Αν υπάρχει ένα κεντρικό πολιτικό δίδαγμα από την ελληνική κρίση, είναι ότι η απουσία συναίνεσης έχει ολέθριες συνέπειες: μεταξύ των χωρών που προσέφυγαν σε προγράμματα διάσωσης, μόνο στην Ελλάδα ήταν το πολιτικό κλίμα τόσο τεταμένο και τα κόμματα εξουσίας τόσο απρόθυμα να συνεννοηθούν για τα βασικά.
Κι όμως σήμερα, οκτώ χρόνια μετά την υπογραφή του πρώτου μνημονίου, τρεκλίζουμε, εξαντλημένοι και ανεπίδεκτοι μαθήσεως, προς μία ακόμα εκλογική αναμέτρηση υπό συνθήκες ακραίας πόλωσης. Κυριαρχούν η αγανάκτηση και η περιφρόνηση: από το τελευταίο troll στο Twitter έως το πρωθυπουργικό γραφείο, επικρατούν η ωμότητα στο ύφος και η απόπειρα πολιτικής εξόντωσης του αντιπάλου. Τα δύο κύρια στρατόπεδα βλέπουν στην άλλη πλευρά μόνο σκάνδαλα, ανικανότητα και υποκρισία – και αδυνατούν να δουν τα ίδια χαρακτηριστικά στη δική τους πλευρά. Εθισμένοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και απαξιώνοντας τα παραδοσιακά ΜΜΕ, όλο και περισσότεροι συμπολίτες καταναλώνουν μονόπλευρες εκδοχές της πραγματικότητας, που συμβαδίζουν με τις πεποιθήσεις τους.
Το πρόβλημα έχει βαθιές ιστορικές ρίζες, που ίσως εξηγούν γιατί το 2012 η συμπόρευση των αιωνίων μονομάχων της Μεταπολίτευσης επισκιάστηκε από τη νέα διαχωριστική γραμμή: μνημόνιο -αντιμνημόνιο. Αλλά φταίει και η φύση του ΣΥΡΙΖΑ, που επιμένει –και μετά τη συνθηκολόγησή του– να διχάζει και να επιχειρεί την απονομιμοποίηση των πολιτικών του αντιπάλων.
Η στάση αυτή κάνει όσους αναγνωρίζουν τα λάθη του προ ΣΥΡΙΖΑ παρελθόντος, και κατανοούν την ανάγκη συνεννόησης, να σιωπούν. Οι κινήσεις συναίνεσης στηλιτεύονται ως αδυναμία. Οι φωνές που την επιζητούν χαρακτηρίζονται αφελείς. Δεν μπορείς, λέγεται, να βρεις κοινό τόπο με κάποιον που συνωμοτεί για να σε στείλει φυλακή.
Δεν μπορεί όμως, από την άλλη, η χώρα να σταθεί αν δεν υπάρχει στοιχειώδης σύμπνοια για τα μεγάλα ζητήματα, από την επιθετική Τουρκία και το μεταναστευτικό έως την αποτελματωμένη παραγωγικότητα, την ελλιπή κοινωνική προστασία και την υπαρξιακή απειλή του δημογραφικού. Μπορούν οι πολιτικοί να ασχοληθούν με αυτά, και –κάνοντας τις απαραίτητες συνταγματικές αλλαγές– να αφήσουν τη Δικαιοσύνη να ξεδιαλύνει ποιος έκλεψε τι και πώς πρέπει να τιμωρηθεί; Επί του παρόντος, δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος να αισιοδοξούμε.