Ο Μάης του ’68 και ο φόβος του ’18

Ο Μάης του ’68 και ο φόβος του ’18

3' 4" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Π​​ριν από 50 χρόνια, τον Μάη του ’68, νέοι σε δυτικές χώρες ξεσηκώθηκαν, αγανακτισμένοι με το «κατεστημένο», με τον πόλεμο στο Βιετνάμ, με το ότι η ζωή δεν πήγαινε ακριβώς όπως θα ήθελαν. Οπλισμένοι με ιερή δυσφορία, εξεπλάγησαν όταν είδαν τα καθεστώτα των γονιών τους να κλονίζονται υπό την επέλασή τους. Ετσι καθιερώθηκε σε πολλές χώρες ο σύγχρονος μύθος ότι οι νέοι κατέχουν το πώς πρέπει να διαμορφώνεται η κοινωνία – και η δοξασία ότι η επανάσταση είναι ιερός σκοπός.

Στην Ευρώπη σήμερα, οι νέοι του ’68 βρίσκονται σε ηλικία συνταξιοδότησης, αλλά η ιδέα της δυναμικής αμφισβήτησης του καθεστώτος αντέχει, τροφοδοτείται από κοινωνικά προβλήματα που απαιτούν άμεσες λύσεις. Η ανισότητα, η ανεργία, η μαζική μετανάστευση, η αίσθηση ότι οι νέες γενιές έχουν λιγότερα να περιμένουν από τη ζωή απ’ ό,τι οι γονείς τους οδηγούν είτε σε ακραίες σκέψεις και συμπεριφορές είτε στην απάθεια. Η τεχνολογία που βρίσκεται στην παλάμη του καθενός δημιουργεί μια ισότητα απαιτήσεων την ώρα της μεγάλης ανισότητας στις ευκαιρίες. Εχουν δίκιο όσοι διαμαρτύρονται και ανησυχούν. Αυτό το δίκιο, όμως, δίνει αφορμή και άλλοθι σε όσους θέλουν να εκφράσουν αντικοινωνικά αισθήματα με εγκληματική συμπεριφορά (όπως τα «αντάρτικα πόλης» που φύτρωσαν σε κάποιες δυτικές χώρες και ακόμη βρίσκουν μιμητές στη χώρα μας). Αυτό δεν σημαίνει, ασφαλώς, ότι οι νέοι δεν πρέπει να διαμαρτύρονται, αλλά να γνωρίζουν –και αυτοί και η κοινωνία– ότι η απαίτηση για καλύτερο αύριο και η βία δεν είναι συνώνυμα. Ευθύνη της πολιτείας είναι να επιδιώκει λύσεις και στα προβλήματα της κοινωνίας και στις επικίνδυνες συμπεριφορές· όσο κυριαρχεί η αδράνεια των ηγεσιών, ο θυμός θα αυξάνεται.

Υπάρχει, όμως, και μια άλλη επέτειος που αξίζει να θυμόμαστε εφέτος: τα 100 χρόνια από τη διακήρυξη των «14 σημείων» του Γούντροου Ουίλσον. Στις 8 Ιανουαρίου του 1918, σχεδόν δέκα μήνες πριν από τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου, ο Αμερικανός πρόεδρος εξέθεσε σε διάγγελμα τις σκέψεις του για το πώς θα έπρεπε να διαμορφωθεί ο κόσμος μετά τον πόλεμο. Τα «14 σημεία», όπως έμειναν στην Ιστορία, στόχευαν στην κατάργηση των παραγόντων που είχαν οδηγήσει στον Μεγάλο Πόλεμο και στη θέσπιση μηχανισμών για την πρόληψη νέου πολέμου. Συμπεριελάμβαναν την κατάργηση μυστικών συμφωνιών μεταξύ χωρών, τη μείωση των εξοπλισμών και την καθιέρωση του ελεύθερου εμπορίου και της ελεύθερης ναυσιπλοΐας. Ο Ουίλσον πρότεινε στις αποικιοκρατικές χώρες να ελέγξουν τη συμπεριφορά τους, προς όφελος των ιθαγενών αλλά και των ίδιων των αποικιοκρατών. Πρότεινε, επίσης, την αυτοδιάθεση κατατρεγμένων μειονοτήτων. Πάνω απ’ όλα, όμως, ο Αμερικανός πρόεδρος επιδίωκε τη θέσπιση διεθνούς οργανισμού που θα ασχολούνταν με τη συλλογική ασφάλεια.

Το σχέδιο του Ουίλσον ήταν να πείσει τη Γερμανία να σταματήσει να μάχεται και να συμμετάσχει στη νέα κατάσταση. Σύντομα, όμως, ο πρόεδρος είδε ότι κύριος στόχος της Βρετανίας και της Γαλλίας ήταν να κρατήσουν ό,τι μπορούσαν από τις κατακτήσεις τους και να πάρουν από τη Γερμανία ό,τι μπορούσαν μετά την ήττα της. Επιπλέον, ο Ουίλσον απέτυχε στην απεγνωσμένη του προσπάθησε να πείσει τη Γερουσία να αποδεχθεί τη συμμετοχή των ΗΠΑ στην Κοινωνία των Εθνών. Γνώριζε ότι, χωρίς τη χώρα του, ο οργανισμός θα αποτύχαινε και δεν θα αργούσε να ξεσπάσει νέος πόλεμος. Οι φόβοι του δικαιώθηκαν. Ο πόλεμος που άρχισε 21 χρόνια μετά τη λήξη του πρώτου ήταν ακόμη πιο καταστροφικός. Μόνο τότε κατάλαβαν όλες οι χώρες τη σημασία της συλλογικής πολιτικής και οικονομικής ασφάλειας· τότε οι νικητές θέσπισαν τα όργανα που εξασφάλισαν την κυριαρχία της φιλελεύθερης δημοκρατίας για πολλές δεκαετίες.

Σήμερα αυτή η τάξη κλονίζεται από πολλές πλευρές. Οφείλουμε να θυμόμαστε τις προτάσεις και τους φόβους του Ουίλσον. Το 2018 δεν είναι τόσο ταραγμένο όσο το 1918, αλλά ούτε τόσο σταθερό όσο το 1968. Καθώς κυριαρχούν τάσεις διάλυσης, εναπόκειται σε κάθε χώρα να κατανοήσει ότι, παρ’ όλες τις εσωτερικές διαμάχες, ανησυχίες και ασχολίες, η δική της ασφάλεια εξαρτάται από τη συλλογική.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή