Ολα δείχνουν ότι οδεύουμε σε μια γεωπολιτική αντιπαράθεση, που θα μπορούσε να ονομασθεί και νέος Ψυχρός Πόλεμος, μεταξύ Δύσης και Ρωσίας. Το αν αυτό μπορούσε να αποφευχθεί ή το αν είναι λάθος, θα είναι επί πολύ καιρό θέμα συζήτησης. Το ζήτημα είναι ποιες επιπτώσεις θα έχει αυτή η εξέλιξη στα ελληνικά εθνικά συμφέροντα.
Είναι κατ’ αρχήν λάθος να σκεπτόμαστε με βάση αξιώματα και «εργαλεία» περασμένων δεκαετιών. Λένε, π.χ., ορισμένοι: «Οι Ρώσοι δεν θα διεκδικήσουν ποτέ ρόλο στην Ελλάδα, γιατί στο κάτω κάτω της γραφής υπάρχει και η Γιάλτα». Ας ξυπνήσουν και ας δουν τι συμβαίνει γύρω μας. Η ρύθμιση της Γιάλτας αφορά, πλέον, τους ιστορικούς και μόνο. Κανείς, ούτε στη Μόσχα ούτε και στην Ουάσιγκτον, δεν κινείται με βάση τι συμφώνησαν Τσώρτσιλ και Στάλιν.
Η Ελλάδα διακρίνεται από ένα διπολισμό. Το μυαλό της βρίσκεται με τη μεριά της Δύσης, την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ. Το συναίσθημα, αν πιστέψουμε και πρόσφατες δημοσκοπήσεις, με τη Ρωσία.
Ενας νέος Ψυχρός Πόλεμος θα έχει ως βασικό πεδίο αντιπαράθεσης τα Βαλκάνια. Η Ρωσία τα διεκδικεί ως σφαίρα επιρροής και ενοχλείται ιδιαίτερα όταν βλέπει βαλκανικές χώρες να γίνονται μέλη δυτικών κλαμπ, του ΝΑΤΟ. Στην περίπτωση των Σκοπίων, η Μόσχα δεν θέλει την ένταξή τους στη Συμμαχία. Πόσο μακριά θα φθάσει για να το πετύχει, κανείς δεν γνωρίζει. Σίγουρα, πάντως, θα παιχθεί μια μικρή παρτίδα γεωπολιτικού πόκερ γύρω από αυτή την υπόθεση.
Σε ό,τι αφορά τους ανατολικούς μας γείτονες, είναι σαφές ότι για την ώρα ο άξονας Ερντογάν – Πούτιν ισχυροποιείται. Πέρα από τη χημεία και τον δεσμό ανάμεσα στους δύο ηγέτες, τους ενώνουν συμφέροντα πάρα πολλών δισ. Αυτή η εξέλιξη δυσκολεύει τα πράγματα. Γιατί η ελληνική εξωτερική πολιτική θα μπορούσε πιθανώς να παίξει το «ρωσικό χαρτί», όπως έκαναν παλαιότερα σε εποχές Ψυχρού Πολέμου Ελληνες πρωθυπουργοί. Αλλά για να πάει πού, όταν οι δεσμοί της Μόσχας με τον πάγιο και μεγάλο αντίπαλο είναι τόσο στενοί;
Το πιο πιθανό σενάριο είναι μια ελληνική εξωτερική πολιτική η οποία θα στηρίζεται σε στενή συνεργασία με την Ε.Ε. στα Βαλκάνια και ισχυρότερους αμυντικούς δεσμούς με τις ΗΠΑ, ιδιαίτερα εφόσον μεγαλώνει το ρήγμα Ουάσιγκτον – Αγκυρας. Είναι άλλωστε πρωτοφανές ότι μία αριστερή κυβέρνηση εμφανίζεται διατεθειμένη να προσφέρει τόσες και τέτοιες διευκολύνσεις στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ.
Θα υπάρχουν, βεβαίως, στιγμές κατά τις οποίες η Αθήνα θα κλείνει το μάτι στη Μόσχα σε θέματα που αφορούν την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική και θα φροντίζει –ανεξαρτήτως κυβέρνησης– να μην κλιμακώνεται η ψυχρή αντιπαράθεση. Αλλά αυτά είναι συνήθειες και τεχνικές που έχουν δοκιμασθεί και στο παρελθόν.
Η Ελλάδα θα επηρεασθεί, συνεπώς, από τον νέο Ψυχρό Πόλεμο, αλλά το «ανήκομεν εις την Δύσιν» δύσκολα θα αλλάξει, προς το παρόν. Εχουμε άλλωστε μια μοναδική ικανότητα να ισορροπούμε ανάμεσα στο μυαλό και το συναίσθημα στο δύσκολο πεδίο της διπλωματίας. Ξέρουμε ίσως ότι η «μαγκιά» στα λόγια από τη «μαγκιά» στην πράξη, σε μία τόσο επικίνδυνη γειτονιά, έχει μεγάλη διαφορά.