Aφησα σκοπίμως τις μέρες να περάσουν, επειδή ήθελα να εξετάσω την περίπτωση του Ν. Τόσκα με πλήρη ψυχραιμία. Κατέληξα στο συμπέρασμα ότι το πρόβλημα του υπουργού δεν είναι πολιτικό. Αλλωστε, η πολιτική την οποία εφαρμόζει είναι πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ: είναι η προσαρμογή, κατά το δυνατόν, του «αντιεξουσιαστικού» πνεύματος του προεκλογικού προγράμματός τους στα δεδομένα της πραγματικότητας· και εκείνος την εφαρμόζει με πείσμα στρατιωτικό.
Το θέμα του Ν. Τόσκα είναι βαθύτερο και πέραν της πολιτικής· και είναι αυτός ο λόγος για τον οποίον ο συγκεκριμένος υπουργός έχει εξελιχθεί σε πρόβλημα για την ίδια την κυβέρνηση. Το έδειξαν οι αντιδράσεις στις δηλώσεις του, με αφορμή τα δύο πολυσυζητημένα περιστατικά των ημερών – αντιδράσεις ακόμη και από στελέχη της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Προτού όμως τολμήσω να παρουσιάσω την υπόθεσή μου (δεν είμαι ειδικός, ώστε να διακινδυνεύσω γνωμάτευση), οφείλω να την τεκμηριώσω.
Eνας άνθρωπος 88 ετών οδηγείται διά της βίας μέσα στο σπίτι του από δύο επίδοξους ληστές. Αμύνεται με ένα σπαθί (ήταν απόστρατος του Λιμενικού) και τραυματίζει τον έναν, οι ληστές τρέπονται σε φυγή και αυτός γλιτώνει. Ολοι καταλαβαίνουν ότι, ακόμη και υπό συνθήκες αυτοάμυνας, η χρήση όπλου είναι κάτι πολύ σοβαρό, με συνέπειες ενδεχομένως ανεπανόρθωτες· γι’ αυτό, κανείς δεν θα ήθελε να βρεθεί ποτέ στη θέση να χρησιμοποιήσει όπλο για τη ζωή του. Από την άλλη πλευρά, όμως, αμφιβάλλω αν υπάρχει έστω και ένας ο οποίος στιγμιαία δεν σκέφθηκε, μόλις άκουσε την είδηση, ότι θα ήθελε να μπορούσε να κάνει το ίδιο εάν βρισκόταν στην ηλικία και στη θέση του ανθρώπου αυτού.
Αυτοί ήσαν, νομίζω, οι όροι του διλήμματος για τον καθέναν μας, όταν ο υπουργός εμφανίσθηκε για να επιπλήξει ουσιαστικά τον αμυνθέντα με τη δήλωσή του ότι «δεν είμαστε Φαρ Ουέστ». Δεν ήταν μόνο ότι ο υπουργός μπέρδεψε την αυτοδικία με την αυτοάμυνα, το χειρότερο ήταν ότι του έλειπε απολύτως κάθε συναισθηματική σύνδεση με το θέμα. Δεν ήταν απλώς η αναμενόμενη ψυχρότητα του στρατιωτικού· ήταν αδυναμία να εκτιμήσει συναισθηματικά μια κατάσταση, η οποία είχε αγγίξει όλους με τον ίδιο τρόπο.
Iσως μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια «κακιά στιγμή» του υπουργού, αν δεν ερχόταν απανωτά το ακόμη χειρότερο περιστατικό, που είχε ως αποτέλεσμα τον βαρύ τραυματισμό του επιχειρηματία στην Κηφισιά. Η μεγάλη προσφορά αίματος για τον άνθρωπο αυτόν, που νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση, απέδειξε πόσο συγκίνησε η περίπτωσή του τον κόσμο. Ενδεχομένως, επειδή ο άτυχος (και γενναίος) Αλέξανδρος Σταματιάδης διακινδύνευσε για κάτι ακριβότερο από τη ζωή του: την οικογένειά του. Και όμως, τίποτε από αυτά δεν έπιασε –ακριβέστερα, δεν αισθάνθηκε– ο Ν. Τόσκας. Για να μη μας μείνει αμφιβολία επ’ αυτού, φρόντισε μάλιστα να μας το επισημάνει με τη διαπίστωση ότι «δεν ζούμε σε κόσμο αγγελικά πλασμένο». Λες και δεν το ξέραμε…
Δεν ήταν απαραίτητο για τον Ν. Τόσκα να δείξει κάτι που δεν νιώθει, δεν τον υποχρεώνει κανείς. Δεν είχε λόγο, όμως, να προσβάλει αυτό που ένιωθαν όλοι οι άλλοι. Πολιτικός είναι, πώς δεν το καταλαβαίνει; Αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα του Ν. Τόσκα: όχι τόσο η τερατώδης αναισθησία του, αλλά η άνεση, η φυσικότητα με την οποία την αποκαλύπτει. Πώς μπορεί; Καταλήγω, λοιπόν, στη σκέψη μήπως ο Ν. Τόσκας είναι βαριά περίπτωση του συνδρόμου Asperger και δεν έχει διαγνωσθεί. Η περίεργη χρήση της γλώσσας, η αδεξιότητά του, η προφανής αδυναμία του να εκτιμήσει τη συναισθηματική βαρύτητα των καταστάσεων, όλα αυτά από όσο ξέρω μπορεί να είναι συμπτώματα Asperger. Δεν το ψάχνει καλύτερα; Ψυχιάτρους έχουν πια στην ΕΛ.ΑΣ., ίσως δεν θα χρειαστεί να πληρώσει κιόλας…