Σε μία αποκλειστική συνέντευξη στην «Κ», λίγους μήνες πριν λήξει το ελληνικό πρόγραμμα, ο νέος πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο μιλάει για το μεταμνημονιακό πλαίσιο της χώρας, τι σημαίνει ενισχυμένη εποπτεία και πόσο σημαντική είναι η συμμετοχή του ΔΝΤ ακόμα και τώρα. «Η Ελλάδα πρέπει να αναλάβει πλήρως την κυριότητα των μεταρρυθμίσεων», λέει χαρακτηριστικά και τονίζει πόσο σημαντικό είναι να μη γίνει επιστροφή «σε μη βιώσιμες πολιτικές». Καλεί μάλιστα όλους τους πολιτικούς παράγοντες της χώρας να διασφαλίσουν ότι «το μεταρρυθμιστικό “μομέντουμ” θα είναι ανθεκτικό σε αλλαγή του πολιτικού κύκλου».
– Ποια είναι τα βήματα που πρέπει να γίνουν μέχρι την 21η Ιουνίου για να έχουμε συμφωνία και τι θα πρέπει να αναμένουμε στο Eurogroup του Μαΐου;
– H βασική ημερομηνία με την οποία πρέπει να δουλεύουμε είναι η 20ή Αυγούστου, όταν λήγει το πρόγραμμα. Εχετε υπόψη σας ότι υπάρχουν Κοινοβούλια που κλείνουν το καλοκαίρι. Γι’ αυτό ο Ιούνιος είναι κρίσιμος. Κάθε εβδομάδα μέχρι την 21η Ιουνίου είναι σημαντική. Ο στόχος μου είναι να σπρώξω όλους μας να ολοκληρώσουμε το συντομότερο δυνατόν. Η Ελλάδα πρέπει να εφαρμόσει τα 88 προαπαιτούμενα και η επόμενη αποστολή των θεσμών στην Αθήνα θα είναι ένα βήμα προς το κλείσιμο της αξιολόγησης. Αυτό θα οδηγήσει στην τελική εκταμίευση και θα καθορίσει υπό ποιες προϋποθέσεις η Ελλάδα θα βγει από το πρόγραμμα. Πρέπει να κάνουμε όλες τις δυνατές προσπάθειες ώστε να επιτραπεί στο ΔΝΤ να συμμετάσχει στο ελληνικό πρόγραμμα. Αυτό θα ξεκαθαρίσει τον Μάιο. Το ΔΝΤ θα στείλει την ομάδα του στην Αθήνα και θα κάνει τη δική του ανάλυση για τη βιωσιμότητα του χρέους. Αναμένω ότι το Eurogroup του Μαΐου θα είναι σημαντικό ως προς μία συμφωνία στα μέτρα για το χρέος. Η επιτυχημένη έξοδος από το πρόγραμμα είναι και μία προϋπόθεση για περισσότερη ελάφρυνση του χρέους. Μία άλλη είναι ότι απαιτούνται περαιτέρω μέτρα για να καταστεί βιώσιμο το χρέος. Μιλάμε για ένα πακέτο. Πρέπει να είναι αξιόπιστο στους δανειστές, στους επενδυτές και στον ελληνικό λαό που θα ζήσει μαζί του τα επόμενα χρόνια.
– Γιατί οι συζητήσεις για το χρέος δεν έχουν προχωρήσει περισσότερο;
– Δεν ξεκινάμε από το μηδέν, αυτό είναι άλλο ένα βήμα σε μια μακρά διαδικασία στην οποία το Eurogroup έχει ήδη δεσμευθεί σε σημαντική ελάφρυνση του χρέους. Aπό το 2016 έχουμε εφαρμόσει μέτρα που θα μειώσουν το χρέος ως προς το ΑΕΠ κατά 25 μονάδες μέχρι το 2060. Εχουμε δεσμευθεί να εξετάσουμε το ενδεχόμενο λήψης περισσότερων μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους στο τέλος του προγράμματος, εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις. Εάν εξακολουθούν να χρειάζονται, στο μέλλον μπορούμε ακόμη να εξετάσουμε πρόσθετα μακροπρόθεσμα μέτρα. Ολα αυτά τα μέτρα εξακριβώνονται. Τα πρόσφατα νούμερα είναι υποσχόμενα. Το πρωτογενές πλεόνασμα της Ελλάδας το 2017 είναι 2,5 φορές μεγαλύτερο από αυτό που προβλέφθηκε στο πρόγραμμα και αυτό είναι αρκετά καθησυχαστικό για τις δεσμεύσεις των ελληνικών αρχών, και το λαμβάνουμε υπόψη μας.
