Με μια «απόβαση» επικοινωνιακού χαρακτήρα προς τα νησιά που συνεχίζουν να «σηκώνουν» το βάρος της μεταναστευτικής – προσφυγικής κρίσης, επιχειρεί η κυβέρνηση να αμβλύνει το (και σε αυτό το μέτωπο) εις βάρος της κλίμα στον απόηχο των γεγονότων στην πλατεία Σαπφούς της Μυτιλήνης.
Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και πολλοί υπουργοί θα βρεθούν στη Λέσβο για δύο ημέρες (2 και 3 Μαΐου) στο πλαίσιο του 14ου περιφερειακού αναπτυξιακού συνεδρίου Βορείου Αιγαίου. Οπως χαρακτηριστικά σημείωσε ο δήμαρχος του νησιού, Σπύρος Γαληνός, σε ερώτηση της «Κ» για τη σημασία της πραγματοποίησης αυτού του συνεδρίου στο νησί, «δεν είναι και σύνηθες η μισή κυβέρνηση να βρίσκεται σε έναν τόπο και μάλιστα σε ένα νησί. Είναι μια ευκαιρία οι εκ των Αθηνών να συζητήσουν με τον κόσμο και να δώσουν πρόσωπο με πρόσωπο απαντήσεις»…
Την ίδια στιγμή, ωστόσο, πρακτικά ελάχιστα έως καθόλου μέτρα έχουν ληφθεί για να βελτιωθεί η κατάσταση στα νησιά. Η μόνη «λύση» που εφαρμόζεται τους τελευταίους μήνες είναι η μεταφορά όσων χαρακτηρίζονται από τις υπηρεσίες ευάλωτοι (σ.σ. άτομα που πάσχουν από βαριές ασθένειες, ασυνόδευτα παιδιά, μονογονεϊκές οικογένειες ή υπερήλικες) στην ενδοχώρα, η οποία όμως όπως καταδεικνύουν τα στοιχεία δεν αποδίδει. Απλώς αυξάνονται οι αιτούντες άσυλο που βρίσκονται στη χώρα, ενώ παράλληλα «ξαναγεμίζουν» τα νησιά. Από τον Ιανουάριο έως και τον Απρίλιο φέτος από τα νησιά μεταφέρθηκαν στην ενδοχώρα 4.784 άτομα, ενώ 112 επεστράφησαν στην Τουρκία. Στο ίδιο χρονικό διάστημα, όμως, σε Λέσβο, Σάμο, Χίο, Κω και Λέρο έφθασαν 7.594 άτομα συνολικά, συμπληρώνοντας τις «κενές» θέσεις που δημιουργήθηκαν στα hotspots από τις μεταφορές.
Παράλληλα, ελάχιστες παρεμβάσεις έχουν γίνει για να βελτιωθεί η κατάσταση στα hotspots, ενώ τα κονδύλια από την Ε.Ε. «περιμένουν». Ενδεικτικά: Στη Μόρια της Λέσβου –επίκεντρο των εντάσεων– το σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης δεν έχει αναβαθμιστεί, παρά το γεγονός ότι από το 2016 έχει εγκριθεί η χρηματοδότηση. Η δομή είχε αρχικά σχεδιαστεί για να φιλοξενεί έως 800 άτομα, οπότε το σύστημα ύδρευσης και αποχέτευσης είχε συνδεθεί με το κεντρικό δίκτυο με μικρό σε διάμετρο αγωγό, ο οποίος βέβαια δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τις αυξημένες ανάγκες που προέκυψαν από τις συνθήκες.
Σήμερα στη Μόρια μένουν 6.500 άνθρωποι, με αποτέλεσμα τα λύματα να τρέχουν στα διπλανά χωράφια. «Εδώ και καιρό βρώμικα νερά φεύγουν δεξιά και αριστερά της Μόριας. Εκτός των άλλων, έχουμε και μια υγειονομική βόμβα, γεγονός που εξοργίζει περισσότερο την κοινωνία που έχει κουραστεί», τονίζει ο κ. Γαληνός.
Ταυτόχρονα, οι υπάλληλοι της υπηρεσίας ασύλου στα νησιά που καλούνται να διεκπεραιώσουν μεγάλο φόρτο εργασίας σε πολύ δύσκολες συνθήκες, εργάζονται ως συμβασιούχοι και παρά τις υποσχέσεις δεν γνωρίζουν αν η σύμβασή τους που ήδη έχει λήξει θα συνεχιστεί. Επίσης, η καταβολή του μισθού τους από την αρχή του χρόνου καθυστέρησε ένα τρίμηνο, καθώς δεν είχε γίνει η αναγκαία προεργασία ώστε να εκταμιευθούν έγκαιρα τα σχετικά ευρωπαϊκά κονδύλια.
