, τα πράγματα δεν είναι πολύ διαφορετικά. Η Τουρκία, παρά την αρχική της αποτυχία, συνεχίζει να δρα με γνώμονα τις σκοπιμότητες της ηγεσίας της ενόψει και της επερχόμενης εκλογικής αναμέτρησης. Λειτουργεί ως άρπαγας μιας χώρας που είναι κατακρεουργημένη, με στόχο να καθίσει στο τραπέζι των μεταπολεμικών διαπραγματεύσεων και να διεκδικήσει «λάφυρα» για τον εαυτό της και τους συμμάχους της στη Συρία. Μετά την είσοδο στο Αφρίν η Τουρκία κατέχει σήμερα 10.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα συριακού εδάφους, μια έκταση περίπου ίση με την επικράτεια του Λιβάνου.
Η Ελλάδα δοκιμάζεται από τις συμπεριφορές ενός γείτονα που δεν αντιλαμβάνεται τι σημαίνει αμοιβαίος σεβασμός. Επιχειρεί με απειλές, με επιθετική ρητορική να διεκδικήσει ό,τι δεν δικαιούται νομίμως. Χωρίς κραυγές, εθνικιστικού τύπου υπερβολές ή συναισθηματισμούς, πιστεύω ότι αυτή η συμπεριφορά δεν μπορεί να γίνει ανεκτή.
Θα μας βλάψει. Είναι βλαπτικό να δεχτούμε ότι η σχέση μας με τη γείτονα χώρα θα είναι μια καθημερινή απειλή. Με στρατηγική ψυχραιμία, στρατηγικό θάρρος και κυρίως στρατηγικό σχεδιασμό να ξεκινήσουμε άμεσα την οικοδόμηση, μέρα με τη μέρα, της πολιτικής που θα αποτρέπει σε οποιονδήποτε να δρα με αυτόν τον παράνομο τρόπο.
Αναφέρομαι στη διαμόρφωση εθνικής πολιτικής. Που σημαίνει:
• Συγκρότηση του εσωτερικού μετώπου. Συγκρότηση εθνικού μετώπου με καλά ενημερωμένους τους Ελληνες, ενωμένους γύρω από τα μεγάλα που καθορίζουν την ύπαρξή μας. Υποθέτω ότι η κυβέρνηση πήρε ένα μάθημα από τη διαχείριση ενός χαμηλότερης εμβέλειας ζητήματος, του Μακεδονικού, όταν επιχείρησε να το διαχειριστεί με όρους τρέχουσας εσωτερικής πολιτικής.
• Επίλυση του ζητήματος του χρέους με βιώσιμο τρόπο, έτσι ώστε η ελληνική οικονομία να πάρει ανάσες και να τρέξει με πολύ γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης. Η ταχεία οικονομική ανάπτυξη, κατ’ ελάχιστον 4% ετησίως, θα θωρακίσει τη χώρα πολλαπλώς. Θωράκιση πολιτική και διπλωματική, θωράκιση κοινωνική, θωράκιση αμυντική.
• Η σχέση μας με το Ισραήλ να αποκτήσει στρατηγικό βάθος και να επικεντρωθεί σε ζητήματα επιχειρησιακού χαρακτήρα για την ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής. Ταυτόχρονα, η Ελλάδα οφείλει να ενισχύσει περαιτέρω τους ισχυρούς παραδοσιακούς δεσμούς με τον αραβικό κόσμο και ιδιαίτερα με κρίσιμες χώρες όπως η Αίγυπτος. Η σχέση με το Ισραήλ, επίσης, δεν αναιρεί σε καμία περίπτωση την πάγια θέση μας για την επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος με δίκαιο και βιώσιμο τρόπο.
• Ανάληψη ελληνικής πρωτοβουλίας με επεξεργασμένη πρόταση προς τον τομέα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, σύμφωνα με τους όρους της ευρωπαϊκής συνθήκης, για ένα ολοκληρωμένο επιχειρησιακό σχέδιο αστυνόμευσης των θαλάσσιων συνόρων μας. Η δράση αυτή δεν αποτελεί διεκδίκηση. Αποτελεί πρόβλεψη της συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και νόμιμη υποχρέωσή της σχετικά με την προστασία και αστυνόμευση των συνόρων. Δεν αναφέρομαι στο αμυντικό-στρατιωτικό ζήτημα αλλά στον έλεγχο και στην αστυνόμευση των θαλάσσιων συνόρων μας, τα οποία αποτελούν και τα σύνορα της Ε.Ε., σύμφωνα πάντα με τους όρους της συνθήκης.
