Μία από τις προσφιλείς διαπραγματευτικές τακτικές του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ήταν να τηρεί άτεγκτη στάση έως την τελευταία στιγμή. Κι όταν όλα έδειχναν πως, παρά τις υποχωρήσεις των υπολοίπων, οι διαπραγματεύσεις οδηγούνταν σε αδιέξοδο εξαιτίας της Γερμανίας, έκανε την ελάχιστη αναγκαία παραχώρηση και η συμφωνία έκλεινε. Το πιο χαρακτηριστικό ίσως παράδειγμα ήταν η στάση του στο Eurogroup της 25ης Μαΐου του 2016. Ο Σόιμπλε αρνείτο να αναλάβει οποιαδήποτε δέσμευση για ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Το ΔΝΤ απειλούσε να φύγει. Οι διατυπώσεις για τα μέτρα γίνονταν όλο και πιο γενικόλογες, οι δεσμεύσεις όλο και πιο ελαστικές, αλλά ο Γερμανός υπουργός τις απέρριπτε. Μέχρι που κάποια στιγμή, στις 4 το πρωί, ο Σόιμπλε είπε το μεγάλο ναι και εγκρίθηκαν τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, συνοδευόμενα από την επισήμανση «if necessary». Θα εξειδικευθούν κάποια στιγμή αργότερα και θα εφαρμοστούν αν κριθεί αναγκαίο. Ο Σόιμπλε είχε πάρει αυτό που ήθελε, την παραμονή του ΔΝΤ, με τις ελάχιστες δυνατές δεσμεύσεις για το χρέος.
Αυτές τις ημέρες, ο νέος υπουργός Οικονομικών Ολαφ Σολτς ζητεί όλα τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους να εφαρμόζονται σταδιακά, να συνδέονται με την υλοποίηση συγκεκριμένων δεσμεύσεων από την ελληνική πλευρά και να υλοποιούνται αφού προηγουμένως τα έχει εγκρίνει το γερμανικό Κοινοβούλιο. Το ΔΝΤ θέλει τα μέτρα για το χρέος να είναι εμπροσθοβαρή, χωρίς όρους που προκαλούν αβεβαιότητα στις αγορές ως προς την υλοποίησή τους. Ο Γερμανός υπουργός δεν κάνει βήμα πίσω και το ΔΝΤ απειλεί να αποχωρήσει.
Ενδεχομένως ο Σολτς να κάνει ό,τι και ο Σόιμπλε. Παραμένει αμετακίνητος στη θέση του, κι όταν το ΔΝΤ θα έχει υποχωρήσει όσο μπορεί, θα κάνει κι ο ίδιος ένα μικρό βήμα προσέγγισης, ώστε να κλείσει μια συμφωνία παραμονής του Ταμείου. Κι όλοι θα ανασάνουν ανακουφισμένοι.
Τι θα γίνει όμως αν ο Σολτς δεν είναι Σόιμπλε; Αν η στάση του δεν είναι διαπραγματευτική τακτική, αλλά πραγματική αδυναμία; Αν δεν μπορεί να τα βρει με τον Τόμσεν –όπως ο προκάτοχός του– στην πλάτη της Αθήνας; Αν το ΔΝΤ δεν ενδιαφέρεται πραγματικά πλέον να παραμείνει στο ελληνικό πρόγραμμα, επειδή έχουν ανοίξει δουλειές κι αλλού, όπως για παράδειγμα στην Αργεντινή;
Σε μια τέτοια περίπτωση, το Ταμείο θα φύγει, αμφισβητώντας τη βιωσιμότητα του χρέους. Οσο κομψά διατυπωμένη κι αν είναι η αμφισβήτηση, οι αγορές θα τη λάβουν υπόψη τους, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού, πιθανόν σε επίπεδα απαγορευτικά. Κι οι Γερμανοί, χωρίς την αντίσταση του ΔΝΤ, θα περάσουν μια λύση που θα ικανοποιεί κυρίως τους ίδιους. Ποιες είναι λοιπόν οι εναλλακτικές;
1. Ενα νέο πρόγραμμα, που κανείς δεν το θέλει, ούτε η ελληνική κυβέρνηση ούτε οι ευρωπαϊκές.
2. Μια προληπτική γραμμή πίστωσης που η κυβέρνηση Τσίπρα την έχει δαιμονοποιήσει τόσο πολύ, ώστε να μην αποτελεί πολύ πιθανή επιλογή. Ακόμη κι ο νηφαλιότερος όλων στην κυβέρνηση, ο κ. Τσακαλώτος, υποστήριξε πως αν πάρουμε αυτή τη γραμμή, δεν θα αναβαθμίσουν τα ελληνικά ομόλογα οι οίκοι αξιολόγησης. Οι τελευταίοι έχουν άλλη άποψη.
3. Ενα μεγάλο ταμειακό απόθεμα, όχι 14 δισ. όπως υπολογίζουν οι θεσμοί τώρα, αλλά 20 δισ., ίσως και περισσότερα, ώστε να μη χρειαζόμαστε χρηματοδότηση από τις αγορές για ακόμη μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (και μετά βλέπουμε). Κάποια –τα ελάχιστα δυνατά– μέτρα για το χρέος, με γερμανικούς, όμως, όρους. Δηλαδή με πολλές δεσμεύσεις, αυστηρότερη εποπτεία και έγκριση από το γερμανικό Κοινοβούλιο.
H τρίτη εναλλακτική είναι η πιο πιθανή και ταυτόχρονα η πιο παράδοξη επιλογή. Υποτίθεται ότι πρέπει, θέλουμε και μπορούμε να χρηματοδοτηθούμε από τις αγορές. Υποτίθεται ότι ο στόχος των τριών μνημονίων ήταν να ανακτήσουμε την πρόσβαση στις αγορές, να σταθούμε στα πόδια μας. Αντ’ αυτών, φαίνεται να κάνουμε μια επιλογή που μας απομακρύνει ακόμη περισσότερο από τον στόχο. Αν, βεβαίως, ο Σολτς δεν είναι Σόιμπλε…