«Συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων της χώρας, εθνική ενότητα, συνοχή, ομοψυχία και συστράτευση των απανταχού της γης συνελλήνων». Αυτό χρειάζεται η χώρα για να εξέλθει από την πολυεπίπεδη κρίση που τη μαστίζει, σύμφωνα με τον Αντώνη Κουνάδη. Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 1999, ο κ. Κουνάδης έχει λαμπρή σταδιοδρομία στην επιστήμη του μηχανικού και φέτος είναι πρόεδρος του ανώτατου πνευματικού θεσμού της Ελλάδας. Εχοντας γεννηθεί το 1937, κάνει μια αναδρομή ζωής και θυμίζει και την αθλητική του σταδιοδρομία, καθώς υπήρξε δισκοβόλος με σημαντικές επιτυχίες σε Ελλάδα και εξωτερικό. Βεβαίως, όπως τόνισε, «θέλω να διευκρινίσω ότι οι απαντήσεις μου στα ερωτήματά σας εκφράζουν προσωπικές μου απόψεις, ιδιαίτερα δε, αυτό ισχύει για τις απαντήσεις μου που αφορούν θέματα της Ακαδημίας Αθηνών, για τα οποία βεβαίως δεν έχω σχετική εξουσιοδότηση».
– Διανύσατε όλη τη μεταπολεμική Ελλάδα. Ποιες οι αναμνήσεις σας για τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις;
– Κατοχική περίοδος εξοντωτικής φτώχειας και μακράς κακουχίας, δραματικές πολιτικές εξελίξεις, έντονος εθνικός διχασμός, βαθμιαία ομαλοποίηση της πολιτικής ζωής, κατασκευή έργων υποδομής, βήματα οικονομικής ανορθώσεως, νέα περίοδος πολιτικής ανωμαλίας, δικτατορία, τραγωδία της Κύπρου, μεταπολίτευση, έξοδος από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, σταδιακός εκδημοκρατισμός, αποβιομηχάνιση της χώρας. Mετά μία εθνική συμφορά, στα μέτρα για την αποκατάστασή της ενίοτε περιλαμβάνονται ή παρεισφρέουν άστοχα ή και καταστροφικά μέτρα. Παράδειγμα, η έναρξη κρατικοποιήσεων μεγάλων προβληματικών επιχειρήσεων επιβαρυντικών για τη χώρα. Επίσης, το Σύνταγμα του 1975 κατήργησε την προστασία που εξασφάλιζε το Σύνταγμα του 1952 για τη γλώσσα μας, κυρίαρχο χαρακτηριστικό της εθνικής μας ταυτότητας. Τούτο επέτρεψε τη σταδιακή της φθορά μέσω νομοθετικών ρυθμίσεων, με αποτέλεσμα το σημερινό επίπεδο κακοποίησής της και άλλα ζημιογόνα παρεπόμενα. Στη συνέχεια είχαμε το ευοίωνο γεγονός της εισόδου της χώρας μας στην τότε ΕΟΚ, τη μετέπειτα εισροή πακτωλού χρημάτων, την ενίσχυση οικονομικά ασθενέστερων τάξεων χωρίς όμως την πραγματοποίηση επενδύσεων, τις «κοινωνικοποιήσεις» προβληματικών επιχειρήσεων, τη διόγκωση του δημόσιου τομέα, την κατασπατάληση κοινοτικών πόρων. Ακολούθησαν έντονος λαϊκισμός, πολυτελής διαβίωση με αυξανόμενο εξωτερικό δανεισμό, υποθήκευση του μέλλοντος γενεών, πτώχευση, φυγή νεολαίας στο εξωτερικό, αποκρατικοποίηση δημοσίων οργανισμών με εντολή δανειστών, λαϊκή αγανάκτηση, απαξίωση πολιτικών, ξεπούλημα-υποθήκευση κρατικής περιουσίας, μείωση εθνικής κυριαρχίας, μεταναστευτικό, ασύμμετρες εξωτερικές απειλές από τους γείτονές μας, έλλειψη συνεννοήσεως των πολιτικών δυνάμεων, εσωτερικός διχασμός, έλλειψη εθνικής συνοχής, με αποτέλεσμα η χώρα μας να βρίσκεται σήμερα σε μέγιστο κίνδυνο.
