Στα μελλοντικά βιβλία Ιστορίας της Μέσης Ανατολής, η 8η Μαΐου 2018 πιθανώς θα αναφέρεται ως ημερομηνία-κλειδί για την πορεία προς τον κατήφορο. Η ανακοίνωση του Αμερικανού προέδρου Τραμπ ότι οι ΗΠΑ αποχωρούν από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν και επαναφέρουν «το σκληρότερο καθεστώς οικονομικών κυρώσεων» εις βάρος της Τεχεράνης απειλεί να πυροδοτήσει ευρείας κλίμακας αποσταθεροποίηση, από την οποία δεν θα βγει αλώβητη ούτε η Ευρώπη.
Ο Αμερικανός πρόεδρος οδηγήθηκε στην απόφαση αυτή όχι μόνο λόγω της εμμονής του με την κατεδάφιση της πολιτικής κληρονομιάς του προκατόχου του, αλλά και επειδή οι βασικοί χρηματοδότες της προεκλογικής του εκστρατείας (Αντελσον, Μάρκους κ.λπ.) ταυτίζονται με την πλέον συντηρητική πτέρυγα του ισραηλινού πολιτικού φάσματος, συμπίπτοντας στην επιθυμία για οικονομικό στραγγαλισμό του ιρανικού καθεστώτος. Παρά τη διαδεδομένη παρομοίωση του Τραμπ με μοναχικό εμπρηστή, είναι σημαντικό να θυμηθεί κανείς ότι και όλοι οι υπόλοιποι υποψήφιοι για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών τάσσονταν κατά της συμφωνίας.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχασε μάταια χρόνο προσπαθώντας να μεταπείσει τον Αμερικανό πρόεδρο, ενώ το κεντρικό ζητούμενο ήταν πώς θα χαράξει τη δική της γραμμή, κρατώντας ζωντανή τη συνεργασία με την Τεχεράνη και προστατεύοντας τις ευρωπαϊκές εταιρείες από τις αμερικανικές κυρώσεις, που δεν θα πλήξουν μόνο το Ιράν αλλά και όσους συναλλάσσονται με αυτό. Σε μια σπάνια επίδειξη ενότητας στην εξωτερική πολιτική, Γαλλία, Γερμανία και Βρετανία συμφώνησαν μεταξύ τους, αλλά και με τη Ρωσία και την Κίνα, ότι η πυρηνική συμφωνία, την οποία όλες έχουν υπογράψει, πρέπει να συνεχίσει να τηρείται. Παρόμοια ήταν και η αντίδραση της Τεχεράνης.
Η συμφωνία, που υπογράφηκε το 2015, προβλέπει ότι η Δύση θα επιτρέψει την είσοδο του Ιράν στο διεθνές οικονομικό σύστημα, ενώ η Τεχεράνη, με τη σειρά της, θα επιτρέψει στη διεθνή κοινότητα να καταστρέψει ή να σφραγίσει όλες τις πυρηνικές εγκαταστάσεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την απόκτηση πυρηνικών όπλων. Το πρόβλημα του τριγώνου Ισραήλ, Σαουδικής Αραβίας και ΗΠΑ δεν ήταν η υποτιθέμενη δυσλειτουργία της συμφωνίας, αλλά ότι η Τεχεράνη επεκτείνει την επιρροή της στην περιοχή.
Αλλαγή καθεστώτος
Οι Ιρανοί έχουν απόλυτη συναίσθηση ότι οι πιέσεις δεν έχουν στόχο «μια καλύτερη συμφωνία», όπως λέει δημοσίως ο Τραμπ, αλλά την αλλαγή καθεστώτος. Ο άρτι προαχθείς σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Λευκού Οίκου Τζον Μπόλτον οραματίζεται το άνοιγμα της νέας αμερικανικής πρεσβείας στην Τεχεράνη σε μια τελετή παρουσία των πρώην ομήρων – ανεξάρτητα από το πόσο αίμα θα χυθεί μέχρι να φθάσει η στιγμή αυτή. Δεν βρισκόμαστε ακόμη στα πρόθυρα τέτοιας εξέλιξης, αλλά είναι εμφανές ότι, παραβιάζοντας τη συμφωνία, οι ΗΠΑ αποδυναμώνουν τον μετριοπαθή Ιρανό πρόεδρο Ροχανί και ενισχύουν την πτέρυγα που επιθυμεί πρώτα να αναπτύξει το Ιράν ατομική βόμβα και μετά να επανέλθει στις διαπραγματεύσεις από ισχυρότερη θέση, όπως έκανε η Βόρεια Κορέα. Αν το Ιράν χάσει την ψυχραιμία του και ακολουθήσει τον δρόμο αυτό, η μεγαλύτερη πυρηνική δύναμη στον πλανήτη, η μόνη πυρηνική δύναμη στη Μέση Ανατολή και η αραβική χώρα που ετοιμάζει πυρηνικό πρόγραμμα χωρίς τις ασφαλιστικές δικλίδες ειρηνικής χρήσης στις οποίες υπόκειται το Ιράν θα βρουν την πρόφαση που αναζητούν.
Σαν έτοιμο από καιρό, μόλις ένα εικοσιτετράωρο μετά την ανακοίνωση του Τραμπ, το Ισραήλ εξαπέλυσε τη μεγαλύτερη αεροπορική εκστρατεία βομβαρδισμών από τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ εναντίον ιρανικών θέσεων στη Συρία. Το Ισραήλ υποστήριξε ότι δέχθηκε επίθεση με πυραύλους που εξαπέλυσαν ιρανικές δυνάμεις από τη Συρία προς τα ελεγχόμενα από το Ισραήλ εδάφη του Γκολάν, χωρίς ωστόσο να τα φθάσουν. Το Ιράν ούτε επιβεβαίωσε ούτε διέψευσε την κατηγορία, ο δε Ρώσος πρόεδρος Πούτιν υποδέχθηκε για μαραθώνια συζήτηση τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου. Είναι, όμως, αμφίβολο αν οι προσπάθειες της Μόσχας να μεσολαβήσει ανάμεσα σε Ιράν και Ισραήλ θα έχουν καλύτερη τύχη από τις εκκλήσεις των Ευρωπαίων προς τον Ντόναλντ Τραμπ.