Το 2018 θα είναι «καθοριστική» χρονιά για το μέλλον των ενεργειακών σχεδιασμών της Κύπρου και γενικότερα της ενεργειακής προοπτικής της Αν. Μεσογείου, τονίζει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος σημειώνει τη σθεναρή υποστήριξη που δίνεται το τελευταίο διάστημα από τις εμπλεκόμενες χώρες στον αγωγό EastMed. Λίγο πριν από τη σύνοδο κορυφής Αναστασιάδη, Τσίπρα, Νετανιάχου, στη Λευκωσία, μιλά για την προοπτική «διεύρυνσης» της τριμερούς συνεργασίας, ενώ σημειώνει ότι η Κύπρος προσβλέπει σε ρόλο «γέφυρας» ανάμεσα στις χώρες της Αν. Μεσογείου και στην Ε.Ε.
Μιλώντας στο γραφείο του στο υπουργείο Εξωτερικών, το οποίο αποτελεί οικείο χώρο καθώς είναι διπλωμάτης καριέρας, ο μέχρι πρότινος κυβερνητικός εκπρόσωπος και στενότερος σύμβουλος του προέδρου Αναστασιάδη, εκτιμά ότι η έντονα αποσταθεροποιητική συμπεριφορά της Τουρκίας τόσο στην Κύπρο όσο και στο Αιγαίο, ίσως εξυπηρετούσε τις προεκλογικές σκοπιμότητες Ερντογάν, και υπό αυτή την έννοια η επίσπευση των εκλογών ίσως οδηγήσει σε υποχώρηση της έντασης. Σπεύδει, ωστόσο, να υπογραμμίσει ότι αυτό θα φανεί στην πράξη.
– Πώς θα προχωρήσουν οι ενεργειακοί σχεδιασμοί της Κύπρου;
– Παρά την αρνητική εξέλιξη με την πρόσφατη παρεμπόδιση του γεωτρύπανου της ΕΝΙ από τουρκικά πλοία, οι ενεργειακοί σχεδιασμοί της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίζονται κανονικά. Είμαστε σε συνεχή επαφή και διαβούλευση με όλες τις εμπλεκόμενες εταιρείες αλλά και κράτη της περιοχής, όπως επίσης και κράτη-μέλη της Ε.Ε. με τα οποία βρισκόμαστε σε διάλογο για θέματα ενέργειας. Ο επικεφαλής της ΕΝΙ ήταν στην Κύπρο πριν από λίγες μέρες και είχε πολύ καλές συναντήσεις με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον υπουργό Ενέργειας, είμαστε σε διαβουλεύσεις με την Αίγυπτο και το Ισραήλ, έχουμε σχετικές συζητήσεις με τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Ιταλίας, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το μόνο που θα ήθελα να αναφέρω δημόσια είναι ότι το 2018 θα είναι καθοριστικό έτος για το μέλλον των ενεργειακών σχεδιασμών της Κυπριακής Δημοκρατίας και γενικότερα της Ανατολικής Μεσογείου και της ενεργειακής της προοπτικής. Δημόσια θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στα όσα λέμε και να επικεντρωνόμαστε σε πράξεις και ενέργειες.
– Υπάρχει ρόλος για την Κύπρο;
– Η Κύπρος βρίσκεται σε μια περιοχή που διαχρονικά είναι ιδιαίτερης γεωστρατηγικής σημασίας για την Ε.Ε. και γενικότερα τους ισχυρούς του διεθνούς συστήματος. Αυτό προσφέρει ευκαιρίες και δημιουργεί προκλήσεις. Ηταν συνειδητή επιλογή, αμέσως μετά τον διορισμό μου, να επισκεφθώ όλα τα γειτονικά κράτη έτσι ώστε να επιβεβαιώσω και να ενισχύσω την αντίληψη που επικρατεί, στη βάση πραγματικών δεδομένων, ότι η Κύπρος διατηρεί άριστες σχέσεις με όλους και μπορεί να διαδραματίσει ρόλο γέφυρας ανάμεσα στην περιοχή και στην Ε.Ε. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν συζητήσεις που αφορούν τη Συρία, το μέλλον της συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, για ενδεχόμενη αμερικανική πρωτοβουλία για το Μεσανατολικό, συζητήσεις για τις συνέπειες του μεγάλου αριθμού προσφύγων σε γειτονικά μας κράτη. Σε αυτό το σκηνικό, η Κύπρος, που διατηρεί εξαιρετικές σχέσεις με όλους και είναι μέλος της Ε.Ε., έχει σημαντικό ρόλο να παίξει για τη διασφάλιση της ασφάλειας και της σταθερότητας στην περιοχή. Μπορούμε, μέσα από κοινές δράσεις, όπως γίνεται με τις τριμερείς διασκέψεις που ενδεχομένως σύντομα να διευρυνθούν, να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τέτοιου είδους καταστάσεις.
