Ενα χρόνο μετά την εγκατάσταση της στρατιωτικής χούντας στην Ελλάδα, ο κόσμος σείεται. Η κατάσταση στην Κούβα, ο πόλεμος του Βιετνάμ, η Πολιτιστική Επανάσταση στην Κίνα πυροδοτούν κοινωνικές εκρήξεις. Στη Γαλλία, όπως τηλεγραφούσε ο επιτετραμμένος Δ. Βελισσαρόπουλος (ο πρέσβης Δ. Καλλέργης είχε απομακρυνθεί μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα ως μη αρεστός στο καθεστώς των συνταγματαρχών), «η προοπτική γαλήνης και ηρεμίας ην προσέφερε ο ντεγκωλισμός ήρχισεν πλέον μη ούσα τόσον ελκυστική», και γι’ αυτό η έκρηξη δεν αιφνιδίασε τους ξένους παρατηρητές. Μπορεί ο κομμουνιστικός κίνδυνος προς στιγμήν να ανησύχησε τους πιο συντηρητικούς μέσα στη Γαλλία, βλέποντας όμως τη στάση αποχής που κρατούσε το ΚΚΓ, μεγάλο μερίδιο ευθύνης έπεσε στην αυταρχική διακυβέρνηση του στρατηγού Ντε Γκωλ.
Από την Ουάσιγκτον, ο πρέσβης Χ. Ξανθόπουλος–Παλαμάς τηλεγραφούσε πως «τόσον εν State Department, όσον και εν Λευκώ Οίκω επαναστατική αναταραχή εν Γαλλία παρακολουθείται με ανάμικτα αισθήματα ικανοποιήσεως διά τιμωρόν εις βάρος πολιτικής Ντε Γκωλ εξέλιξιν», αναφερόμενος ακόμα και σε «ανακούφισιν της κοινής γνώμης, επιχαιρούσης δι’ εσωτερικά προβλήματα αφίλου ηγέτου», εξαιτίας της εκβιαστικής και με αλαζονεία που άγγιζε τα όρια αντιαμερικανισμού στάσης του στρατηγού που διεκδίκησε ίση με την Αγγλία και τις ΗΠΑ θέση στη μεταπολεμική Ευρώπη. Το ίδιο διάστημα, ο Βελισσαρόπουλος από το Παρίσι ενημέρωνε από κατ’ ιδίαν επαφές του με Αμερικανούς συναδέλφους του πως «εις πιθανήν αποχώρησιν Ντε Γκωλ, προτίμησις Αμερικανών στρέφεται προς Mendes–France» με διττό σκοπό: τον παραμερισμό Ντε Γκωλ και τον αποκλεισμό του κομμουνιστικού κινδύνου. Για τον Μιτεράν, που επιζητούσε «δουλοπρεπώς συνεργασία και ενίσχυση των σχέσεων της αριστερής ομοσπονδίας με το ΚΚΓ», ο Βελισσαρόπουλος έγραφε τα χειρότερα.
Από το Λονδίνο, ο πρέσβης Βερύκιος έγραφε πως «δραματικαί εξελίξεις εν Γαλλία παρακολουθούνται μετά τινος χαιρεκακίας», ενώ από τη Βόννη ο Κύρου, τον οποίο πάντοτε διέκρινε η πολιτική ευθυκρισία, προέβλεπε κατίσχυση του Ντε Γκωλ. Σε ένα από τα τηλεγραφήματά του μετέφερε αυτολεξεί στιχομυθία του με στέλεχος της γερμανικής κυβέρνησης που του είπε για τον χειρισμό τον οποίο επεφύλαξε στον Πομπιντού ο Ντε Γκωλ μετά τον θρίαμβο των εκλογών του Ιουνίου: «Μεγάλος εις όλα ο Στρατηγός, μεγάλος και εις αχαριστίαν, απομιμούμενος και εις σημείον τούτο πρότυπά του, Λουδοβίκον 14ον και Ναπολέοντα!». Ο Κύρου, από συνομιλία του με τον Γερμανό υφυπουργό Τύπου Diehl, επιβεβαίωνε το γεγονός ότι εκείνο το μοιραίο απόγευμα της 29ης Μαΐου του 1968, όταν η Γαλλία είχε παραλύσει και το Παρίσι καιγόταν, ο ίδιος με το πρόσχημα ότι έφευγε με ελικόπτερο για την εξοχική του κατοικία στο Colombe Des Deux Eglises, κατευθύνθηκε πρώτα στο Baden–Baden για να συναντήσει τον επικεφαλής των επί γερμανικού εδάφους γαλλικών δυνάμεων γαμπρό του, στρατηγό Massu, προκειμένου να προετοιμάσει τη φυγή της οικογένειάς του από τις Βερσαλλίες… Ο «Γαλλικός Μάης», παρά τη βιαιότητα των συγκρούσεων δεν ήταν επανάσταση με πολιτικό στόχο. Εμοιαζε περισσότερο με έκρηξη ανυπακοής και άρνησης σε κάθε τι παλαιό. Αυτός άλλωστε ήταν και ο λόγος που οι ηγεσίες της Αριστεράς, παρά την προσπάθειά τους να προσπορισθούν κομματικά οφέλη εκμεταλλευόμενοι την εξέγερση, δεν τα κατάφεραν.
Το καταλάβαινες ακόμη κι από τα γλαφυρά και γεμάτα χιούμορ συνθήματα των φοιτητών, όπως «Σ’ αγαπώ!/πες το μου με πέτρες!» ή «Κάτω από τα πεζοδρόμια, να η παραλία!» που δεν τους ταίριαζαν καθόλου…
* Πρέσβειρα, συγγραφέας εκδόσεων ΥΠΕΞ.