– Ωστόσο, αυτό έγινε εις βάρος της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Αυτό το γεγονός το λαμβάνετε υπόψη σας;
– Εχετε δίκιο, πρέπει να έχουμε μια ισορροπημένη θέση ανάμεσα στα πρωτογενή πλεονάσματα και στην ανάπτυξη, αυτή την ισορροπία πρέπει να λάβουμε υπόψη στον σχεδιασμό της ανάλυσης της βιωσιμότητας του χρέους. Η ανάπτυξη επέστρεψε στην Ελλάδα αλλά αυτό θα είναι μακρά διαδικασία. Είμαι πολύ σίγουρος ότι η Ελλάδα θα μπορέσει να την εκπληρώσει. Είναι προς όφελος της ελληνικής κοινωνίας να αναπτυχθεί η οικονομία με βιώσιμο τρόπο.
– Η στρατηγική για την ανάπτυξη που παρουσίασε ο Ελληνας υπουργός Οικονομικών αναφέρεται σε «αποκατάσταση των συλλογικών διαπραγματεύσεων» στην αγορά εργασίας και στη «σταδιακή αύξηση του κατώτατου μισθού». Σας ανησυχούν αυτές οι προτάσεις;
– Σίγουρα, αν την εξετάσετε με την ονομαστική της αξία, αυτή η στρατηγική για την ανάπτυξη εκπληρώνει την απαίτηση που μου είναι πολύ αγαπητή: η Ελλάδα πρέπει να αναλάβει πλήρως την κυριότητα των μεταρρυθμίσεων. Ξέρω ότι στην Ελλάδα ο όρος «μεταρρύθμιση» δεν είναι θετικός. Ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη τη διάρκεια και τον αντίκτυπο των προγραμμάτων προσαρμογής, αυτό είναι ίσως κατανοητό. Πρέπει, όμως, να κατανοήσουμε τη σημασία που έχει η κυριότητα για το μέλλον της Ελλάδας – η μακροπρόθεσμη προοπτική της ανάπτυξη είναι υψίστης σημασίας.
– Ανησυχείτε για πιθανά πισωγυρίσματα στις μεταρρυθμίσεις;
– Δεν είμαι οπαδός της έννοιας του πισωγυρίσματος, γιατί η εφαρμογή πολιτικών δεν τελειώνει με το τέλος του προγράμματος. Αυτό που δεν πρέπει να γίνει είναι η επιστροφή σε μη βιώσιμες πολιτικές. Αυτό που είναι σημαντικό είναι οι μελλοντικές πολιτικές να διευρύνουν τις δυνατότητες για ανάπτυξη στην Ελλάδα. Πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι με την Ελλάδα σε αυτό το θέμα.
– Ακόμα και αν υπάρχουν μέτρα στο αναπτυξιακό σχέδιο της κυβέρνησης που δεν πηγαίνουν σε αυτή την κατεύθυνση;
– Η διαχείριση της οικονομικής κατάστασης μιας χώρας δεν είναι σαν να τρέχεις έναν αλγόριθμο. Συμπεριλαμβάνεται και ο παράγοντας πολιτική και ένα μάθημα από την ελληνική εμπειρία που ήταν σημαντικό και στην Πορτογαλία ήταν ότι το «μομέντουμ» των μεταρρυθμίσεων και της ανάπτυξης πρέπει να παραμείνει παρά την αλλαγή των κυβερνήσεων. Ολοι οι πολιτικοί παράγοντες στην Ελλάδα πρέπει να καταλάβουν το παρακάτω μήνυμα: για να ενισχυθεί η πιθανότητα ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας αυτό το «μομέντουμ» θα πρέπει να διασφαλίζεται ακόμα και όταν αλλάζει ο πολιτικός κύκλος.
– Πόσο δεσμευτικό είναι το σχέδιο της ανάπτυξης για την επόμενη κυβέρνηση;
– Πάντα υπάρχουν εναλλακτικές, αλλά πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι στο ποιοι είναι οι στόχοι μας. Οι πολιτικές πρέπει να καθορίζονται με σαφήνεια. Τούτου λεχθέντος, θα ήθελα να δω ευρεία υποστήριξη γι’ αυτό το σχέδιο. Θα ενίσχυε την αξιοπιστία της Ελλάδας καθώς προχωράει εμπρός.
– Σχεδόν σε όλο το τρίτο πρόγραμμα, το ΔΝΤ δεν συμμετείχε με χρηματοδότηση. Γιατί θεωρείται ότι τώρα στην τελική ευθεία του προγράμματος είναι σημαντική η πλήρης συμμετοχή του Ταμείου;
– Ο στόχος του Eurogroup είναι η Ελλάδα να έχει μια αξιόπιστη, βιώσιμη και επιτυχημένη στρατηγική εξόδου. Αν το ΔΝΤ μπορεί να προσφέρει κάτι στα παραπάνω είναι καλοδεχούμενο. Το ΔΝΤ στηρίζει την Ελλάδα από το 2010, γι’ αυτό θα είναι χρήσιμο από την άποψη της αξιοπιστίας αλλά και της εμπιστοσύνης των αγορών να συνεχίσει να συνεργάζεται με την Ελλάδα στο μέλλον. Δεν πρόκειται για οικονομικό θέμα, αλλά συνέχιση μιας διαδικασίας. Πέρυσι, το ΔΝΤ ενέκρινε ένα πρόγραμμα επί της αρχής για περαιτέρω οικονομική βοήθεια στην Ελλάδα. Να δούμε πώς θα ακολουθήσουν. Για μερικά κράτη-μέλη πλήρης συμμετοχή του ΔΝΤ είναι πολύ σημαντική.
– Το εκτελεστικό μέλος της ΕΚΤ, Μπενουά Κερέ, ανέφερε ότι πρέπει να υπάρξουν ισχυρές μεταμνημονιακές δεσμεύσεις. Εσείς ποια θεωρείτε ότι θα ήταν μια αξιόπιστη μεταμνημονιακή συμφωνία για τις αγορές;
– Μια ισχυρή μεταμνημονιακή συμφωνία θα είναι αυτή που θα επιτρέψει στην Ελλάδα να καταφέρει μια πετυχημένη έξοδο στις αγορές μαζί με δυνατές εγχώριες δεσμεύσεις της κυβέρνησης για την εφαρμογή ενός οικονομικού προγράμματος που θα βοηθήσουν την Ελλάδα να σταθεί σταθερά στα πόδια της από τον Αύγουστο του 2018. Το Eurogroup θα συνεχίσει να στηρίζει τη μεταρρυθμιστική διαδικασία και έχει μια διαδικασία παρακολούθησης όπως διαρθρώνεται στους κανόνες σταθερότητας για τη δημοσιονομική πειθαρχία. Και στην Πορτογαλία έχουμε τη μεταμνημονιακή διαδικασία παρακολούθησης και έχουμε προσφερθεί να βοηθήσουμε την Ελλάδα στην προετοιμασία της γι’ αυτή τη νέα φάση του προγράμματος. Μετά τη λήξη του προγράμματος θα συνεχίσετε να υποδέχεστε τους θεσμούς σε τακτά χρονικά διαστήματα. Ο λόγος θα είναι η παρακολούθηση της υλοποίησης των μεταμνημονιακών δεσμεύσεων, οι οποίες κατά την περίοδο αυτή θα πλαισιώσουν το μοντέλο ανάπτυξης που παρουσίασαν οι ελληνικές αρχές και θα επικαιροποιούνται σε τακτική βάση.
Οι δεσμεύσεις και το Βερολίνο
– Να αναμένουμε πιο σφιχτή επιτήρηση με πιο αυστηρούς όρους;
– Η ενισχυμένη εποπτεία σημαίνει πιο σφιχτή επιτήρηση που δικαιολογείται από το γεγονός ότι η διαπραγμάτευση για την ελάφρυνση του χρέους θα συνεχίσει και μετά τη λήξη του προγράμματος. Οι όροι είναι αυτοί που ανέφερα προηγουμένως. Υπάρχουν δεσμεύσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια του προγράμματος, στη στρατηγική ανάπτυξης της κυβέρνησης αλλά που θα προκύπτουν και από την ελάφρυνση του χρέους. Η υλοποίησή τους πλέον θα υπόκειται μόνο στις ελληνικές αρχές και αυτή είναι η μεγάλη διαφορά από την περίοδο του μνημονίου.
– Η Γερμανία είναι ένας από τους βασικούς πολεμίους της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Θεωρείτε ότι η στάση της έχει γίνει πιο ήπια με τη νέα γερμανική κυβέρνηση;
– Στη Γερμανία το ελληνικό ζήτημα είναι ένα πολύ θερμό θέμα και συζητείται με μεγαλύτερη λεπτομέρεια από οποιαδήποτε άλλη χώρα εκτός Ελλάδος. Η Γερμανία είναι η μεγαλύτερη χώρα στην Ευρωζώνη και έχει τη μεγαλύτερη συνεισφορά στη βοήθεια προς την Ελλάδα. Στο Eurogroup είμαστε όλοι δεσμευμένοι να υποστηρίξουμε την επιτυχή έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα. Υπό αυτή την έννοια, δεν βλέπω μια μεγάλη αλλαγή στη νέα γερμανική κυβέρνηση.