– Μπορείτε να γίνετε πιο σαφής σχετικά με τη φθίνουσα πορεία της γλώσσας και τις άλλες επιπτώσεις;
– Το Σύνταγμα του 1975 που αφήρεσε την ασπίδα προστασίας της γλώσσας που παρείχε το Σύνταγμα του 1952 επέτρεψε την περιβόητη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1976, η οποία κατάφερε το πρώτο καίριο πλήγμα κατά της γλώσσας μας με την κατάργηση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών από το πρωτότυπο. Το 1982 ακολούθησε δεύτερο πλήγμα με την κατάργηση του πολυτονικού συστήματος γραφής που συνοδεύθηκε αργότερα με άλλα κατά της γλώσσας μέτρα, τα οποία οδήγησαν στο σημερινό επίπεδο λεξιπενίας, αδυναμίας εκφράσεως και σκέψεως της νεολαίας που χρησιμοποιεί στο λεξιλόγιό της περίπου 800 λέξεις. Οσο πτωχότερο το λεξιλόγιο τόσο πτωχότερη η σκέψη, διότι σκεπτόμεθα μέσω των λέξεων. Είναι συνήθεις οι βαρβαρισμοί, οι σολοικισμοί, η παραμορφωτική εκφορά λόγου, που ακούμε ακόμη και από παρουσιαστές ειδήσεων ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών. Η Ελληνική Γλωσσική Κληρονομιά διοργάνωσε μεγάλες εκδηλώσεις για την προστασία της ελληνικής, επιτυγχάνοντας την ανάσχεση της φθίνουσας πορείας της και ακολούθως την αύξηση των ωρών διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών, τα οποία δυστυχώς εντάχθηκαν πρόσφατα στα προαιρετικά μαθήματα!
– Τελευταία βλέπουμε έντονα εκφυλιστικά φαινόμενα, όπως η άνοδος της Ακροδεξιάς αλλά και της βίας των δύο άκρων. Πιστεύετε ότι κινδυνεύει η δημοκρατία;
– Τα εκφυλιστικά αυτά φαινόμενα, οφειλόμενα εν πολλοίς σε κακές πολιτικές, είναι περιορισμένης εκτάσεως. Ο σημερινός κόσμος ζει σε περιβάλλον μεγάλης ανασφάλειας, πρωτόγνωρης φτώχειας, χωρίς την αναγκαία ιατρική περίθαλψη, χωρίς προοπτική, δεν εμπιστεύεται τα πολιτικά κόμματα και τους πολιτικούς, αναζητώντας με αγωνία έξοδο από τη βαθιά και πολυδιάστατη κρίση που βιώνει, την οποία μάλιστα επιτείνει το οξύ μεταναστευτικό πρόβλημα. Δεν νομίζω ότι η δημοκρατία κινδυνεύει. Ωστόσο, ασθενή δημοκρατικά καθεστώτα μικρών χωρών δέχονται ισχυρά πλήγματα και αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες.
– Τι χρειάζεται η χώρα μας για να βγει από την κρίση;
– Συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων της χώρας, εθνική ενότητα, συνοχή, ομοψυχία και συστράτευση των απανταχού της γης συνελλήνων και όλων των δυνάμεων του έθνους οικονομικών, πολιτικών, πνευματικών, κοινωνικών με στόχο την ενίσχυση της χώρας μας στους καίριους τομείς της Παιδείας, της Αμυνας και της Οικονομίας.
Η Ακαδημία Αθηνών δεν είναι αποκομμένη από την κοινωνία
«Το ότι υπήρξε μικρή περίοδος κατά την οποία η Ακαδημία δεν έκανε δημόσιες τοποθετήσεις, δεν δικαιολογεί την άποψη ότι η Ακαδημία Αθηνών είναι απόμακρος θεσμός, αποκομμένος από την κοινωνία», αναφέρει ο κ. Κουνάδης, απαντώντας στο σχετικό σχόλιo. «Ενδεικτικά αναφέρω ότι η Ακαδημία τη δεκαετία του 2000 επανειλημμένως έλαβε θέση για σοβαρά κοινωνικά ή εθνικά θέματα, όπως για την προστασία της ελληνικής γλώσσας και το πρόβλημα της ακριτικής περιοχής της Θράκης. Επίσης, για τον ζωτικής σημασίας τομέα της ενέργειας υπέβαλε τελευταία προτάσεις προς τον αρμόδιο υπουργό, ενώ για θέματα οικονομίας διοργάνωσε ομιλίες σε δημόσιες συνεδρίες της», προσθέτει.
– Η έκδοση του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής (ΙΛΝΕ) γλώσσας ξεκίνησε το 1933 και πρόσφατα εκδόθηκε ο 6ος τόμος, που περιλαμβάνει το ένα τρίτο του γράμματος δέλτα. Πού οφείλεται η καθυστέρηση;
– Και άλλες Ακαδημίες με μεγάλο και εξειδικευμένο προσωπικό και οικονομικά μέσα καθυστερούν στην έκδοση του λεξικού τους, όπως Σουηδία, Ελβετία, Αυστρία κ.ά. Η Γερμανία τελείωσε το 1961 το δικό της λεξικό που άρχισε το 1852. Οι λόγοι καθυστέρησης δεν είναι μόνο οικονομικοί, που είναι και οι σοβαρότεροι. Η έκδοση ενός λεξικού είναι σύνθετη, επίπονη και μακράς διάρκειας εργασία. Στο Κέντρο ΙΛΝΕ της Ακαδημίας το προσωπικό έχει μειωθεί κατά 40%, διότι ορισμένα ικανά στελέχη συνταξιοδοτήθηκαν, ενώ άλλα έφυγαν για να γίνουν μέλη ΔΕΠ σε ΑΕΙ, εξασφαλίζοντας καλύτερες οικονομικές συνθήκες. Η μη ύπαρξη ακαδημαϊκού γλωσσολόγου, ο οποίος θα μπορούσε να προωθήσει και επιβλέψει το έργο, αποτελεί πρόσθετο λόγο καθυστέρησης. Ωστόσο, η πρόοδος στην τεχνολογία προχώρησε αρκετά, ώστε η έκδοση του λεξικού να γίνεται με ταχύτατους ρυθμούς. Περισσότερα, στην παρουσίαση του 6ου τόμου, στην Ακαδημία στις 23 Απριλίου.
– Υπήρξατε πρωταθλητής δισκοβολίας, φθάσατε έως και 5ος στον κόσμο. Πώς επιλέξατε το άθλημα;
– Κάθε άνθρωπος γεννιέται με χαρίσματα, δεξιότητες, κληρονομικές προδιαθέσεις. Φαίνεται ότι κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά, όπως ο σωματότυπός μου, τα κληρονόμησα από τον πατέρα μου, ο οποίος μετέσχε στη Μεσολυμπιάδα στην Αθήνα το 1906 στο άθλημα της διελκυστίνδας, όπου η ομάδα του διακρίθηκε. Η ενασχόλησή μου με τον αθλητισμό ξεκίνησε στα 12 μου, σε μία «αλάνα» της Καλλιθέας, όπου δοκίμασα τις ικανότητές μου στη σφαιροβολία και ιδιαίτερα στη δισκοβολία με χρήση ενός υποτυπώδους μεταλλικού δίσκου ενός κιλού. Αμέσως ξεχώρισα. Το επόμενο έτος συναγωνιζόμουν πολύ μεγαλύτερούς μου. Εκτόξευα τον δίσκο σε απόσταση που ξεπερνούσε τα όρια της αλάνας, χτυπώντας στον μαντρότοιχο μεταξύ αλάνας και της αυλής γειτονικής οικίας, λίγο αργότερα ο δίσκος πέρασε πάνω από τον μαντρότοιχο πέφτοντας στην αυλή, ευτυχώς χωρίς ατύχημα. Στα 14 μου έτη πέτυχα μια εντυπωσιακή νίκη στους πανελλήνιους εφηβικούς αγώνες με επίδοση 36,76 μέτρα. Εκτοτε, είχα μια λαμπρή, παγκόσμιας αναγνώρισης, πορεία σπουδάζοντας παράλληλα στο ΕΜΠ και στο εξωτερικό.
Το Σκοπιανό
– Η «Κ» στα μέσα Φεβρουαρίου δημοσίευσε ανακοίνωση της Ακαδημίας για τα Σκόπια με τίτλο «Ο τόπος εγκατάστασης ενός λαού (και μόνο) δεν είναι προσδιοριστικός της ταυτότητάς του». Η ανακοίνωση φέρεται να σχολιάστηκε ευμενώς από τον Τύπο και την κοινή γνώμη. Πάνω σε ποιους άξονες πρέπει να αναζητηθεί λύση;
– Για το Σκοπιανό η Ακαδημία Αθηνών εξέδωσε ανακοίνωση στις 16 Φεβρουαρίου, η οποία είχε ιδιαίτερα θετική απήχηση. Το δεύτερο ερώτημά σας δεν είναι επιστημονικού αλλά πολιτικού περιεχομένου εκτός των σκοπών της Ακαδημίας κατά το άρθρο 78 του Οργανισμού της. Ανεξαρτήτως τούτου, οποιαδήποτε σχετική παρέμβαση δεν είναι σκόπιμη στη φάση αυτή των διεξαγομένων μυστικών διαπραγματεύσεων.
– Ποια βιβλία διαβάζετε τώρα;
– Ιδιαίτερα με ενδιαφέρουν βιβλία της αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, αρχαίων ιστορικών συγγραφέων αλλά και της νεότερης πολιτικής ιστορίας του τόπου.
Η συνάντηση
Παρά την πρόταση της «Κ» για γεύμα, ο κ. Κουνάδης επέλεξε η συνάντηση να γίνει στο γραφείο του, στην Ακαδημία Αθηνών. Εκεί, περιοριστήκαμε σε ένα λιτό πρωινό, αποτελούμενο από ελληνικό καφέ και κέικ. Στο κτίριο επικρατούσαν η σιωπή και οι χαμηλοί τόνοι που απαιτεί το πνευματικό έργο.
Την ίδια στιγμή, ο περίβολος της Ακαδημίας «έσφυζε» από τα φλας των τουριστών που φωτογράφιζαν το εμβληματικό κτίριο, ενώ πολλοί ήταν εκείνοι που εισέρχονταν και στον χώρο για να δουν την κεντρική αίθουσα.
Οι σταθμοί του
1937
Γεννιέται στην Αθήνα.
1959
Πανελλήνια επίδοση δισκοβολίας με 56,06 μ. καταρριφθείσα μετά 11 χρόνια βαλκανιονίκης, μεσογειονίκης.
1959
Χρυσό μετάλλιο στους Παγκόσμιους φοιτητικούς αγώνες στο Τορίνο.
1970
Αριστούχος διδάκτωρ της Σχολής Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ.
1982
Τακτικός Καθηγητής ΕΜΠ.
1999
Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (ήδη μέλος των ξένων Ακαδημιών).
2010
Βραβείο Blaise Pascal από την Ευρωπαϊκή Ακαδημία Επιστημών.
2014
Ανώτερος Ταξιάρχης του Τάγματος της Τιμής από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.