Από το τέλος της περασμένης εβδομάδας, έχουμε μπει για τα καλά στη δεύτερη πράξη του δράματος, που ξεκίνησε με την ομηρία των δύο Ελλήνων στρατιωτικών. Από την πλευρά του Ερντογάν, ο συσχετισμός της περίπτωσης των δύο με εκείνη των οκτώ Τούρκων αξιωματικών στην Ελλάδα γίνεται, πλέον, απροκάλυπτα. Μπορεί ο δικός μας κυβερνητικός εκπρόσωπος να μην το παραδέχεται (ή, στ’ αλήθεια, να μην το καταλαβαίνει – ποτέ δεν ξέρεις με τον Δ. Τζανακόπουλο…), αλλά ο συσχετισμός από τουρκικής πλευράς είναι σαφέστατος, έστω και αν ο απώτερος σκοπός της ανταλλαγής απλώς υπονοείται και ποτέ δεν διατυπώνεται ρητώς.
Από την Αντιόχεια, όπου μίλησε την Κυριακή, ο Ερντογάν όχι μόνον έθεσε το θέμα ευθέως, αλλά επανέλαβε τρίτη φορά (ή μήπως τέταρτη;) τον ισχυρισμό, που ουδέποτε έχει διαψεύσει η Αθήνα, ότι ο Τσίπρας του υποσχέθηκε τηλεφωνικώς να τακτοποιήσει το θέμα, δηλαδή την απέλαση των οκτώ στην Τουρκία. Πρώτη φορά μάλιστα, ο Ερντογάν έδωσε και λεπτομέρειες της συνδιάλεξης: η τακτοποίηση θα γινόταν «μέσα σε 10-15 μέρες». Αν ο Τσίπρας, με την αστόχαστη υπόσχεσή του, είναι ο μοιραίος άνθρωπος, στην απερισκεψία του οποίου οφείλουμε την περιπέτεια αυτή, τον ρόλο-κλειδί στη δεύτερη πράξη τον έχει βεβαίως ο Κατσίκης.
Αρχικά, ο βουλευτής των ΑΝΕΛ υπερασπίσθηκε τις δηλώσεις του περί ανταλλαγής, προσπαθώντας να εξηγήσει τι και πώς το εννοούσε. Οταν κατάλαβε τι σεισμό είχε προκαλέσει (του πήρε μία ολόκληρη ημέρα, είναι αλήθεια), τις αρνήθηκε, ισχυριζόμενος παιδαριωδώς ότι ήταν προϊόν μοντάζ και άλλες τέτοιες αηδίες. Γι’ αυτό, του έκανα τη χάρη να ακούσω ακόμη μία φορά τις επίμαχες δηλώσεις με προσοχή: «Λέμε ότι δεν μπορούμε να παρακάμψουμε τη Δικαιοσύνη, δεν ξέρω αν μπορεί να βρεθεί τρόπος οι δύο χώρες να παρακάμψουμε την ελληνική Δικαιοσύνη». Αυτό, που ο Κατσίκης προτείνει ως ιδέα προς εξέταση, είναι μια ελληνοτουρκική συνωμοσία κορυφής, εις βάρος του κράτους δικαίου στη χώρα του! Πόσο Κατσίκης πρέπει να είσαι για να εκστομίσεις κάτι τέτοιο; Η αξιοσημείωτη σαφήνεια της διατύπωσής του έκανε πολλούς να εξετάσουν (ασκόπως) το ενδεχόμενο μήπως ο Κατσίκης ήταν βαλτός.
Το βέβαιο είναι ότι, στην προκειμένη περίπτωση τουλάχιστον, ο Κατσίκης υπήρξε ηλίθιος, διότι η ηλιθιότητα είναι προϋπόθεση απαραίτητη ώστε να μπορεί να υπηρετήσει κάποιος από την ελληνική πλευρά τέτοια σκοπιμότητα.
Η επίκληση της ηλιθιότητας ή, αν προτιμάτε έναν κομψότερο όρο, της «αστοχίας υλικού» είναι κρίσιμη στην υπόθεση αυτή, διότι, ενώ η Τουρκία κλιμακώνει την ένταση, η Αθήνα αντιδρά με τρόπο, ο οποίος, αν δεν αποτελεί έκφραση μιας ενδοκυβερνητικής διχογνωμίας, τότε δεν εξηγείται αλλιώς παρά ως «αστοχία υλικού». Την ίδια ημέρα που ο Ερντογάν έκανε τον συσχετισμό στην ομιλία του, το Μαξίμου απάντησε με την ανάλογη κλιμάκωση, χαρακτηρίζοντας «σουλτάνο» τον Ερντογάν. Θα πρόκειται για φοβερή επιπολαιότητα, αν κάποιοι στην κυβέρνηση πιστεύουν ότι, απαντώντας στον Ερντογάν με τον τρόπο που εκείνος θα ήθελε, μπορούν να πετύχουν τη συσπείρωση του κόσμου γύρω από την παραπαίουσα κυβέρνηση. Την απόδειξη ότι κάτι τέτοιο θα ήταν η λάθος επιλογή μας, τη δίνει το γεγονός ότι ο άνθρωπος ο οποίος ενθουσιάστηκε με την αστόχαστη ανακοίνωση του Μαξίμου και την πανηγύρισε στα κοινωνικά δίκτυα ήταν… ο Αντώναρος.
