Γιατί υπάρχει αντισημιτισμός;

Γιατί υπάρχει αντισημιτισμός;

4' 51" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η συσσωρευμένη εμπειρία δύο και πλέον δεκαετιών παρακολούθησης θεμάτων αντισημιτισμού και Ολοκαυτώματος δεν επιτρέπει περιθώρια εσφαλμένων εκτιμήσεων: Ο αντισημιτισμός είναι εδώ, το ίδιο και τα παράγωγά του, ανεξαρτήτως βαθμού και έντασης οσάκις και οπουδήποτε εκδηλώνονται. Στην εναρκτήρια ομιλία του στο 6ο Global Forum για τον Αντισημιτισμό στην Ιερουσαλήμ την περασμένη εβδομάδα ο Ισραηλινός υπουργός Διασποράς Μπένετ, που μίλησε εξ ονόματος του ασθενούντος πρωθυπουργού Νετανιάχου,  ήταν σαφής. Χρησιμοποιώντας σκληρή γλώσσα ενώπιον εξαιρετικά πολυπληθούς ακροατηρίου υψηλόβαθμων Ευρωπαίων και Αμερικανών αξιωματούχων, εν ενεργεία προέδρων, υπουργών και πρώην πρωθυπουργών, ο κ. Μπένετ ξεκαθάρισε πως κάθε διωκόμενος Εβραίος σε όποια χώρα ή διαφορετική ήπειρο είναι υπόθεση του Ισραήλ. Μπορεί να μην προκάλεσε, όπως έκανε το 2015 ο Νετανιάχου, παρακινώντας σε μαζική «αλιά» όπως ονομάζεται η επιστροφή ομοδόξων στη Γη της Επαγγελίας, αλλά υπεραμύνθηκε της ισχύος του Ισραήλ έναντι όσων το απειλούν, προειδοποιώντας παράλληλα ότι πραγματικός στόχος παραμένει η ίδια η Ευρώπη. 

Από την πλευρά τους, Ευρωπαίοι και μη, σήκωσαν το γάντι. Μπορεί να παραδέχθηκαν, όπως ο Εμανουέλ Βαλς, την απειλή που εξακολουθεί να υφίσταται παρά τα νομοθετικά, εκπαιδευτικά, μνήμης και πολιτισμού μέτρα που έχουν ληφθεί στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, αλλά αυτό από μόνο του δεν αρκεί. Απόδειξη; Ο αντισημιτισμός, καμουφλαρισμένος και υφέρπων, σηκώνει την κατάλληλη στιγμή κεφάλι, για την ακρίβεια πολλά κεφάλια για να μας θυμίσει το άσβεστο μίσος που στοιχειώνει  τις κοινωνίες μας, αιώνες τώρα.

Και ιδού, η κατάλληλη λέξη εν προκειμένω. Το μίσος κατά των Εβραίων, που πηγαίνει πολύ πίσω παλαιότερα και από τον μεσαίωνα. Ξεκίνησε με την πρώτη εμφάνιση των πιστών στο Αστρο του Δαβίδ, περιεβλήθη αργότερα με θεολογικό ένδυμα, όπως ότι Εβραίοι σταύρωσαν τον Χριστό – λες και ο Χριστός δεν ήταν ο ίδιος Εβραίος ή δεν ήσαν Αγγλογάλλοι εκείνοι που έστειλαν στην πυρά την Αγία Ιωάννα της Λωρένης και Ελληνες εκείνοι που πότισαν κώνειο τον Σωκράτη – αλλά στην πορεία απέκτησε κι άλλα χαρακτηριστικά. Είτε μέσω της τέχνης που αναπαριστούσε αποκρουστικά πρόσωπα, ανδρών πάντα, αλλά πάντως Εβραίων να εκμεταλλεύονται το βιoς έντιμων και ανήμπορων χριστιανών, είτε μέσω της άνθησης του οικονομικού βίου στην Ευρώπη την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης που οδήγησε στην ίδρυση χρηματιστηριακών οργανισμών, εταιρειών και μέσων επικοινωνίας, Τύπου κυρίως, στην κορυφή των οποίων ανεδείχθησαν Εβραίοι στο θρήσκευμα αλλά, πάντως, υπήκοοι ευρωπαϊκών κρατών.

Εβραίοι ανεδείχθησαν στο ίδιο διάστημα και στον χώρο της μουσικής και της επιστήμης, καταλαμβάνοντας υψηλά δημόσια αξιώματα. Και το ερώτημα που γεννάται αυτόματα είναι το εξής: τι είναι εκείνο που μετά την ολοκληρωτική καταστροφή ενός πληθυσμού έξι εκατομμυρίων Ευρωπαίων Εβραίων εξακολουθεί να παράγει αντισημιτισμό; Και μάλιστα σήμερα, μετά την εφαρμογή σειράς μέτρων που στοχεύουν στην ενημέρωση της νέας γενιάς και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας; Θαρρείς και, όσο δεν γινόταν λόγος επί δεκαετίες μετά τη λήξη του πολέμου και το Ολοκαύτωμα, αντισημιτισμός δεν υπήρχε πουθενά και ξαφνικά έκανε την εμφάνισή του όταν ξεκίνησε να γίνεται αναφορά σε αυτόν. Να, γιατί το ρεύμα κινείται ύπουλα και υπόγεια και πρέπει γι’ αυτό να μας ανησυχεί για τον απλούστατο λόγο πως ό,τι αρχίζει με τους Εβραίους, δεν τελειώνει με αυτούς. Αρκεί μια ματιά στον κόσμο μας και στο δράμα της Μπόκο Χαράμ, των Γιαζίντι, των Σύρων προσφύγων, των χριστιανών στη Μέση Ανατολή για να καταλάβει κανείς ότι ουδείς πρέπει να αισθάνεται ασφαλής.

