Κάθε επίτευμα του Αγγελου Δεληβορριά ήταν καρπός υπεράνθρωπου μόχθου και όλες οι τιμές που του δαψιλεύτηκαν ήταν δίκαια κερδισμένες, για να μη χρησιμοποιήσω τη βίαιη μεταφορά «κερδισμένες με το σπαθί του», μιλώντας για έναν αυθεντικό ευπατρίδη όπως εκείνος. Η μαγνητική του προσωπικότητα συγκέραζε τον ιδιοφυή ερευνητή, μελετητή, δάσκαλο του στοχαστικού βίου με τον ακούραστο δρομέα και μαχητή του βίου της δράσης. Ποτέ δεν συνάντησα άνθρωπο με το απόλυτα ελεύθερο πνεύμα του να κάνει τόσο υπεύθυνη χρήση της ελευθερίας του. Το να απαριθμήσει κανείς όσα έχει προσφέρει (και εννοώ το προσφέρει) είναι μάταιο. Χθες ορφάνεψαν πολλά και κανένα από αυτά δεν θα είναι ποτέ το ίδιο.
Δεν γινόταν να μην τον αγαπήσεις αμέσως. Οσο περισσότερο τον γνώριζες τόσο πιο πολύ σε σκλάβωναν τα χαρίσματά του, η νεανική, πνευματική και σωματική αισιοδοξία της κοψιάς του, η ακατακάθιστη ορμή να πραγματοποιηθούν εκείνα που φαίνονταν από την αρχή άπιαστα και αδύνατα. Εβαζε το κεφάλι κάτω και δούλευε ακατάπαυστα μέχρι να φτάσει στο τέρμα. Είχε, μόνον για τον εαυτό του, ένα ανήκουστα σκληρό ωράριο στο Μουσείο Μπενάκη. Τον θυμάμαι για καιρό να δουλεύει μέσα στη σκόνη και το χάος όσο διαρκούσαν οι εργασίες για τη μετατροπή του μεγάρου Χατζηκυριάκου-Γκίκα στην Κριεζώτου, διαμορφώνοντας και γεννώντας ένα πολύτιμο μουσείο της πνευματικής ζωής του μεσοπολέμου. Κυριολεκτικά δεν ξεκολλούσε: σαν να ανάσταινε ξανά παιδί, με τις ευθύνες και τις ευτυχίες ταυτόχρονες, πυκνά συνυφασμένες. Δεν ήταν το μοναδικό του δημιούργημα, φυσικά. Ολόκληρο το ιλιγγιώδες για την Ελλάδα μουσειακό αφήγημα Μπενάκη με τα κτίρια, τα αρχεία και τις συλλογές δεν είναι μόνον η μεστή καρποφορία της μακροχρόνιας αφοσίωσής του. Είναι πολύ περισσότερο μια κληροδοσία για το μέλλον, σηματωρός του πολιτισμού διαχρονικά και υπερτοπικά.
Ο δοκιμιακός του λόγος, είτε της εξειδίκευσης στην κλασική αρχαιολογία είτε στη θεωρία και ιστορία της τέχνης, πάντοτε καίριος και ανεπιτήδευτος, του έδωσε τη διεθνή επιστημονική του φήμη. Ενώ ο προφορικός του λόγος τον χαρακτήριζε γοητευτικό ομιλητή σε φοιτητικά και μη ακροατήρια.
Αυτά θα μείνουν, θα δώσουν κι άλλους καρπούς και θα τον μεταστοιχειώσουν σε έννοια από τώρα προς κάποια στιγμή, μιαν άλλη, στο μέλλον. Από χθες, όμως, άρχισε σκληρή η στέρηση της φυσικής του παρουσίας. Ετσι είναι. Ο σπαθάτος λεβέντης με τη νεανική έφεση να γοητεύεται από χίμαιρες που μετέτρεπε σε χειροπιαστές πραγματικότητες, ο Αγγελός μας που ήταν ο ίδιος ένα ευφρόσυνο μήνυμα, έφυγε ακμαίος και ολοζώντανος. Το νήμα κόπηκε αναπάντεχα, ενώ είχε ακόμα πολλά να δώσει και πολλά να ζήσει. Αλλά ήταν το νήμα ενός δικαιωμένου βίου.
* Ο κ. Αντώνης Κωτίδης είναι καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ.