Με πρόσκληση του Οικουμενικού Πατριάρχη, και στην κατανυκτική ατμόσφαιρα του λαμπρού ναού στην κοινότητα του Μεγάλου Ρεύματος στον Βόσπορο, θα ακουστεί αύριο το ορατόριο «Θεοφάνης ο Ελληνας». Είναι ένα νέο έργο, βαθύπνοο, του συνθέτη Σάββα Καρατζιά από τη Ρόδο, ο οποίος προσκλήθηκε από τον Πατριάρχη να παρουσιάσει σε μία συναυλία μέγιστου συμβολισμού αυτή τη σύνθεση για τον σπουδαίο αγιογράφο Θεοφάνη (1340-1410), που διέπρεψε στη Ρωσία και υπήρξε δάσκαλος του σημαντικότερου Ρώσου αγιογράφου Αντρέι Ρουμπλιόφ.
«Ολα ξεκίνησαν πριν από δύο χρόνια όταν είδα για πρώτη φορά το έργο του Αντρέι Ταρκόφσκι “Ρουμπλιόφ”, και μέσα απ’ αυτό ανακάλυψα μία ιδιαίτερη μορφή που βρισκόταν σε κάθε βήμα του Ρουμπλιόφ, τον Θεοφάνη, τον δάσκαλό του», λέει ο συνθέτης Σάββας Καρατζιάς. «Οσο έψαχνα για τη ζωή και το έργο του Θεοφάνη τόσο περισσότερο εντυπωσιαζόμουν απ’ τη λαμπρότητα, αλλά και το μέγεθος της τέχνης του. Αυτό έγινε η αφορμή ώστε να κάτσω στο πιάνο μου και να ξεκινήσω τις πρώτες μου νότες…».
Η συναυλία θα δοθεί αύριο, 13 Απριλίου, στις 6 μ.μ., στον Ιερό Ναό Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μεγάλου Ρεύματος στον Βόσπορο, μια περίλαμπρη ανακαινισμένη εκκλησία, που μαρτυρεί την αίγλη των ελληνικών κοινοτήτων κατά το παρελθόν. Την ίδια μέρα το πρωί, ο Οικουμενικός Πατριάρχης θα λειτουργήσει στην Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής Μπαλουκλή μαζί με τον Μητροπολίτη Ρόδου κ. Κύριλλο και τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Καρπάθου και Ολύμπου κ. Κύριλλο.
Το έργο «Θεοφάνης ο Ελληνας», που πρωτοπαρουσιάστηκε τον περασμένο Οκτώβριο στη Ρόδο, θα παρουσιαστεί στην Πόλη με πλειάδα εκλεκτών συντελεστών από την Ελλάδα. Θα διευθύνει ο Αναστάσιος Συμεωνίδης με τη συμμετοχή του Ars Nova Ensemble, της μεσοφώνου Ειρήνης Καράγιαννη, του πιανίστα Παναγιώτη Γώγου και της Μεικτής Χορωδίας Θεσσαλονίκης (μουσική προετοιμασία: Μαρία Κωνσταντινίδου). Και η όλη εκδήλωση που έχει τεθεί υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου συνδιοργανώνεται από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, τον Δημοτικό Οργανισμό Πολιτισμού του Δήμου Ρόδου και το Ωδείο Corelli με την υποστήριξη της Ιεράς Μητροπόλεως Ρόδου.
«Με το Ορατόριο “Θεοφάνης ο Ελληνας” τολμώ το πάντρεμα χρονικά τριών κόσμων», λέει ο Σάββας Καρατζιάς. «Το παρόν της όψιμης βυζαντινής, τη μεταμεσαιωνική και τη σύγχρονη γραφή, ενώ ακουστικά και μόνο μέσω της μουσικής δίνω μία πολυδιάστατη οπτικοακουστική γλαφυρή αναπαράσταση τόσο της ζωής όσο και του έργου του Θεοφάνη. Ενα ηχητικό οδοιπορικό θα έλεγα απ’ το ξεκίνημα της ζωής του στην πατρίδα του την Κωνσταντινούπολη, ώστε να μεταφέρει τη βυζαντινή τεχνοτροπία και τον πολιτισμό στη Ρωσία».
Ο ακροατής έχει την αίσθηση ότι είναι αυτόπτης μάρτυρας «μιας μεγάλης σε έκταση αγιογραφίας, πετώντας από σκαλωσιά σε σκαλωσιά, θαυμάζοντας το πρωινό φως που διαπερνάει τα παράθυρα ενός Ναού», λέει ο Σάββας Καρατζιάς.
«Μουσικά ο αιολικός ρυθμός, ή αλλιώς το νησιώτικο μινόρε, ο κατεξοχήν λέσβιος και θεσσαλικός τρόπος, είναι η βασική σκάλα του μουσικού μου υλικού. Τις πρώτες “πινελιές” συμπληρώνει ο χορός ως μία σύσσωμη φωνή από το υπερπέραν, ψάλλοντας τρία κείμενα κλειδιά: το ποίημα του Αρσένι Ταρκόφσκι, που απευθύνεται στον πλημμυρισμένο από Χάρη Αγιογράφο, την ερμηνεία και θεολογία της εικόνας της Μεταμορφώσεως του Κυρίου για να κορυφωθεί στο απολυτίκιο της γιορτής. Τέσσερα ιντερμέτζα διαφωτίζουν με ντοκουμέντα τη ζωή του Αγιογράφου που ως κανονάρχης προλέγουν τη μουσική που αποδίδω μέσα από μινιμαλιστικές προσεγγίσεις, παντρεύοντας σε πολλά σημεία την τέχνη της ζωγραφικής και της μουσικής.
Σκοπός για μένα είναι το έργο αυτό να γίνει η αφορμή για να μάθει ο κόσμος τη λαμπρότητα αυτού του σπουδαίου αγιογράφου-ζωγράφου, του Θεοφάνη του Ελληνα».