ΛΟΝΔΙΝΟ. Τον Αύγουστο του 1947, ένας μαραγκός του υπουργείου Δημοσίων Εργων ξεβίδωσε την πλάκα από ένα κτίριο της οδού Βασιλέως Καρόλου που έφερε την επιγραφή «Υπουργείο Ινδιών» και την αντικατέστησε με μια άλλη που έγραφε «Υπουργείο Σχέσεων με την Κοινοπολιτεία». Το διαμάντι στο στέμμα της Αυτοκρατορίας είχε δώσει τη θέση του σε δύο ανεξάρτητα κράτη, την Ινδία και το Πακιστάν. Η πλάκα υποτίθεται ότι θα εγκαινίαζε μια νέα εποχή ισότητας και φιλίας: η οικογένεια των εθνών που βρίσκονταν μέχρι χθες υπό ιμπεριαλιστική κυριαρχία κινούνταν τώρα, με τις ευλογίες της Βρετανίας, προς την ανεξαρτησία.
Αυτή η οικογένεια είχε τα πάνω και τα κάτω της τα τελευταία 71 χρόνια, αλλά η διευθέτηση επέζησε. Την περασμένη εβδομάδα, οι επικεφαλής των εθνών της Κοινοπολιτείας βρέθηκαν στο Λονδίνο για την καθιερωμένη, ανά διετία, συνάντησή τους. Ωστόσο, αυτή τη χρονιά η συνάντηση κορυφής έγινε υπό τη σκιά του σκανδάλου για τη μοίρα της «γενιάς του Windrush». Ενός σκανδάλου που έχει τις ρίζες του στη βρεφική ηλικία της Κοινοπολιτείας.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Βρετανία, η οποία αντιμετώπιζε έλλειψη εργατικών χεριών, προσκάλεσε πολίτες από τις χώρες της Κοινοπολιτείας να έρθουν στη χώρα και να εργαστούν για την ανοικοδόμησή της. Το 1948, περίπου 500 άνθρωποι από την Καραϊβική έφτασαν με το πλοίο Empire Windrush, σύμβολο της βρετανικής κυριαρχίας στην περιοχή. Οι νεοφερμένοι δεν ήταν μετανάστες, αλλά πολίτες. Οι ενήλικες είχαν βρετανικά διαβατήρια και τα παιδιά τους έρχονταν μαζί με τους γονείς τους. Πολλοί από αυτούς εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη Βρετανία.
Η κεντρική πλατεία Windrush στο Μπρίξτον πήρε το όνομά της από το πλοίο που μετέφερε, το 1948, 500 ανθρώπους από την Καραϊβική.
Ωστόσο, το 2010, η κυβέρνηση άρχισε να εφαρμόζει την πολιτική «εχθρικού περιβάλλοντος», απαιτώντας από εργοδότες, τράπεζες, σχολεία, γιατρούς και σπιτονοικοκύρηδες να ελέγχουν το μεταναστευτικό καθεστώς των ανθρώπων. Εξαιτίας αυτής της πολιτικής, αρκετά μέλη της «γενιάς του Windrush», όπως και παιδιά τους, που δεν μπορούσαν να βρουν τα απαιτούμενα ντοκουμέντα, έχασαν τη δουλειά και τη στέγη τους, φυλακίστηκαν, στερήθηκαν ιατρικής φροντίδας και απειλήθηκαν με απέλαση. Το πιο εξοργιστικό ήταν ότι η ίδια η Υπηρεσία Συνόρων είχε καταστρέψει έγγραφα που στη συνέχεια απαιτούσε να της προσκομιστούν.
Παρότι οι αποκαλύψεις γύρω από αυτή την υπόθεση άρχισαν εδώ και μήνες, το τελευταίο διάστημα πήραν τέτοιες διαστάσεις ώστε να τεθεί ζήτημα παραίτησης της υπουργού Εσωτερικών Αμπερ Ραντ ή και της προκατόχου της και σημερινής πρωθυπουργού Τερέζα Μέι. Η υπόθεση αυτή προκάλεσε τόσο θόρυβο γιατί αγγίζει πολλά από τα ζητήματα που απασχολούν έντονα τη βρετανική κοινωνία: το ιμπεριαλιστικό παρελθόν της, τις σχέσεις της με τον υπόλοιπο κόσμο μετά το Brexit, τις διαθέσεις της έναντι της μετανάστευσης και, τελικά, την ίδια την έννοια της λέξης «Βρετανός».
Η εχθρότητα έναντι της μετανάστευσης υπήρξε ένας από τους κυριότερους παράγοντες που δημιούργησαν τη δυναμική του Brexit. Ωστόσο, ηγετικά στελέχη του στρατοπέδου αυτού είναι πολύ ευαίσθητα στην κριτική που τους γίνεται για εσωστρέφεια, ξενοφοβία ή και ρατσισμό. Πολλοί εξ αυτών έσπευσαν να καταδικάσουν με έντονο τρόπο την αντιμετώπιση της «γενιάς του Windrush».
Η αλήθεια είναι, όμως, ότι εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ένα μεμονωμένο φιάσκο, αλλά με το προβλέψιμο αποτέλεσμα της δρακόντειας και γραφειοκρατικής πολιτικής της Βρετανίας έναντι της μετανάστευσης. Επιπλέον, η αντιμετώπιση της γενιάς του Windrush ήταν συνεπής με τη διάθεση που είχε διαχρονικά η Βρετανία έναντι των πρώην αποικιών της, που υποτίθεται ότι συνιστούν τη σημερινή «οικογένεια» της Κοινοπολιτείας.
Καθώς η Βρετανία ετοιμάζεται για το Brexit, αρκετοί οπαδοί του βλέπουν τους παλιούς δεσμούς της Κοινοπολιτείας ως υποκατάστατο της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κάτι τέτοιο μοιάζει εξαιρετικά απίθανο. Ο Φίλιπ Μέρφι, διευθυντής του Ινστιτούτου Σπουδών Κοινοπολιτείας, εκτιμά ότι ο θεσμός αυτός λειτούργησε ως καταπραϋντικό των ανησυχιών που βασάνιζαν τους νοσταλγούς της Αυτοκρατορίας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο, δεν υπήρξε ποτέ ένωση ελευθέρου εμπορίου και η μετατροπή της σε κάτι τέτοιο θα ήταν ηράκλειο έργο.
Το σκάνδαλο Windrush μας υπενθυμίζει τη συστηματικά αντιμεταναστευτική πολιτική του Λονδίνου έναντι των λαών της Κοινοπολιτείας και την άρνηση της Βρετανίας να αντιμετωπίσει το ίδιο το ιμπεριαλιστικό παρελθόν της.