• Θέλουμε εταίροι και σύμμαχοι να είναι μαζί μας έμπρακτα, όταν αμφισβητούνται τα δίκαιά μας. Αυτό ωστόσο θα συμβαίνει αποτελεσματικά όταν αποτελούμε αδιάκοπα μέρος των εξελίξεων, αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες, προωθούμε ενεργά με όλους τους άλλους τη νέα ευρωπαϊκή πολιτική Αμυνας και Ασφάλειας που εκ των πραγμάτων θα κτιστεί στην Ε.Ε. πολύ γρήγορα. Οσο πιο ενεργοί είμαστε, τόσο περισσότερα θα αποκομίσουμε.
• Η ταχεία οικονομική ανάκαμψη θα μας επιτρέψει να ξεφύγουμε από το στίγμα της προβληματικής και τοξικής χώρας αλλά και να πρωταγωνιστήσουμε στην περιοχή της Μ. Ανατολής, όπου οι γειτονικοί λαοί αναμένουν και οι εταίροι και σύμμαχοι προσδοκούν να συνδράμουμε, ως εγγύτεροι Ευρωπαίοι γείτονες, στην ειρήνευση, ανασυγκρότηση, συνεργασία και σταθερότητα.
• Η εξωτερική πολιτική πετυχαίνει τους στόχους της ή αποτρέπει δυσάρεστες εξελίξεις όταν γνωρίζει σε βάθος τους συσχετισμούς δυνάμεων αλλά και την αλληλεξάρτηση των εμπλεκομένων σε πολλαπλά επίπεδα (στρατιωτικό, οικονομικό, πολιτικό). Ζωντανό παράδειγμα, η εκμετάλλευση της κυπριακής ΑΟΖ και η στάση της Τουρκίας.
Πιο συγκεκριμένα, ενώ η τουρκική ηγεσία ετσιθελικά απαίτησε την απομάκρυνση του ιταλικού πλοίου της ΕΝΙ από την περιοχή της γεώτρησης, την ίδια στιγμή δεν φαίνεται να έχει ανάλογη συμπεριφορά απέναντι στην Exxon Mobil.
Πολλοί θα ισχυριστούν ότι δεν τολμά να αναμετρηθεί με τους Αμερικανούς. Κι όμως, δεν φαίνεται να είναι αυτός ο πραγματικός λόγος. Η αλήθεια είναι ότι η εταιρεία πετρελαίου του Κατάρ (Qatar Petroleum) είναι σημαντικός μέτοχος και χρηματοδότης των γεωτρήσεων της αμερικανικής εταιρείας. Ως γνωστόν, το Κατάρ επενδύει 19-20 δισ. δολάρια ετησίως στην τουρκική οικονομία και είναι επίσης μεγάλος καταθέτης στις τουρκικές τράπεζες. Με την τουρκική λίρα να παίρνει συνεχώς τον κατήφορο και την τουρκική οικονομία να αντιμετωπίζει όλο και περισσότερα προβλήματα, είναι προφανές ότι δεν πρόκειται να προβάλει σοβαρά εμπόδια για να αποτρέψει τη γεώτρηση.
Η Κυπριακή Δημοκρατία εγκαινίασε εξαιρετικές σχέσεις με το εμιράτο εδώ και 10 χρόνια και συνεπώς υπάρχει αλληλεξάρτηση ζωτικών συμφερόντων. Αυτή είναι η εξωτερική πολιτική που μπορεί και αξιοποιεί όλα τα δυνατά πλεονεκτήματα και λειτουργεί επωφελώς με αμοιβαίο τρόπο.
Η οικονομική, κοινωνική και αμυντική θωράκιση και ασφάλεια της Ελλάδας δεν είναι πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης στο δημοκρατικό τόξο. Δεν υπάρχουν σκοπιμότητες και πολιτικά παιγνίδια. Η χώρα δεν έχει περιθώρια αδράνειας και καθυστέρησης.
Εάν δεν αντιδράσουμε τώρα σοβαρά, που σημαίνει εθνικά, με ολοκληρωμένο σχέδιο, με το μυαλό μόνο στην πατρίδα και τους Ελληνες, θα υπονομεύσουμε και το ένα και το άλλο.
* Ο κ. Μιχάλης Χρυσοχοΐδης είναι πρώην υπουργός Δημόσιας Τάξης.