Αφού, λοιπόν, η εξέλιξη της τεχνολογίας μάς προσφέρει καθημερινή και άμεση ενημέρωση, γιατί εξακολουθεί να υπάρχει αντισημιτισμός; Ας πάρουμε, για παράδειγμα, τη χώρα μας με τα λιγότερα, κατά κοινή παραδοχή, αντισημιτικά κρούσματα στην Ευρώπη, που περιορίζονται σε βανδαλισμούς με γκράφιτι. Κατά τούτο, δεν είναι αντιπροσωπευτικό παράδειγμα, αλλά ως υπόθεση εργασίας αξίζει. Δείτε το γιατί.

Η Ελλάδα υπέφερε όσο καμία χώρα στην Ευρώπη και τα Βαλκάνια αρχικά από τον τουρκικό ζυγό με δεκάδες ολοκαυτώματα και άλλα τόσα ίσως και πιο αποκρουστικά από τους Γερμανούς ναζί. Και όμως! Μετά την Κατοχή δεν ξαναφάνηκαν αντιγερμανικά συνθήματα στους δρόμους, ούτε όμως και κατά της τουρκικής ημισελήνου και του ισλάμ. Αριστα έως εδώ, για να αποφευχθούν και παρεξηγήσεις. Το ερώτημα, όμως, παραμένει: Γιατί να υπάρχουν αντισημιτικά συνθήματα; Υπέφερε η χώρα μας από τους Εβραίους της; Οχι, βεβαίως. Ελληνες οι ίδιοι όπως και οι φίλοι και γείτονές τους χριστιανοί, μάλλον το αντίθετο βίωσαν. Χριστιανοί βρέθηκαν συνεργάτες των Γερμανών, όπως καλοί Χριστιανοί βρέθηκαν διασώστες των διωκόμενων Ελλήνων Εβραίων. Ακόμα και στον κακόπιστο αναγνώστη που θα επιχειρήσει να δικαιολογήσει τα αντισημιτικά του αισθήματα με την πολιτική του Ισραήλ –κακώς, κάκιστα– πάλι η απάντηση είναι ίδια: υπέφερε σε κάτι η χώρα μας από το Ισραήλ; Μάλλον, το αντίθετο συμβαίνει και μπορεί να χρειάστηκε να περάσει καιρός αλλά το βλέπομε σήμερα που οι δύο χώρες συνεργάζονται σε βασικούς τομείς οικονομίας και άμυνας.

Τότε, τι πάει στραβά; Μήπως θα έπρεπε στο όνομα μιας αμφίδρομης σχέσης, που λειτουργεί μεταξύ των διαφορετικών θρησκευτικών κοινοτήτων μέσα στην κοινωνία μας, να γίνει μία προσπάθεια να μεταφρασθεί σε κανονικότητα η διαφορετικότητα του «άλλου»; Οτι δηλαδή ο Ελληνας που τυχαίνει να είναι Εβραίος κατά το θρήσκευμα και όχι στην καταγωγή, όπως ακούγεται κατά κόρον από πολιτικούς και δημοσιογράφους, δεν είναι ούτε πιο έξυπνος ούτε πιο πλούσιος ή πιο ικανός από τους συμπατριώτες του χριστιανούς. Μπορεί κάποιοι σε βαθμό ακόμα και αστειότητας να κολακεύονται με τους παραπάνω χαρακτηρισμούς και να το χαίρονται υπόγεια, αλλά χωρίς να το καταλάβουν περιθωριοποιούνται αυτόματα. Χρειάζεται γνώση, λοιπόν. Γιατί ακριβώς στη βάση του αντισημιτισμού ένα πράγμα υπάρχει: η άγνοια.

Κι ένα τελευταίο. Πρόσφατα το Ολοκαύτωμα χαρακτηρίστηκε από ειδήμονα του θέματος πανευρωπαϊκό έγκλημα. Δεν ήταν, όμως! Ηταν παγκόσμιο. Ας θυμηθούμε τη στάση της Αμερικής του Ρούζβελτ και του προέδρου της Κούβας Federico Bru που το 1939 αρνήθηκαν να επιτρέψουν την αποβίβαση 937 Εβραίων της Γερμανίας, οι οποίοι ζητούσαν άσυλο για να σωθούν. Οι άτυχοι του σκάφους «Σεντ Λιούις» μετά βίας εξασφάλισαν καύσιμα για να μην χαθούν μεσοπέλαγα, αλλά λίγοι σώθηκαν από τα κρεματόρια του Αουσβιτς. Ησαν όσοι με τέσσερις ζαριές, όπως και οι σημερινοί πρόσφυγες, δεν ήσαν ανάμεσα σε αυτούς που μοιράστηκαν μεταξύ Αγγλίας, Βελγίου, Γαλλίας και Ολλανδίας. Χρειάζεται πολλή δουλειά ακόμη…

* Πρεσβευτής, συγγραφέας εκδόσεων ΥΠΕΞ και εκπρόσωπος για Θέματα Αντισημιτισμού και Ολοκαυτώματος.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή