Δεν αποτέλεσε έκπληξη το γεγονός ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, προσφωνώντας το πριγκιπικό ζεύγος στο δείπνο που παραχώρησε προς τιμήν του στο Προεδρικό Μέγαρο, αναφέρθηκε και στο ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα: «…Είναι ακριβώς αυτή η παράδοση, σε συνδυασμό με τους δεσμούς φιλίας που μας συνδέουν, η οποία μας κάνει να ευελπιστούμε ότι η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, για την αποκατάσταση της ενότητας αυτού του υπέρλαμπρου λίκνου του πολιτισμού μας, τελικώς θα ευοδωθεί».
Η επίσκεψη του Καρόλου ήταν μια ευκαιρία την οποία, αν δεν αξιοποιούσε ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος, κάποιοι θα το θεωρούσαν παράλειψη, λάθος, μεγάλο λάθος, προδοσία. Προφανώς, στη διαβάθμιση, υπάρχει και η τελευταία κατηγορία των θερμόαιμων, οι οποίοι ζουν για να δουν τα Μάρμαρα να επιστρέφουν στον τόπο τους.
Από τον Ιούλιο του 1982, οπότε ξεκίνησε η Μελίνα Μερκούρη, επισήμως, την εκστρατεία της, έως σήμερα, μετράμε 36 χρόνια και αναρίθμητες εκκλήσεις, αντεγκλήσεις, παρεμβάσεις, δηλώσεις, δημοσκοπήσεις, προσπάθειες μεμονωμένες και ομαδικές, οτιδήποτε, τέλος πάντων, θα μπορούσε να ασκήσει πίεση προς τη βρετανική πλευρά για την επιστροφή.
Σε εκείνη τη γεμάτη πάθος και οίστρο ομιλία της, στη διάσκεψη των υπουργών Πολιτισμού της UNESCO στο Μεξικό, η Μελίνα Μερκούρη είχε επιστρατεύσει επιχειρήματα από χαρακτηρισμούς των ίδιων των Βρετανών (όπως του λόρδου Μπάιρον για τον «πλιατσικολόγο Ελγιν») καθώς και άλλα που, έκτοτε, παγίως μεταφέρονται, σχεδόν απαράλλαχτα, στον χρόνο: «Στο όνομα αυτής της φιλίας σάς λέμε, έγινε μια αδικία που μπορεί τώρα να αποκατασταθεί. Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν για εμάς τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Είναι η υπερηφάνειά μας, είναι οι θυσίες μας. Είναι το ευγενέστερο σύμβολο τελειότητας. (…) Είναι οι φιλοδοξίες μας και το ίδιο τ’ όνομά μας». Είπε, βέβαια, κι άλλα τότε η Μελίνα, που ανατράπηκαν από τις ταχύτητες των εξελίξεων, όπως ότι «το 95% του ελληνικού λαού μπορεί ποτέ να μη δει τα λαμπρότερα έργα της ελληνικής δημιουργίας». Εκτοτε, μάλλον το… 5% των Ελλήνων απομένει που δεν έχει ταξιδέψει στο Λονδίνο, ανεξαρτήτως αν θέλησε ή όχι το 95% να επισκεφτεί το Βρετανικό Μουσείο.
Τριάντα έξι χρόνια αργότερα, οφείλουμε να αναρωτηθούμε: Πρέπει να συνεχίσουμε να «σερβίρουμε» το αίτημα πριν, κατά τη διάρκεια ή στο τέλος επίσημων γευμάτων και συναντήσεων· να περιλαμβάνεται, απαρεγκλίτως, στην ατζέντα όλων των υπουργών Πολιτισμού· να αποτελεί τον αγώνα τον δίκαιο και καλό, τουλάχιστον επικοινωνιακώς, όλων των κυβερνήσεων; Ας μην ξεχνάμε και την επίσκεψη της ωραίας Αμάλ Αλαμουντίν, με την αίγλη της κ. Κλούνεϊ να επισκιάζει τη δραστηριότητα της μεγαλοδικηγόρου, το 2014, για τον ίδιο σκοπό. Η επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, πότε ως θέαμα, πότε ως διεκδίκηση, πότε ως εθνικολαϊκιστικό σύνθημα, έχει βολέψει εξαιρετικά όσους δεν αφιερώνουν ένα δράμι σκέψης παραπάνω για να ρισκάρουν και κάποια άλλη πολιτιστική αναφορά, πιο σύγχρονη, λιγότερο γνωστή, όχι και τόσο δημοφιλή. Τα Μάρμαρα καλύπτουν την αμηχανία του «τι να πω» ή «τι να κάνω» με μια παρέμβαση που να είναι γενικώς αποδεκτή. Βέβαια, οφείλουμε, επίσης, να πούμε ότι μέσα στα 36 αυτά χρόνια, ο αριθμός όσων τάσσονται υπέρ της επιστροφής, διεθνώς, μεγαλώνει, με πολλούς επωνύμους να παίρνουν ανοιχτά θέση (για τους λόγους του ο καθένας). Κάθε τόσο, λοιπόν, το αίτημα και μαζί η επιθυμία αναζωπυρώνονται. Οπως παραμένει σταθερή και η στάση του Βρετανικού Μουσείου, με τα ίδια, περίπου, επιχειρήματα εδώ και δεκαετίες.
Συμπέρασμα: Μήπως να κάνουμε ένα διάλειμμα στην κοινοτοπία; Να αιφνιδιάσουμε τους επίσημους προσκεκλημένους ή συνομιλητές μας λέγοντας, για παράδειγμα, «σήμερα δεν θα σας μιλήσουμε για τα Μάρμαρα». Ή «αυτή τη φορά θα θέλαμε να πούμε και κάτι που δεν αφορά τα Γλυπτά του Παρθενώνα». Δεν κουράζονται μόνο όσοι γίνονται αποδέκτες της διεκδίκησής μας. «Κουράζεται» και η ίδια η διεκδίκηση. Χάνει την αιχμή και τον στόχο της. Εκπίπτει σε μουρμούρα, γραφικότητα, εμμονή, γινάτι, σε οτιδήποτε, εκτός από μαχητική παρέμβαση. Εντάξαμε το αίτημα σε έναν μικρόκοσμο, τον μόνο που μπορούμε να διαχειριστούμε.