Ο βετεράνος Αμερικανός πολιτικός άναψε πούρο, τράβηξε μία ρουφηξιά και αποφάνθηκε: «Είκοσι έξι χρόνια στην Ουάσιγκτον, δεν έχω ξαναδεί τόσο αρνητικό κλίμα για την Τουρκία στο Κογκρέσο». Το σχόλιο προκάλεσε η συζήτησή μας για το νομοσχέδιο στη Γερουσία που ζητεί το «πάγωμα» της πώλησης των πολεμικών αεροσκαφών F-35 αλλά και για μια πρόταση τροπολογίας στον αμυντικό προϋπολογισμό που κατατέθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων την περασμένη εβδομάδα: ομάδα βουλευτών ζητεί από το Πεντάγωνο έκθεση για τις σχέσεις Τουρκίας – ΗΠΑ προτού προχωρήσει οποιαδήποτε πώληση οπλικών συστημάτων στη χώρα. Αφορμή είναι η αγορά των ρωσικών αντιπυραυλικών συστημάτων S-400 από την Τουρκία. Αλλά αυτή είναι η σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι στις σχέσεις των δύο χωρών. Ενα από τα μεγαλύτερα «αγκάθια» είναι η συνεχιζόμενη κράτηση του Αμερικανού πάστορα, αλλά και υπαλλήλων της πρεσβείας των ΗΠΑ, στις φυλακές της Τουρκίας. Η κυβέρνηση Τραμπ πιέζει για την απελευθέρωσή τους, με το υπουργείο Εξωτερικών να εγείρει το θέμα σε κάθε ευκαιρία. Και αυτό προστίθεται, βέβαια, στα προβλήματα που προκαλεί στην αμερικανική εξωτερική πολιτική η εμπλοκή της Τουρκίας στον πόλεμο της Συρίας, καθώς επιτίθεται στους Κούρδους του YPG, συμμάχους των ΗΠA κατά του Ισλαμικού Κράτους.
Χαρακτηριστική είναι η εκτίμηση του διευθυντή του προγράμματος για την Ειρήνευση και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Πανεπιστημίου Columbia Ντέιβιντ Φίλιπς, σε εκδήλωση του Συμβουλίου Ελληνικής Ηγεσίας HALC. Οπως δήλωσε, «επειδή η Τουρκία έχει γίνει, υπό τον Ερντογάν, αντιδημοκρατική, αντιαμερικανική και ισλαμιστική στον πυρήνα της, αν ζητούσε σήμερα την ένταξή της στο ΝΑΤΟ θα της έδειχναν την πόρτα». Παράλληλα όλοι συμφώνησαν ότι η επιδείνωση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα είναι απογοητευτική, σημειώνοντας ότι η Τουρκία είναι παγκόσμια «πρωταθλήτρια» στη φυλάκιση δημοσιογράφων.
Σύμφωνα πάντως με τον έμπειρο πολιτικό, τα προβλήματα στις σχέσεις με την Τουρκία είναι μια ευκαιρία για τις ΗΠΑ να διαμορφώσουν μια ευρύτερη στρατηγική για την Ανατολική Μεσόγειο. Η συνεργασία Ελλάδας και Κύπρου με το Ισραήλ μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό κομμάτι του παζλ και ενθαρρύνεται από τις ΗΠΑ, αλλά ο ίδιος σημειώνει ότι για την αποτελεσματική λειτουργία της, χρειάζεται η ενεργή συμμετοχή και της Αμερικής, με μνημόνια συνεργασίας και εμβάθυνση των σχέσεων σε οικονομικό, διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο. Αυτό προϋποθέτει μεγαλύτερη δέσμευση των ΗΠΑ στην περιοχή, την οποία, εκτός από τις οργανώσεις εθνικών ομάδων όπως το HALC, προωθεί και η ομάδα της Ελληνοϊσραηλινής Συμμαχίας στο Κογκρέσο.
Για την Ελλάδα, εξάλλου, τα προβλήματα των ΗΠΑ στις σχέσεις με την Τουρκία κάθε άλλο παρά λόγος εφησυχασμού είναι. Η αμερικανική κυβέρνηση θέλει να περιορίσει τις εστίες προβλημάτων με τη γειτονική χώρα, καθώς αυτή παραμένει στρατηγικά σημαντική. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι δεδομένες οι αποφάσεις για το «πάγωμα» των τουρκικών εξοπλισμών. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να αναμένεται μια πολύμηνη περίοδος διαπραγμάτευσης, καθώς στόχος των Αμερικανών είναι η Τουρκία να ακυρώσει την προμήθεια των S-400. Οσο για την ένταση στο Αιγαίο, η επιδείνωση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων καθιστά μια ενδεχόμενη αμερικανική παρέμβαση λιγότερο αποτελεσματική – αν αυτή εκδηλωθεί. Διότι, όπως είπε ο συνεργάτης του Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής Στίβεν Κόεν, «ένα τηλεφώνημα προς τον Ερντογάν που θα του ζητούσε να σταματήσει τις προκλήσεις δύσκολα θα γίνει, καθώς η διακυβέρνηση Τραμπ είναι απασχολημένη με άλλα θέματα, στο εξωτερικό και στο εσωτερικό».