Την επομένη, ωστόσο, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος έσπευσε να κατεβάσει τους τόνους. Σε συνέντευξή του, αρνήθηκε ότι ο Ερντογάν συσχέτισε αμέσως τα δύο θέματα –μόνον εμμέσως, είπε. Προσπάθησε, γενικώς, να επαναφέρει την κυβερνητική θέση στην επίσημη γραμμή, που θέλει την κυβέρνηση να μην παραδέχεται τη σοβαρότητα της κατάστασης. Για να είμαι ακριβής, ανέβασε κατά ένα κλικ την κυβερνητική εγρήγορση, παρουσιάζοντας την κυβέρνηση να αρχίζει μόλις τώρα να συνειδητοποιεί τις επιπτώσεις της υπόθεσης. «Φαίνεται», είπε, «ότι η Τουρκία θέλει να το χρησιμοποιήσει για πολιτικούς λόγους». (Μα πώς το κατάλαβε ο μπαγάσας;) Είπε και το χαριτωμένο ότι η «Τουρκία έχει αρχίσει να ξεπερνά τα όρια». Και ήταν πειστικός, σας πληροφορώ, αν τον ακούγατε, διότι έχει αυτό το παιδί την ικανότητα να σε πείθει με την ανούσια πολυλογία του ότι αντιλαμβάνεται τα πράγματα κάπως αργά.
Ούτε όμως για τη διόρθωση του κυβερνητικού εκπροσώπου θα μπορούσαμε να πούμε ότι εκφράζει αυθεντικά την κυβερνητική θέση. Διότι, λίγες ώρες αργότερα, έρχεται ο Πάνος Καμμένος (όχι οποιοσδήποτε – ο συνεταίρος στην κυβέρνηση) και ρίχνει λάδι στη φωτιά των φοβιών της κοινής γνώμης, με τη δήλωσή του προς τους δημοσιογράφους στη Βουλή ότι «ούτε τα επόμενα δεκαπέντε χρόνια δεν θα γυρίσουν πίσω αυτοί». Δεν έχει νόημα να επιδιώκεις τον κατευνασμό και την αποφυγή της εμπλοκής, ενώ συγχρόνως οξύνεις το εσωτερικό κλίμα με φανερά εμπρηστικές δηλώσεις, που είναι βέβαιο ότι θα εντείνουν την ανησυχία και ίσως ακόμη προκαλέσουν οργή στην κοινή γνώμη. Το κάνεις, μόνον εφόσον διαφωνείς με τη γραμμή του κατευνασμού και επιδιώκεις να την ακυρώσεις. Συνεπώς, το ενδοκυβερνητικό πρόβλημα ενδέχεται να είναι σοβαρότερο από όσο νομίζαμε. Εκτός από το Μακεδονικό, φαίνεται ότι εκτείνεται και στα ελληνοτουρκικά. Εκτός, βέβαια, αν πρόκειται για τη συνήθη αστοχία υλικού.
Τέτοιες ώρες, με τέτοια κυβέρνηση, έχω στον νου μου μια σκηνή από ένα ντοκιμαντέρ, που έχω δει πολλά χρόνια τώρα, για την καταδίωξη του γερμανικού θωρηκτού «Μπίσμαρκ» στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μιλούσε ένας ηλικιωμένος, ο οποίος, ως νεαρός ναύτης, είχε υπηρετήσει στη γέφυρα ενός βρετανικού πλοίου στη διάρκεια μίας ναυμαχίας. Επειδή οι βολές εναντίον των εχθρικών στόχων γίνονταν από αποστάσεις χιλιομέτρων, υπήρχε στη γέφυρα ένας αξιωματικός επιφορτισμένος με το καθήκον, κάθε φορά που έβαλλε το «Μπίσμπαρκ» εναντίον του πλοίου τους, εκείνος να κάνει δυνατά την αντίστροφη μέτρηση όσο το βλήμα διέγραφε την πορεία του μέχρι την πρόσκρουση στον στόχο, που ήταν αυτοί οι ίδιοι. Ηταν τέτοια η δοκιμασία για τα νεύρα των αξιωματικών στη γέφυρα, ώστε ο ναύαρχος δεν άντεξε και του είπε κάποια στιγμή να σκάσει επιτέλους· και έσκασε. Ο συσχετισμός με την κατάστασή μας, νομίζω, γίνεται εύκολα αντιληπτός…