«Οι επιστροφές στην Τουρκία δεν λειτουργούν, ενώ θα μπορούσαν να είναι ένα εξισορροπητικό στοιχείο σε σχέση με τις αφίξεις, παρά τις προσπάθειες που γίνονται» τονίζει ο δήμαρχος Σάμου, Μιχάλης Αγγελόπουλος, στην «Κ».
Οι αυξημένες αφίξεις των τελευταίων εβδομάδων στα νησιά έχουν επιδεινώσει έτι περαιτέρω, την ήδη δύσκολη κατάσταση στα hotspots, όπου συνολικά παραμένουν 15.700 άνθρωποι (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία) σε εγκαταστάσεις που χωρούν μετά βίας 7.000.
Επί τρία χρόνια
Τρία χρόνια μετά την άνοιξη του 2015, όταν ξεκίνησαν οι αυξημένες ροές προσφύγων και μεταναστών και χιλιάδες άνθρωποι έφταναν καθημερινά στα νησιά αλλά έμεναν μόνο για λίγες ώρες ή έστω για κάποια 24ωρα, είναι πλέον σαφές σε όλους ότι το μεταναστευτικό – προσφυγικό πρόβλημα ήρθε για να μείνει. Και με αυτόν τον τρόπο πρέπει να αντιμετωπιστεί. «Τρία χρόνια ζούμε μια κρίση, τρία χρόνια οι συνθήκες είναι έκτακτες. Δεν μπορούμε να συμπεριφερόμαστε σαν να πρόκειται για “κανονικότητα” και να λειτουργούμε με τους “κανονικούς” ρυθμούς του κράτους», επισημαίνει ο κ. Γαληνός, που βλέπει μέρες του 2015 να έρχονται και πάλι στα νησιά. «Το νομοσχέδιο που έχει κατατεθεί στη Βουλή για παράδειγμα, έπρεπε να είχε γίνει από την αρχή. Ισως τότε να μην είχαν δημιουργηθεί τόσα προβλήματα στα νησιά», προσθέτει.
Οι συνθήκες αποτελούν ασφαλώς εύφορο έδαφος για την εκδήλωση ακραίων ενεργειών με θύματα τους μετανάστες, όπως έδειξαν τα σοβαρά επεισόδια στην πλατεία Σαπφούς την προηγούμενη Κυριακή. Ταυτόχρονα, όμως, ομάδες πολιτών χρησιμοποιούν τους αιτούντες άσυλο, που παραμένουν εγκλωβισμένοι στο νησί για μήνες, ως «επαναστατικά εργαλεία», εκμεταλλευόμενοι την άγνοια και την απόγνωσή τους χωρίς κανείς να παρεμβαίνει.
«Δεν είναι δυνατόν μια ωραία ημέρα ξαφνικά 200 άνθρωποι από τη Μόρια να αποφασίζουν να έρθουν στην πλατεία και να στήσουν τις σκηνές τους. Κάποιος τους παρακίνησε, τους έδωσε οδηγίες. Η αστυνομία τις προηγούμενες ημέρες, πριν γίνουν τα επεισόδια, είχε πάει πολλές φορές στην πλατεία και είχε εξηγήσει ότι όσοι παραμένουν, χάνουν τη σειρά τους όσον αφορά τις διαδικασίες. Κάποιοι, όμως, τους συμβουλεύουν να μην έχουν εμπιστοσύνη στις τοπικές αρχές», τονίζει εργαζόμενος στο hotspot της Μόριας. «Με αυτό τον τρόπο η δουλειά μας δυσκολεύει περισσότερο».
Το νομοσχέδιο για τη χορήγηση ασύλου
Μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες στοχεύει η κυβέρνηση να ψηφίσει το νομοσχέδιο για τη χορήγηση ασύλου που έχει κατατεθεί στη Βουλή και το οποίο βρίσκεται στο στάδιο επεξεργασίας στις καθ’ ύλην επιτροπές. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με πληροφορίες, είναι έτοιμες και κάποιες από τις υπουργικές αποφάσεις που θα πρέπει να εκδοθούν, ώστε οι διατάξεις του να εφαρμοστούν άμεσα.
Ετσι, γίνεται προσπάθεια να κερδηθεί ο χαμένος χρόνος, δεδομένου ότι το συγκεκριμένο νομοσχέδιο είναι έτοιμο από τον Σεπτέμβριο του 2017, προκειμένου να λυθούν τα προβλήματα που χρονίζουν. Στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μέχρι την κατάθεσή του, την προηγούμενη εβδομάδα, πολλές φορές έφθασε μέχρι την πόρτα του Κοινοβουλίου αλλά επεστράφη στο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, λόγω αντιδράσεων μεγάλου αριθμού βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ.
Καθώς το νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων, προβλέπει τη σύντμηση των προθεσμιών για την εξέταση αιτήματος ασύλου και περιορίζει σε δύο από τρεις τους βαθμούς εξέτασης (δυνατότητα προσφυγής), πολλοί βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ εκτιμούν ότι θίγονται δικαιώματα των προσφύγων.