– Πού εστιάζει η επερχόμενη σύνοδος Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ;
– Βασικός στόχος της συνάντησης, που θα πραγματοποιηθεί στη Λευκωσία στις 8 Μαΐου, είναι οι ισχυροί πολιτικοί δεσμοί και η συνεργασία σε επίπεδο κυβερνήσεων, να διευρυνθούν σε τομείς που να αγγίζουν πιο άμεσα την κοινωνία. Επίσης, τα θέματα της ενέργειας θα είναι ψηλά στην ημερήσια διάταξη και ειδικότερα οι προοπτικές συνεργασίας σε σχέση με τον αγωγό EastMed. Υπάρχει ξεκάθαρη πολιτική βούληση από όλες τις χώρες, στήριξη και ενθάρρυνση από πλευράς Ε.Ε., και έχουν γίνει σημαντικά βήματα. Αυτή τη στιγμή, υπάρχει σε εξέλιξη, στο επίπεδο γενικών διευθυντών των υπουργείων Ενέργειας, διαδικασία επεξεργασίας διακρατικής συμφωνίας μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών που θα καθορίζει το πλαίσιο κατασκευής και λειτουργίας ενός τέτοιου αγωγού.
– Εξετάζετε διεύρυνση του τριμερούς σχήματος;
– Υπάρχουν υπό επεξεργασία συγκεκριμένες ιδέες προς δύο κατευθύνσεις. Η πρώτη αφορά το να διευρυνθούν, είτε θεματικά είτε συνολικά, με τη συμμετοχή κρατών με τα οποία αντιμετωπίζουμε κοινές προκλήσεις και μοιραζόμαστε κοινούς στόχους και οράματα. Αυτή η διεύρυνση, από τριμερείς σε πολυμερείς σχηματισμούς, δύναται να αφορά είτε κράτη-μέλη της Ε.Ε. είτε γειτονικά κράτη. Η δεύτερη ιδέα, που είναι σαφώς πιο μεγαλεπήβολη, σχετίζεται με το ενδεχόμενο θεσμικής διασύνδεσης των κρατών της περιοχής. Οπως, δηλαδή, ο άνθρακας και o χάλυβας έφεραν κοντά τα ευρωπαϊκά κράτη και αποτέλεσαν τη βάση για την Ε.Ε., γιατί να μην αποτελέσουν η ενέργεια, η άμυνα, η ασφάλεια και άλλα κοινά θέματα, το υπόβαθρο της μεταξύ μας θεσμικής διασύνδεσης;
– Θα υπάρξει νέα προσπάθεια λύσης του Κυπριακού;
– Η μη επιτυχής κατάληξη των διαπραγματεύσεων στο Κραν-Μοντανά, που ήταν ιδιαίτερα υποσχόμενες ακριβώς λόγω της προόδου που επιτεύχθηκε, προκαλεί απογοήτευση. Ωστόσο, πρέπει να υπάρξει συνέχεια. Να αξιοποιήσουμε το ότι αναδείχθηκε η ουσία του Κυπριακού, ότι συζητήθηκαν για πρώτη φορά το θέμα της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων, όπως και το πλαίσιο που υπέβαλε ο γεν. γραμματέας του ΟΗΕ, καθώς και την ενεργό εμπλοκή της Ε.Ε., ώστε να επαναρχίσουν διαπραγματεύσεις που θα έχουν πραγματική προοπτική θετικής κατάληξης. Η παρούσα κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί να αποτελεί τη λύση του Κυπριακού. Υπάρχει η εκλογική διαδικασία στην Τουρκία, υπάρχει μια αποσταθεροποιητική συμπεριφορά από πλευράς Αγκυρας που δεν περιορίζεται στην Κύπρο, και υπάρχουν και οι δημοσιογραφικές πληροφορίες ότι στην πρόσφατη επίσκεψη Τσαβούσογλου στην Κύπρο υπήρξε εισήγηση για λύση δύο κρατών ή συνομοσπονδία. Το γεγονός ότι η εκλογική διαδικασία στην Τουρκία θα γίνει νωρίτερα, ενδεχομένως να λειτουργήσει υποβοηθητικά για τις προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού αλλά και για τον τερματισμό της αποσταθεροποιητικής συμπεριφοράς της Τουρκίας. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι τόσο η στάση της Αγκυρας στο Κυπριακό όσο και οι ενέργειές της στην Αν. Μεσόγειο, το Αιγαίο, τη Συρία και αλλού, δεν ήσαν άσχετες με την εξυπηρέτηση προεκλογικών σκοπιμοτήτων του κ. Ερντογάν. Θα φανεί στην πράξη.
– Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία;
– Δεν πρέπει να υπάρξει εφησυχασμός. Από το 2013 ξεκινήσαμε ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο δράσης. Πρωταρχικός μας στόχος είναι η πλήρης ανάκαμψη της οικονομίας και η δημιουργία συνθηκών για βιώσιμη ανάπτυξη προς όφελος του συνόλου των πολιτών, μέσα σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης. Στόχος απόλυτα εφικτός, υπό προϋποθέσεις όπως μακροοικονομική σταθερότητα, βιώσιμη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών, εύρυθμη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ευνοϊκό περιβάλλον για επιχειρηματικότητα και επενδύσεις, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας μέσα από συνεχείς μεταρρυθμίσεις. Ως χώρα που πλήρωσε ακριβά το τίμημα της αλόγιστης διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών, η βιώσιμη διαχείρισή τους μέσω ισοσκελισμένων προϋπολογισμών αποτελεί μεγάλη πρόκληση αλλά και προϋπόθεση για την ανάπτυξη και τη μείωση της ανεργίας. Πρέπει να συνεχίσουμε αυτά που ξεκινήσαμε το 2013, όταν τολμήσαμε δύσκολες αποφάσεις που έφεραν αποτελέσματα τα οποία ήταν προϊόν συλλογικής δουλειάς: της πολιτικής βούλησης της κυβέρνησης, της συνεργασίας με τα κόμματα και τους κοινωνικούς εταίρους, αλλά πάνω από όλα της στήριξης του κυπριακού λαού.
Διερευνητικές ΟΗΕ
– Τι προέκυψε στην πρώτη συνάντηση Αναστασιάδη – Ακιντζί ύστερα από οκτώ μήνες;
– Εκείνο που έχει σημασία αυτή τη στιγμή και σχετίζεται και με το πρόσφατο δείπνο των δύο ηγετών στη Λευκωσία, αλλά και με τις πραγματικές προθέσεις της Τουρκίας, είναι η αποστολή εκπροσώπου του γεν. γραμματέα για διερευνητικές επαφές σε Κύπρο, Τουρκία, Ελλάδα, Βρετανία και Βρυξέλλες. Τα αποτελέσματα μιας τέτοιας αποστολής θα είναι καθοριστικά για τα μετέπειτα βήματα, καθώς θα ξεκαθαρίσει ποιος είναι πραγματικά ο επιδιωκόμενος στόχος της Τουρκίας σε σχέση με τη μορφή επίλυσης του Κυπριακού. Από την επαύριο του Κραν-Μοντανά, κατ’ επανάληψη δημόσια ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών και άλλοι Τούρκοι αξιωματούχοι μίλησαν για Σχέδιο Β και άλλες μορφές λύσης.