Το «θαύμα» του αγωγού φυσικού αερίου Tap

Το «θαύμα» του αγωγού φυσικού αερίου Tap

8' 41" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ηταν Παρασκευή 28 Ιουνίου του 2013, όταν η κοινοπραξία του Σαχ Ντενίζ ΙΙ στο Αζερμπαϊτζάν έβαλε τέλος στη μεγάλη συζήτηση που κράτησε πάνω από μία δεκαετία σχετικά με τον δρόμο που θα ακολουθήσει το φυσικό αέριο του κοιτάσματος για να φτάσει στη μεγάλη αγορά της Ευρώπης. Ο αγωγός Trans Adriatic Pipeline (TAP), που εμφανίστηκε ως «αουτσάιντερ» στη μάχη για τη μεταφορά αερίου της Κασπίας στη Γηραιά Ηπειρο, νίκησε στην τελική ευθεία τον Nabucco West, που παρέκαμπτε την Ελλάδα και μέσω της Τουρκίας θα περνούσε στη Βουλγαρία για να φτάσει από εκεί –διασχίζοντας τη Ρουμανία– στην Κεντρική Ευρώπη.

Η αβεβαιότητα της ελληνικής οικονομίας εκείνη την περίοδο βρισκόταν στο ζενίθ και η διέλευση του TΑΡ από το ελληνικό έδαφος ήταν ίσως το μοναδικό αδύναμο σημείο του «φακέλου» υποψηφιότητάς του, ως της βέλτιστης διαδρομής. Σε αυτό πόνταρε μέχρι την ύστατη στιγμή και με παρεμβάσεις στο παρασκήνιο η κοινοπραξία του Nabucco West. Η ελληνική οικονομία σε μια εποχή που το βαρέλι έδειχνε να μην έχει πάτο, ήταν έτοιμη να υποδεχθεί μία από τις μεγαλύτερες άμεσες ξένες επενδύσεις στη χώρα ύψους 1,5-2 δισ. ευρώ, αφού ο αγωγός TΑΡ κατά το μεγαλύτερο μέρος του είχε σχεδιαστεί να διέλθει από τα εδάφη της. Δεν ήταν, όμως, μόνο αυτό. Το έργο του TΑΡ έβαλε την Ελλάδα στον ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης και έδωσε για πρώτη φορά σάρκα και οστά στο φιλόδοξο στόχο της μετεξέλιξής της σε ενεργειακό κόμβο.

Πέντε χρόνια μετά το πράσινο φως που εξέπεμψε το Αζερμπαϊτζάν για την υλοποίησή του και δύο χρόνια μετά την έναρξη της κατασκευής του τον Μάιο του 2016, το ελληνικό τμήμα του αγωγού ΤΑΡ έχει μπει στην τελική ευθεία για την ολοκλήρωσή του. Πρόκειται για το μεγαλύτερο κατασκευαστικό έργο στην Ελλάδα σήμερα. Τα νούμερα είναι εντυπωσιακά και ακόμη πιο εντυπωσιακή είναι η στρατηγική της κοινοπραξίας για την κατασκευή του πολύπλοκου τεχνικά έργου, βασικός πυλώνας της οποίας ήταν από την αρχή η αξιοποίηση των βέλτιστων διεθνών πρακτικών και του ελάχιστου δυνατού περιβαλλοντικού και κοινωνικού αποτυπώματος.

Από τα ελληνοτουρκικά σύνορα στους Κήπους ο αγωγός διατρέχει όλη τη Βόρεια Ελλάδα σε μήκος 550 χλμ. διασχίζοντας 13 περιφέρειες, 30 δήμους και 145 κοινότητες από τον Εβρο μέχρι την Καστοριά όπου ζουν 3 εκατ. άνθρωποι. Η χάραξή του συναντάει 8 μεγάλους οδικούς άξονες, μεταξύ των οποίων και η Εγνατία Οδός καθώς και 1.600 εθνικούς και επαρχιακούς δρόμους. Στη διαδρομή του διασταυρώνεται με τέσσερις μεγάλους ποταμούς (Αξιός, Αλιάκμονας, Νέστος, Στρυμόνας) και 14 μικρότερους, ενώ παρεμβάσεις έχουν γίνει σε 700 μικρές κοίτες.

Τον Φεβρουάριο του 2018, η κοινοπραξία του ΤΑΡ ολοκλήρωσε με τη μέθοδο της οριζόντιας κατευθυντικής διάτρησης μια διάνοιξη 1.820 μέτρων στον Αξιό ποταμό, κάτι που αποτελεί επίτευγμα παγκόσμιας κλάσης της Μηχανικής, λόγω του μεγάλου όγκου της διάνοιξης σωλήνα κατά μήκους. Το επίτευγμα καθόλου τυχαίο δεν είναι, αφού στην κατασκευή του έργου εκτός από κορυφαίους Ελληνες μηχανικούς συμμετέχει και μια μεγάλη ομάδα εξειδικευμένων μηχανικών από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ ακόμη και την Αυστραλία.

Ο αγωγός έχει φτάσει αυτή τη στιγμή μόλις τρία χιλιόμετρα από τα αλβανικά σύνορα. Στην περιοχή Κρεπενή βρίσκεται το πρώτο από τα τρία εργοτάξια της κοινοπραξίας Bonattι-JP ABAΞ που επισκεφθήκαμε ως μέρος δημοσιογραφικής αποστολής την περασμένη Τρίτη για την ξενάγηση από τους αρχιμηχανικούς της κοινοπραξίας και την country manager του TΑΡ για την Ελλάδα κ. Κατερίνα Παπαλεξανδρή.

Οι κανόνες ασφαλείας ήταν και για εμάς αυστηροί και απαράβατοι, όπως και για τους εργαζομένους στα έργα. Οι υπεύθυνοι ασφαλείας των εργοταξίων μας ενημερώνουν για τα μέτρα ασφαλείας, τα οποία έχουν ανεβάσει τα παγκόσμια στάνταρτ για μεγάλα έργα ως προς τον δείκτη ατυχημάτων.

Αναφέρουν ενδεικτικά ότι μετά δύο ώρες οδήγηση, γίνεται υποχρεωτικό διάλειμμα 15 λεπτών, το οποίο ελέγχεται με online ταχογράφους και όταν διαπιστώνεται παράβαση χτυπάει alarm για να σταματήσει ο οδηγός. Επίσης, κάθε πρωί όλοι οι εργαζόμενοι ακόμη και οι ανειδίκευτοι περνούν από αλκοτέστ, ενώ τυχαίοι έλεγχοι γίνονται και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ετσι, από την έναρξη του έργου μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει σοβαρό ατύχημα ούτε καν στις οδικές μεταφορές που τα οχήματα της εταιρείας έχουν διανύσει περί τα 62 εκατ. χιλιόμετρα, γεγονός, που καταγράφεται ως ρεκόρ στα διεθνή στάνταρ ασφαλείας.

Το «θαύμα» του αγωγού φυσικού αερίου Tap-1

Πριν από την έναρξη της κατασκευής είχαν καταβληθεί όλες οι αποζημιώσεις

Λίγο έξω από την Καστοριά και με προσανατολισμό τα ελληνοαλβανικά σύνορα παρακολουθούμε τις εργασίες κατασκευής που προχωρούν πραγματικά με χειρουργικές κινήσεις. Εχει προηγηθεί η διάνοιξη της ζώνης εργασιών πλάτους 38 μέτρων στα 536 από τα συνολικά 550 χλμ. του ελληνικού τμήματος του αγωγού. Κατά μήκος 424 χλμ. έχει γίνει καταβίβαση των σωλήνων στην τάφρο βάθους περίπου 3 μέτρων. Σε 491 χλμ. έχει γίνει και η συγκόλληση των σωλήνων, ενώ σε 411 χλμ. έχει γίνει και η επιχωμάτωση.

Μία ακτίνα 298 χλμ. βρίσκεται στο στάδιο της αποκατάστασης. Το κατασκευαστικό, όμως, αυτό κομμάτι όσο τεχνικά πολύπλοκο και γιγαντιαίο και να είναι δεν ήταν το πιο δύσκολο, όπως μας εξηγεί η κ. Παπαλεξανδρή. Μέχρι και το στάδιο της διάνοιξης της ζώνης εργασιών, η κοινοπραξία του TΑΡ έπρεπε για να προχωρήσει να έχει βρει πεδίο συνεργασίας με 30 δήμους και 145 κοινότητες και να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις της για αποζημιώσεις σε περίπου 10.200 γεωτεμάχια από τα οποία διέρχεται ο αγωγός, εκ των οποίων τα 9.000 αγροτεμάχια. Χρειάστηκε να λειτουργήσει ειδικά κτηματολογικά γραφεία σε όλες τις περιφερειακές ενότητες απ’ όπου διέρχεται ο αγωγός για να ταυτοποιήσει τη γη που επηρεάζεται από την κατασκευή του και τους ιδιοκτήτες και χρήστες αυτής της γης. Από το 2014 μέχρι και το 2016 λειτούργησαν 25 τέτοια γραφεία και περισσότερα από 130 σημεία ενημέρωσης (information spots) στις εμπλεκόμενες με το έργο κοινότητες.

Σε πολλές, μάλιστα, περιπτώσεις που οι προς παραχώρηση ιδιοκτησίες παρουσίαζαν διάφορα νομικά κωλύματα, η κοινοπραξία συνέβαλε στην επίσπευση της διαδικασίας για την αναγνώρισή της. Δεν έλειψαν, μάλιστα, και οι περιπτώσεις που στελέχη του ΤΑΡ χρειάστηκε να μεσολαβήσουν και μεταξύ αδελφών που τα κληρονομικά είχαν γίνει αιτία να διακόψουν τις σχέσεις τους.

Αφού ταυτοποιήθηκε η ιδιοκτησία, ακολούθησε η διαδικασία του καθορισμού αποζημιώσεων, έργο εξαιρετικά πολύπλοκο, αφού επρόκειτο για πολλές κατηγορίες καλλιεργειών. Σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο TΑΡ εκπόνησε μελέτη, στην οποία διαμορφώθηκαν οι τιμές για κάθε επηρεαζόμενη τοπική κοινότητα. Οι τιμές αυτές κοινοποιήθηκαν σε όλες τις περιφέρειες και τους δήμους, στο πλαίσιο της διαδικασίας διαβούλευσης. Παρουσιάστηκαν, επίσης, στους δικαιούχους σε ανοικτές παρουσιάσεις που πραγματοποιήθηκαν σε κάθε επηρεαζόμενο δήμο.

Πριν από την έναρξη της κατασκευής, είχε ήδη καταβληθεί το 100% των αποζημιώσεων δικαιωμάτων διέλευσης και απόκτησης γης, είτε στο πλαίσιο υπογεγραμμένων συμφωνητικών είτε μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων.

Τα πρώτα αγροτεμάχια στη ζώνη αποκατάστασης του αγωγού, περίπου 1.300, έχουν ήδη επιστραφεί στους ιδιοκτήτες τους. Οχι, όμως, ως μέρος μιας τυπικής διαδικασίας. Μία ομάδα ειδικών γεωπόνων του TΑΡ διενεργεί εδαφολογικές μελέτες που αναλύουν την ποιότητα και χημική σύσταση της γης που χρησιμοποιεί προσωρινά η κοινοπραξία για την κατασκευή του αγωγού και βάσει των αποτελεσμάτων συμβουλεύει τους ιδιοκτήτες με προτάσεις για την ενίσχυση της παραγωγικότητας και τη βελτίωση της άρδευσης όπου είναι εφικτό. Ηδη, σύμφωνα με τα όσα μεταφέρουν στελέχη του TΑΡ στην περιοχή της Δράμας υπάρχουν αγρότες που άλλαξαν καλλιέργεια μετά τις υποδείξεις των γεωπόνων. Επίσης, μέσω του προγράμματος «ΕΥΔΟΚΙΜΗ ΓΗ», ο TΑΡ εκπαιδεύει συνολικά 300 αγρότες για την παραγωγή προεπιλεγμένων προϊόντων που μπορούν να καλλιεργηθούν στην περιοχή από την οποία διέρχεται ο αγωγός.

Εξαίρεση οι διαμαρτυρίες στην περιοχή Τεναγών της Καβάλας για 11 χιλιόμετρα

 Ολα τα έργα του TΑΡ προχώρησαν μέχρι σήμερα με την παρακολούθηση και συμμετοχή εκπροσώπου των τοπικών κοινωνιών που λειτουργεί ως διαμεσολαβητής μεταξύ των δύο πλευρών για να επιλύονται προβλήματα. Σε αυτή τη διαδρομή δεν έλειψαν τα μικροπροβλήματα που προέκυψαν κυρίως εξαιτίας παραγοντισμού και λαϊκισμού. Ωστόσο, αντιμετωπίστηκαν χωρίς εντάσεις.

Η συνεχής επικοινωνία και διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες ήταν και παραμένει για τον TΑΡ πυλώνας της στρατηγικής του. Μέχρι σήμερα, η κοινοπραξία έχει κάνει περισσότερες από 800 συναντήσεις με τους δήμους και τις κοινότητες που διέρχεται ο αγωγός και περισσότερες από 45.000 προσωπικές συναντήσεις με τους επηρεαζόμενους ιδιοκτήτες και χρήστες γης. Μόνο για τη χάραξη του TAΡ έγιναν σχεδόν 130 αλλαγές σε σχέση με το αρχικό σχέδιο που είχε υποβληθεί, έπειτα από παρεμβάσεις και σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες.

Εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα συνεργασίας αποτελεί η περιοχή των Τεναγών στην Καβάλα, όπου οι αντιδράσεις τοπικών παραγόντων που διαμαρτύρονται για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον έχουν «παγώσει» την έναρξη εργασιών του αγωγού σε μήκος 11 χιλιομέτρων. Κάτοικοι της περιοχής ζητούν αλλαγή όδευσης του αγωγού και έχουν προσφύγει στο ΣτΕ κατά της περιβαλλοντικής μελέτης του έργου.

«Εάν συνεχιστεί η καθυστέρηση, θα υπάρξει πρόβλημα στο χρονοδιάγραμμα», τονίζει η κ. Παπαλεξανδρή, εξηγώντας ότι τα 11 αυτά χιλιόμετρα στην περιοχή των Τεναγών μπορεί να καταστήσουν μη λειτουργικό το σύνολο της όδευσης των 4.000 χιλιομέτρων του νοτίου διαδρόμου, μέρος του οποίου αποτελεί ο TΑΡ, από την Κασπία μέχρι την Ιταλία. Σύμφωνα με την κ. Παπαλεξανδρή, η μηχανουργική κατασκευή του έργου θα ολοκληρωθεί τον Νοέμβριο του 2018, με στόχο εντός του 2019 να γίνουν οι δοκιμές και η ανάθεση και από το 2020 να αρχίσει να ρέει το αέριο από την Κασπία στην Ευρώπη.

Στα έργα του TΑΡ απασχολούνται σήμερα 3.300 εργαζόμενοι, ενώ στην κορύφωση των εργασιών οι άμεσες θέσεις εργασίας έφτασαν τις 3.500.

Για όσους παρακολουθήσαμε από κοντά τις εργασίες του TΑΡ, ήταν κοινή η εκτίμηση ότι το έργο αυτό αποτελεί έμπρακτη απόδειξη ότι η Ελλάδα μπορεί να κατασκευάσει γεωστρατηγικές υποδομές με την έμπρακτη υποστήριξη των τοπικών κοινωνιών. Ενας οδικός χάρτης για μελλοντικά εγχειρήματα, που μπορεί να εμπνεύσει εμπιστοσύνη σε άλλους ξένους επενδυτές, είναι η μεγάλη κληρονομιά που αφήνει ο ΤΑΡ στη χώρα, πέραν της συμβολής του στην ενίσχυση της γεωπολιτικής της θέσης και της ενίσχυσης της ελληνικής οικονομίας.

55.000 σωληναγωγοί

Συνολικά, χρειάστηκαν περίπου 55.000 σωληναγωγοί μήκους 18 μέτρων για την κατασκευή του ΤΑΡ, εκ των οποίων οι 32.000 στην Ελλάδα. Τους σωληναγωγούς κατασκεύασαν η Σωληνουργεία Κορίνθου και η γερμανική Salzgitter Mannesmann International. Στην κατασκευή συμμετέχουν οι ελληνικές εταιρείες TΕΡΝΑ σε κοινοπραξία με τη Rensco και η J&P AVAX σε κοινοπραξία με την Bonatti, όπως και η Aκτωρ ως υπεργολάβος του τμήματος Κήπων – Καβάλας.

Διασχίζει 2 ηπείρους

Ο TΑΡ αποτελεί το ευρωπαϊκό σκέλος του νοτίου διαδρόμου φυσικού αερίου, επένδυση 45 δισ. δολ., για τη διάνοιξη μιας νέας ενεργειακής διαδρομής μήκους 4.000 χλμ. που διασχίζει δύο ηπείρους και έξι χώρες, μεταφέροντας το φυσικό αέριο της Κασπίας στην Ευρώπη. Αρχικά, ο TΑΡ θα μεταφέρει 10 δισ. κ.μ. αερίου ετησίως, δυναμικότητα που μπορεί να φτάσει στα 20 δισ. κ.μ. αερίου.

Αρχαιολογική έρευνα

Με την έναρξη των εργασιών του TΑΡ, περισσότεροι από 650 ειδικοί στην αρχαιολογική έρευνα εργάστηκαν και έφεραν στο φως πολυάριθμα ευρήματα. Μεταξύ αυτών, νεκροταφεία ή μεμονωμένοι τάφοι, τμήματα οικισμών και αρχιτεκτονικών λειψάνων, όπως τείχη και εκκλησίες, μνημεία εργαστηριακοί χώροι και ενδείξεις ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως κλίβανοι και πηγάδια.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή