Εκκρεμότητες και πισωγυρίσματα

Εκκρεμότητες και πισωγυρίσματα

2' 52" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

​​Γράφοντας τον επίλογο βιβλίου με δοκίμια διαφόρων ιστορικών για τη διαμόρφωση της σύγχρονης Ελλάδας, ο Βρετανός ιστορικός και διπλωμάτης Μάικλ Λουέλιν Σμιθ σημείωσε: «Οι μορφές της εθνικής ζωής, του κράτους και του πολιτισμού που αναπτύχθηκαν τον 19ο αιώνα αποδείχθηκαν ανθεκτικές.

Μετά το ορόσημο του 1922-3, παρ’ όλη την ταραχή πολέμων, εμφυλίων πολέμων και δικτατορίας, οι γενικές γραμμές της εικόνας που έχουν οι Ελληνες για τους εαυτούς τους συνέχισαν να ταιριάζουν με το καλούπι που σχημάτισαν ο Παπαρρηγόπουλος και οι πρωτοπόροι του 19ου αιώνα· ενώ οι Ελληνες κινήθηκαν προς τη συναίνεση, το 1975 σε σχέση με το πολίτευμα, το 1976 σε σχέση με την ελληνική γλώσσα, στις αρχές της δεκαετίας του 1980 με την ενσωμάτωση της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή λέσχη και με τη συμφιλίωση των δύο πολιτικών μερών του ελληνικού έθνους».

Αυτά τα έγραψε ο Λουέλιν Σμιθ το 2009 [«The Making of Modern Greece: Nationalism, Romanticism and the Uses of the Past» (1797-1896)», με επιμέλεια των Roderick Beaton και David Ricks]. Καθώς φθάνουμε προς το τέλος του τρίτου προγράμματος διάσωσης, χρήσιμο είναι να δούμε με την ψύχραιμη ματιά του ξένου ιστορικού ότι το έθνος είχε πετύχει πολλά τα προηγούμενα χρόνια και να αποτιμήσουμε πού βρισκόμαστε μετά εννιά χρόνων κρίση. Εκκρεμότητες, σύμφωνα με τον Αγγλο ιστορικό, ήταν η περαιτέρω διαμόρφωση των σχέσεων Κράτους-Εκκλησίας, η διαχείριση της διαμάχης μεταξύ του δυτικότροπου καταναλωτισμού και της ανάγκης να προστατευθεί το περιβάλλον. «Ισως και μια νέα απόπειρα να διαμορφωθεί ένα πολιτικό και κοινωνικό σύστημα που προσέχει περισσότερο τα κοινά συμφέροντα παρά προνομιακούς κλάδους και προσωπικά συμφέροντα», έγραψε.

Πράγματι, τα ζητήματα του πολιτεύματος και της γλώσσας λύθηκαν και δεν αποτελούν τη βάση ενίοτε βίαιου διχασμού. Αλλά τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε –και όχι μόνο στην Ελλάδα– ότι το πολίτευμα απαιτεί συνεχή φροντίδα, ώστε να προλαβαίνει τους κινδύνους που μπορεί να απειλήσουν τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Στην Ελλάδα, η μακρόχρονη υπονόμευση των θεσμών συνδυάστηκε τελευταίως με την κρατική αδιαφορία για την τήρηση του νόμου, αφήνοντας προνομιακές ομάδες να δρουν όπως θέλουν. Η γλώσσα δε, κυρίως αυτή της πολιτικής αντιπαράθεσης, ζει μέρες άδοξες. Με την ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων να συμπίπτει με την κρίση και με τις «αντισυστημικές» διαδηλώσεις, λέξεις όπως «γερμανοτσολιάς», «στα τέσσερα», «προσκυνημένοι» και «ψόφα» κατέλαβαν το προσκήνιο της πολιτικής.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι «Ανεξάρτητοι Ελληνες», το πρώτο ελληνικό κόμμα δημιούργημα του Facebook, εκφράζουν ό,τι πιο οπισθοδρομικό στον πολιτικό λόγο. Δεν είναι τυχαίο, επίσης, ότι αυτό το δεξιό, εθνικιστικό κόμμα συγκυβερνά με τον ΣΥΡΙΖΑ, που θεωρεί εαυτόν εκπρόσωπο των ηττημένων του Εμφυλίου και επενδύει στην επαναφορά και τη διατήρηση της γλώσσας του διχασμού. Με την κυβέρνηση αυτή η χώρα ήρθε στο κατώφλι της εξόδου από την Ευρωζώνη. Εννοείται ότι οι ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν ευθύνονται για τα χρόνια που οδήγησαν στην κρίση, αλλά η διαχείριση της χώρας απ’ αυτούς από το 2015 την οδήγησε ακόμη πιο πίσω.

Μέσα στη μέγγενη της λιτότητας και των μεταρρυθμίσεων, με την ανεύθυνη πολιτική εκμετάλλευση της λαϊκής δυσαρέσκειας, αυτά που ο ιστορικός σημείωνε ως επιτεύγματα το 2009, αποδείχθηκαν ούτε τόσο στέρεα ούτε δεδομένα. Ενδιαφέρον έχει ότι και οι σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας, με κυβέρνηση κυρίως της ριζοσπαστικής αριστεράς, εξελίσσονται προς όφελος της Εκκλησίας. Επιπλέον, όποια ελπίδα υπήρχε για τη διαμόρφωση μιας πιο δίκαιης κοινωνίας, όπου η πολιτική θα υπηρετεί το κοινό συμφέρον και όχι προνομιούχες ομάδες με προσβάσεις στην πολιτική, έχει τσακιστεί στην καθημερινότητα, στους πολιτικούς τακτικισμούς και στην αδιαφορία για το κόστος στη χώρα. Καθώς φθάνουμε στο ορόσημο του «τέλους των μνημονίων», είναι φανερό ότι η ζημία που υπέστη η χώρα είναι βαθύτερη απ’ τις πληγές στην οικονομία. Οι δυσκολίες μεγαλώνουν.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή