«Αναγκαστήκαμε να κατασκευάσουμε τις σωσίβιες λέμβους εν μέσω καταιγίδας. Δεν ήταν και η ιδανική συνθήκη». Με αυτά τα λόγια περιέγραψε τις πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όταν ξέσπασε η ευρωπαϊκή κρίση χρέους ο Πορτογάλος τέως πρόεδρος της Κομισιόν, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, μιλώντας σε δημόσια συνέντευξη ενώπιον κοινού στη Φλωρεντία, στη μαγευτική Βίλα Σαλβιάτι του EUI (European University Institute).
«Ημουν ανέκαθεν σίγουρος ότι θα αποφεύγαμε τη διάλυση του ευρώ κατά τη διάρκεια της 10ετούς θητείας μου», είπε. «Το πρόβλημα είναι πως πολλοί δεν ήταν και… κάπως έτσι φτάσαμε στο χείλος της αβύσσου», εξήγησε. Ποια ήταν όμως η χρονική στιγμή που η Ευρώπη έφτασε εγγύτερα στην άβυσσο; «Υπήρξαν στιγμές κατά τις οποίες ήμουν πολύ ανήσυχος, επειδή βλέπαμε ότι δεν υπήρχε επαρκής δράση ούτως ώστε να σταματήσει η πυρκαγιά στο σπίτι μας», σχολίασε. Ισως η κρισιμότερη στιγμή στην οποία η Ευρώπη βρέθηκε πιο κοντά στο τέλος του ευρώ ήταν η συνάντηση του G20 στις Κάννες, τον Νοέμβριο του 2011. Αυτή ήταν η τέλεια καταιγίδα», ανέφερε. Υπενθυμίζεται ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε λίγες ημέρες νωρίτερα προκηρύξει δημοψήφισμα για τους όρους που έθεταν οι πιστωτές προκειμένου να αποφύγει η χώρα τη χρεοκοπία, απόφαση που είχε συνέπειες σε όλη την Ευρωζώνη. «Τα spreads ανέβαιναν όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία. Η Ιταλία τελούσε υπό ασφυκτική πίεση, και η Ιταλία είναι από τις μεγαλύτερες χώρες στην Ευρώπη καθώς και σε όλο τον κόσμο. Κι έτσι, αν η Ιταλία εξελισσόταν σε πρόβλημα για το ευρώ, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει πολύ ισχυρή συστημική απειλή για το ευρώ. Αυτή ήταν πιθανότατα η πιο δύσκολη στιγμή», διηγήθηκε ο Μπαρόζο.
Η βοήθεια Ομπάμα
Τι συνέβαινε εκείνες τις δραματικές ημέρες πίσω από τις κλειστές πόρτες; «Κάποιοι ζητούσαν από την Ιταλία να μπει σε πρόγραμμα υπό το ΔΝΤ. Εγώ ήμουν εναντίον, γιατί σε αυτήν την περίπτωση οι αγορές θα στοιχημάτιζαν εντελώς κατά του ευρώ», συμπλήρωσε. Και ποιος βοήθησε να αλλάξει άρδην η διάθεση μεταξύ των διεθνών ηγετών που είχαν συγκεντρωθεί στην Κυανή Ακτή; «Νομίζω ότι ήταν απαραίτητο σε αυτήν τη σύνοδο του G20 να αποσαφηνιστεί ότι η Ιταλία δεν θα οδηγηθεί σε πρόγραμμα του ΔΝΤ, αλλά ότι, αντίθετα, η χώρα θα δεσμευόταν να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις. Και πράγματι, δεν ξέρω αν το έχω πει δημοσίως, ο Ομπάμα βοήθησε πολύ». Στη συνάντηση των ηγετών, συμπεριλαμβανομένων των Αγκελα Μέρκελ, Νικολά Σαρκοζί, Σίλβιο Μπερλουσκόνι, Χέρμαν βαν Ρομπέι και του ίδιου του Μπαρόζο, «ο Ομπάμα, ο οποίος είχε προσέλθει στη σύνοδο με την άποψη πως η Ιταλία πρέπει να μπει σε πρόγραμμα, άλλαξε άποψη και αυτό βοήθησε πολύ».
Η έλευση Μόντι
Δεν ήταν αρκετή η παραίτηση του Μπερλουσκόνι από την πρωθυπουργία στην Ιταλία για να ηρεμήσει η κατάσταση; «Η παραίτηση του Σίλβιο Μπερλουσκόνι ήρθε λίγο αργότερα», στα μέσα Νοεμβρίου. «Είναι όμως αλήθεια ότι η ιταλική κυβέρνηση τελούσε υπό αφόρητη πίεση. Και είναι αλήθεια ότι η έλευση του Μάριο Μόντι στην κυβέρνηση συνέβαλε στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στη δυνατότητα της Ιταλίας να υπερβεί την κρίση», ήταν η απάντηση του τέως προέδρου της Κομισιόν. Οπως υπογραμμίζει το Politico, «ας ξαναδιαβάσουμε αυτήν την τελευταία εκτίμηση: μόνο όταν ο Μπερλουσκόνι εγκατέλειψε την εξουσία, ο διάδοχός του κατάφερε να προσδώσει κάποιο επίπεδο εμπιστοσύνης στην Ιταλία. Και ας θυμηθούμε ότι ο Μπερλουσκόνι ήταν η μεγάλη ελπίδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στις φετινές εκλογές στην Ιταλία».