«Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στον ναό του Σουνίου γύρισμα που παρουσιάζει Παλαιστίνιο ως τρομοκράτη. Δεν πρέπει να επιτρέπουμε στους ξένους να έρχονται και να κάνουν ό,τι θέλουν στα μνημεία μας…». Ο εύγευστος συλλογισμός ανήκει σε αρχαιολόγο μέλος του ΚΑΣ, όπως μας πληροφορεί το ρεπορτάζ της Γιούλης Επτακοίλη και του Σάκη Ιωαννίδη στην «Κ». Δύο φρασούλες, μπορεί να ήσαν και περισσότερες, που συμπυκνώνουν μια ολόκληρη ιδεολογία, ή μάλλον δύο τουλάχιστον. Την σύγχρονη αριστερή, που θεωρεί πως δεν υπάρχουν Παλαιστίνιοι τρομοκράτες, σε συνδυασμό με τον πιο παραδοσιακό ζντανοφισμό, που αποφασίζει τι πρέπει και τι δεν πρέπει να λένε τα έργα τέχνης. Και την απλή νεοελληνική, που θεωρεί ότι κληρονόμησε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό με τον ίδιο τρόπο που κληρονόμησε τα κουταλοπίρουνα της γιαγιάς. Λογική, λοιπόν, η δυσπιστία απέναντι σε ό,τι «ξένο». Κι ας είναι μια σειρά του BBC βασισμένη σε μυθιστόρημα του Τζον Λε Καρέ. Τα μάρμαρα είναι δικά μας είναι κι ό,τι θέλουμε τα κάνουμε.
Στο ίδιο ρεπορτάζ διαβάζω ότι η κ. Μπάνου, της Εφορείας Ακροπόλεως, φέρεται ειπούσα: «Είμαι υπέρ του “όχι” σταθερά. Το νοηματικό περιεχόμενο δεν ταιριάζει». Και καλά το «όχι», αυτό το γιορτάζουμε κάθε χρόνο. Εκείνο όμως το «νοηματικό περιεχόμενο» τι ακριβώς είναι; Πωλείται, κληρονομείται διά γονικής παροχής; Φορολογείται; Παραβλέπω τα «τεχνικά επιχειρήματα» που διατυπώθηκαν στην επίμαχη συνεδρίαση. Δεν είμαι σε θέση να έχω άποψη. Μαθαίνω, εξάλλου, ότι έχει δρομολογηθεί μια συμβιβαστική λύση για να γίνουν τα γυρίσματα. Μένω στο ιδεολογικό περίβλημα, το οποίο είμαι σίγουρος ότι πολλά μέλη του ΚΑΣ δεν το ενστερνίζονται, είναι όμως ενεργό. Εδώ δεν έχουμε μόνον αίσθημα ιδιοκτησίας απέναντι στο σώμα των μνημείων, αλλά και στο πνεύμα τους. Ξέρουμε με ακρίβεια τι θέλουν να μας πουν και δεν επιτρέπουμε σε κανέναν να το παραποιήσει.
Δεν κρίνω το αρχαιολογικό τους έργο. Δικαιούμαι, όμως, να κρίνω αυτήν τη νοοτροπία της οποίας το αποτέλεσμα είναι ορατό διά γυμνού οφθαλμού: πρόκειται για την πλήρη αποκοπή της αρχαίας κληρονομιάς από τη σύγχρονη ζωή. Ο εγκλωβισμός της σε ένα εργαστήριο – λες και είναι ινδικό χοιρίδιο. Για την κατάσταση των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων ευθύνεται η πολιτεία, ευθύνονται όμως και οι αρχαιολόγοι ως κύτταρα αυτής της πολιτείας. Οπου απουσιάζει αυτή η νοοτροπία, όπως στη Μεσσήνη ή στη Νεμέα, αμέσως ο χώρος ξαναζωντανεύει. Και ζωντανεύει ένας ερειπιών σημαίνει ότι βρίσκει διαύλους για να επικοινωνήσει με τον κόσμο στον οποίον υπάρχει. «Τα ερείπια είναι σύγχρονες υπάρξεις», έλεγε ο Μαλρό. Οπως και ο Τζον Λε Καρέ είναι σύγχρονος. Εκείνο που έκλεισε τον κύκλο ζωής του είναι το «σταθερά υπέρ του όχι».