«Τρέξαμε 20 χλμ. στον Υμηττό. Κλειστήκαμε σε έναν στενό χώρο, δίχως επαφή με τον έξω κόσμο. Περπατούσαμε ολόκληρα βράδια στην Αθήνα». Η ηθοποιός και σκηνοθέτις Ραφίκα Σαουίς και ο εικαστικός Μιχάλης Αργυρού είναι έτοιμοι να κλειστούν για 96 ολόκληρες ώρες στο Μουσείο Μπενάκη, σε μία συνεχή, εξαντλητική εικαστική εγκατάσταση περφόρμανς, που έχει τίτλο «Τρωάδες – Anima Captus» και η οποία εμπνέεται από την ευριπίδεια τραγωδία πολέμου και διωγμού.
Η «εγκλωβισμένη ψυχή» θα διαχυθεί σε τρεις χώρους του μουσείου και θα σκεπάσει τους 40 περφόρμερ, όπως και το κοινό, που θα έρθει σε επαφή με σώματα, ήχους, εικόνες, προσπαθώντας να απελευθερώσει τους δικούς του εγκλωβισμούς, ανάμεσα σε αντίστοιχους άλλων. Οι καλλιτέχνες προέρχονται από τέσσερις χώρες –Αφγανιστάν, Ιράν, Συρία και Ελλάδα– και είναι οι ίδιοι που αφηγήθηκαν την πορεία των οικογενειών τους, τρεις γενεές πίσω. Βασικός σκοπός, εξάλλου, του μεγάλου πρότζεκτ είναι να εικονοποιηθούν οι 40 συνοριακές μεταβολές που συνέβησαν από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα από τη Δυτική Ασία έως τη Λεκάνη της Μεσογείου, αλλά και η ανακύκλωση της Ιστορίας, που –δυστυχώς τις περισσότερες περιπτώσεις– δεν σταματά να επαναλαμβάνεται.
Οι «Τρωάδες – Anima Captus», που λαμβάνουν χώρα με τη στήριξη του οργανισμού ΝΕΟΝ και του ΕΜΣΤ («Αυτός είναι ο ρόλος μας, να στηρίζουμε τέτοιες καλλιτεχνικές δράσεις», είπε η διευθύντρια του μουσείου Κατερίνα Κοσκινά), είναι ένας λαβύρινθος που χωρίζεται σε τρεις χώρους: Σφαγείο (τα κορμιά) – Δωμάτιο Κασσάνδρας (το σκοτάδι) – Ανυδρη γη (κρεβάτια επούλωσης αιώνιων τραυμάτων). Το κοινό θα προσπαθήσει, για όση ώρα επιθυμεί, να βρει την έξοδο, ακούγοντας τις αφηγήσεις, ψαύοντας κορμιά, όπως τα «έστησε» ο Γιάννης Καρούνης, και αντικείμενα, νιώθοντας τις δονήσεις του ήχου που σχεδίασε ο Κωνσταντίνος Σκουρλής.
Η περφόρμανς, κατά την οποία οι συντελεστές θα μένουν μέσα στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς ακόμη κι όταν κλείνουν οι πόρτες για το κοινό, εξετάζει την έννοια των συνόρων, της ρευστότητάς τους, αλλά και τι σημαίνει προκατάληψη που εδράζεται στο βίωμα, πώς σπάμε τις προκαταλήψεις μαθαίνοντας ακόμη καλύτερα εαυτόν και αλλήλους. Οι «Τρωάδες – Anima Captus» δημιουργούν, όπως είπαν χθες οι συντελεστές κατά την παρουσίαση του πρότζεκτ, «μια ενιαία γη, μια γεωγραφία χωρίς σύνορα».
Οι «Τρωάδες – Anima Captus» έχουν πολλή δουλειά από πίσω. Εδώ και έναν χρόνο, οι συντελεστές δούλεψαν πρώτα θεωρητικά γύρω από το τρίπτυχο «ταυτότητα – πολίτης – ανήκειν». Διάβαζαν, σκέφτονταν, σημείωναν τι σημαίνουν αυτοί οι όροι, πώς η δική τους μικροϊστορία εντάχθηκε στη μακροϊστορία. Αναζητούσαν τους τρόπους που οι ίδιοι θα αφηγηθούν αλλά και θα σωματοποιήσουν τις λέξεις τους. Το πρότζεκτ είναι μια δουλειά στην οποία όλοι ανεξαιρέτως ζούσαν στο πετσί τους για μήνες – είναι η δική τους, αληθινή εξιστόρηση, όπως το στόμα και το σώμα τους μπορούν να την αφηγηθούν. Εξάλλου, ακόμη και το ηχητικό τοπίο του Κωνσταντίνου Σκουρλή αποτελείται από ανθρώπινους ήχους, αλλά και από σιωπή.
Μένει να δούμε ποιος θα αντέξει να περάσει μέσα από τον λαβύρινθο και να βγει ξανά στο φως. Ισως άλλος, ίσως ο ίδιος…
«Τρωάδες – Anima Captus». Μουσείο Μπενάκη. Πειραιώς 138, από 3 έως 6 Μαΐου.